هر چند که در روز‌های اخیر واکسیناسیون جمعی علیه ویروس کرونا در کشور سرعت گرفته است، ولی محققان بر واکسیناسیون جمعیت پنهان و آشکار اتباع خارجی ساکن در کشور تاکید دارند؛ چرا که آن‌ها معتقدند این جمعیت پنهان و آشکار در صورت عدم واکسیناسیون، می‌توانند به عنوان کانون‌های شروع عفونت‌های جدی محسوب شوند.
پروفسور قاسم آهنگری، متخصص ایمونوژنتیک و استاد تمام دپارتمان ژنتیک پزشکی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در گفتگو با ایسنا، با اشاره به سرعت گرفتن واکسیناسیون در کشور گفت: این روز‌ها شاهد سرعت بخشی در زمینه واکسیناسیون علیه ویروس کرونا هستیم و لازم است Mass Vaccination (واکسیناسیون عمومی) سرعت بیشتری گیرد؛ چرا که واکسن‌های طراحی شده دو دوزی است و واکسیناسیون انجام شده Immune Protection (حفاظت ایمنی) ایجاد می‌کند نه Full Immune Protection (حفاظت کامل ایمنی).
وی در این باره توضیح داد: افرادی که مبتلا به کرونا شدند، لازم است حداقل ۶ هفته بعد از رفع علایم، کاندیدای تزریق واکسن شوند، چون واکسن‌ها برای حفاظت ایمنی فرد طراحی شده‌اند؛ از این رو نه تنها در زمان‌های مقرر باید واکسن تزریق شود، بلکه می‌بایست از همان نوع واکسنی تزریق شود که در دوز اول تزریق شده است.
آهنگری اضافه کرد: در حال حاضر نباید در جامعه برای گروه‌های هدف دوز سوم (دوز بوستر یا تقویتی) مطرح شود؛ چرا که ابتدا بایست بر اساس منحنی توزیع نرمال، هر چه سریع‌تر در افراد گروهِ هدف، واکسیناسیون به طور کامل صورت گیرد و تمام افراد واکسینه کامل شوند؛ حتی جمعیت‌های آشکار و پنهان اتباع خارجی که ساکن کشور هستند. این جمعیت پنهان و آشکار در صورت عدم واکسیناسیون، می‌توانند به عنوان کانون‌های شروع عفونت‌های جدی محسوب شوند.
این متخصص ایمونولوژی خاطر نشان کرد: تنها پرسنل خدمات درمانی آن دسته از پرسنلی که در بخش‌های ICU مستقر و با بیماران فرم شدید در ارتباط نزدیک هستند، باید کاندیدای دوز سوم شوند و در پروتکل‌های واکسیناسیون قرار گیرند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر مطالعات کلینیکی و آزمایشگاهی نشان داده است که برای افراد واکسینه شده به‌ویژه افرادی که پیوند کلیه و یا دیابتیک هستند، ایمنی‌زایی واکسن‌ها از سطح پایین‌تری برخوردار است، از این رو لازم است این افراد پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند.
آهنگری، زمان در تزریق واکسیناسیون را بسیار کلیدی خواند و با تاکید بر اینکه دوز‌های تزریقی در داوطلبان در زمان‌های معین، بهترین نتایج ایمنی محافظتی را در بدن ایجاد خواهد کرد، یادآور شد: علاوه بر آن تاکنون واکسنی که Full Immune Protection یا محافظت کامل ایمنی ایجاد کند، ساخته نشده است و ایمنی ایجاد شده به صورت Partial Immune Protection هم از لحاظ سیستم ایمنی و هم تولید آنتی بادی است.
استاد تمام پژوهشگاه ملی زیست فناوری، با ابراز خرسندی از اینکه در طی این مدت نتایج مطالعات انسانی پس از تزریق واکسن و یا Post vaccination Survay در زمان‌های مختلف پس از تزریق مشخص شده است، خاطر نشان کرد: این نتایج نشان می‌دهد که سطح ایمنی بدن بعد از ۳ ماه از تزریق دوز دوم شروع به کاهش می‌کند، بر این اساس شرکت‌های تولیدکننده واکسن بر اساس نتایج بالینی پیشنهادات مختلف برای نگهداری سطح ایمنی قابل قبول در مقابل با این ویروس ارائه کرده‌اند.
وی اضافه کرد: بر این اساس، حداقل زمان تزریق دوز سوم، ۶ ماه بعد از دریافت دوز دوم واکسن است به جز واکسن "جانسون اند جانسون" که تک دوزی است. از این رو پیشنهاد می‌شود که مسؤولان کشور، گروه فوق آسیب‌پذیر را که همان پرسنل پزشکی به ویژه افراد شاغل در بخش‌های ICU که در ارتباط مستقیم با بیماران هستند، در اولویت و برنامه‌ریزی برای تزریق دوز سوم ۶ ماه بعد از دریافت دوز دوم در نظر بگیرند.
آهنگری، با تاکید بر اینکه نباید اجازه داده شود که سطح ایمنی که ناپایدار است، از سطح مورد قبول پایین‌تر برود، اظهار کرد: جهت جلوگیری از کاهش سطح ایمنی کادر پزشکی و درمانی و ارائه خدمات ایمنی آن‌ها لازم است هر چه سریع‌تر آن‌ها برای دریافت دوز سوم واکسن آماده شوند و برای افراد عادی نیز توصیه می‌شود که سرعت واکسیناسیون بیشتر شود تا گروه‌های تحت واکسیناسیون به صورت گروه‌های هموژن باشند و از نظر پیک واکسیناسیون توزیع نرمال داشته باشند.
وی تاکید کرد: منحنی توزیع نرمال واکسیناسیون جمعی موجب خواهد شد که اگر با پیک‌های جدید مواجه شویم، بیماری با شدت کمتری شایع شود، ضمن آنکه مطالعات در کشور‌های پیشرو در امر واکسیناسیون جمعی این پیام خوب را می‌دهد که در جامعه‌ای که توزیع نرمال واکسیناسیون صورت گیرد، میزان مرگ و میر جامعه هدف، به صورت معناداری کاهش می‌یابد.
به گفته این محقق حوزه ایمونولوژی حوزه پزشکی، اگر سرعت واکسیناسیون جمعی افزایش یابد، تعداد زیادی به مرحله اول Immune Protection یا حفاظت ایمنی خواهند رسید، به گونه‌ای که نتایج مطالعات انجام شده از سوی محققان پیشرو ایمونولوژیست بالینی در خارج از کشور، نمایانگر کاهش مرگ و میر ناشی از واکنش التهابی فوق حاد در ریه بیماران مبتلا به کرونا است.
استاد تمام دپارتمان ژنتیک پزشکی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری با تاکید بر اینکه حضور این ویروس و پیک‌های بعدی در کشور‌ها غیر قابل اجتناب است، ادامه داد: مشاهده شده در افراد غیر واکسینه شده که ویروس به دستگاه تنفسی تحتانی (Lower respiratory tract) حمله می‌کند و موجب از کار افتادگی ریه‌ها و در نهایت مرگ می‌شود، ولی در گروه واکسینه شده دستگاه تنفسی فوقانی یا Upper respiratory tract که شامل مخاط بینی، گوش، حلق و لوزه‌ها است، شدیدا درگیر می‌شود و مخصوصا بیماران دچار تورم شدید لوزه‌ها (Tonsilitis) به عنوان کانون مبارزه سیستم ایمنی در افراد واکسینه است.
وی اضافه کرد: بنابراین علایم درگیری در افراد واکسینه شده به صورت شایع از ریه‌ها به دستگاه تنفس فوقانی معطوف می‌شود و علائم عمده آن تورم شدید مخاط بینی و گلو درد ناشی از پاسخ‌های ایمنی شدید در لوزه‌ها خواهد بود.
آهنگری خاطر نشان کرد: این موضوع این پیام را دارد که در آینده متخصصین گوش و حلق و بینی با افزایش میزان مراجعات بیماران ناشی از همه‌گیری کرونا مواجه خواهند شد و لازم است مسؤولین لجستیک دارویی را معطوف به این موضوع کنند.
وی لازمه جلوگیری از این پدیده را رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی عنوان کرد و ادامه داد: قطعا با توجه به مطالعات عمیق محققان ایمونولوژیست دنیا در این حوزه، پیشنهاد افزایش سرعت تزریق واکسن بر اساس توزیع منحنی نرمال می‌توان جلوی شدت مرگ و میر ناشی از عفونت کرونایی را گرفت، ولی همان‌طور که متذکر شدیم، مانع از عفونت مجدد افراد نمی‌شود، از این رو درخواست می‌شود با توجه به تزریق واکسن برای جلوگیری از عفونت مجدد به طور همزمان حتما پروتکل‌های بهداشتی، ماسک و فاصله گذاری اجتماعی رعایت شود.