در سه دههای که از آغاز لیگ قهرمانان اروپا گذشته است، نمایندگان ۴۰ کشور در معتبرترین رقابت باشگاهی فوتبال این قاره شرکت کردهاند. از قزاقستان گرفته تا لیتوانی و مالت. در این میان باشگاههایی هم مثل باشگاه قره باغ آغدام به عنوان نماینده آذربایجان بودهاند که از لحاظ سیاسی بحثبرانگیز شدهاند.
به گزارش بیبی سی، در فصل جدید با راهیابی باشگاه شِریف تیراسپول به لیگ قهرمانان، مولداوی چهل و یکمین کشوری است که در این مسابقات یک نماینده دارد. یکی از جمهوریهای سابق اتحاد جماهیر شوروی در شرق اروپا که ۳۰ سال پیش هممرز با رومانی و اوکراین به استقلال رسید.
شریف تیراسپول با غلبه بر دینامو زاگرب در آخرین مرحله مقدماتی لیگ قهرمانان به این رقابتها راه پیدا کرد و حالا در گروه D باید به مصاف رئال مادرید، اینتر میلان و شاختار دونتسک برود.
اما داستان صعود شریف تیراسپول به لیگ قهرمانان اروپا فراتر از راهیابی نماینده موالدوی به این مسابقات است. با حضور این تیم در این رقابتها، لیگ قهرمانان یک فصل جدید بحثبرانگیز سیاسی را تجربه خواهد کرد. این باشگاه در اصل از منطقه ترانسنیستریا میآید که خود را به عنوان «جمهوری پردنیسترویایی مولداویایی» یک کشور مستقل میداند، اما هیچ کشور دیگری در دنیا آن را به رسمیت نمیشناسد.
یک منطقه باریک به مساحت چهار هزار کیلومتر مربع در شرق موالدوی بین رود دنیستر و اوکرین با حدود پانصد هزار نفر جمعیت که خیلی زود در همان ابتدای دهه ۹۰ ادعای استقلال از کشور مولداوی کرد و به جنگ بینتیجه بین مولداوی و جداییطلبان ترانسنیستریا تحت پشتیبانی روسیه منجر شد.
در حالی که مولداوی عضو شورای اروپا، سازمان تجارت جهانی و سازمان امنیت و همکاری اروپا است و سالهاست در تلاش است تا به اتحادیه اروپا هم بپوندد، ترانسنیستریا تمایل دارد به روسیه ملحق شود. همه چیز در این منطقه همچنان شبیه به گذشته نه چندان دور کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوروی است. با پرچم سبز و قرمز و داس و چکش، مجسمه لنین در مقابل ساختمان پارلمان ترانسنیستریا و خیابانی به نام «کارل مارکس» در مرکز شهر تیراسپول، «پایتخت» ترانسنیستریا.
در واقع ترانسنیستریا یک کشور مستقل است که هیچ کجای دنیا، حتی روسیه، آن را به رسمیت نمیشناسد و از لحاظ حقوق بینالمللی به جمهوری مولداوی تعلق دارد. از نظر جمهوری مولداوی، ترانسنیستریا وضعیت حقوقی یک منطقه خودمختار در این کشور را دارد. کارشناسان رابطه بین مولداوی و ترانسنیستریا را به عنوان یک «مناقشه خاموش» طبقهبندی میکنند.
در فوتبال، اما شریف تیراسپول نه در لیگ محلی ترانسنیستریا، بلکه در لیگ مولداوی بازی میکند که عضو یوفا است. در ۲۱ فصل گذشته لیگ مولداوی، شریف تیراسپول ۱۹ بار قهرمان شده و قدرت بلامنازع فوتبال این کشور محسوب میشود.
علت اصلی این برتری مطلق، قدرت اقتصادی این باشگاه نسبت به باشگاههای فوتبال مولداوی است که از شرکت «شِریف» مالک متمول باشگاه ناشی میشود. مولداوی دومین کشور فقیر اروپا محسوب میشود و باشگاههای فوتبال آن هم توان مالی زیادی ندارد.
اما پشت باشگاه تیراسپول یک غول اقتصادی است. شرکت «شریف» یک گروه تجاری است که از پمپ بنزین، سوپرمارکت، نانوایی، تولیدکننده نوشیدنی تا شبکه تلفن همراه، شبکه تلویزیونی و نمایشگاه خودرو را در ترانسنیستریا اداره میکند؛ البته از سال ۱۹۹۶ باشگاه فوتبال شریف تیراسپول به این گروه اضافه شده است.
بر اساس تحقیقی که روزنامه روسی «نوایا گازتا» انجام داده، ۶۰ درصد تولید ناخالص داخلی منطقه ترانسنیستریا مربوط به فعالیتهای گروه تجاری شریف است که در دهه ۱۹۹۰ توسط دو افسر سابق «کاگب» (سازمان جاسوسی شوروی سابق) تاسیس شد.
حزب «اوبنوولِنی» که در پارلمان ترانسنیستریا ۲۹ کرسی از ۳۳ کرسی را در اختیار دارد، در واقع بازوی سیاسی شرکت شریف به شمار میرود. ناظران به طعنه میگویند که در اصل اسم ترانسنیستریا میتوانست «شریفستان» باشد.
این شرکت با این قدرت اقتصادی در باشگاه فوتبال شریف تیراسپول هم سرمایهگذاری زیادی انجام داده است. از لحاظ امکانات زیربنایی این باشگاه که به دلیل رنگهای زرد و مشکی به «زنبورها» مشهور است، از باشگاههای بزرگ اروپایی چیزی کم ندارد. در بیرون شهر تیراسپول باشگاه یک مرکز ورزشی بسیار مدرن در اختیار دارد با خوابگاه، رستوران، استخر، مجموعه بدنسازی و زمینهای تنیس.
علاوه بر آن باشگاه شریف سه ورزشگاه هم دارد که یکی از آنها مسقف است و زیباترین استادیوم لیگ مولداوی محسوب میشود. البته به دلیل شرایط سیاسی هیچ گاه تیم ملی مولداوی در آن بازی نمیکند، اما حالا شریف تیراسپول به عنوان نماینده لیگ مولداوی در لیگ قهرمانان آنجا میزبان رئال و اینتر و شاختار خواهد بود.
تا ۲۰ سال پیش کل افتخار شریف تیراسپول آکادمی آن بود که در رقابت با رقیب مولداویاییاش زیمبرو در کیشنیاو، پایتخت این کشور، راهاندازی کرده بود و قرار بود بازیکنان بزرگی پرورش دهد. اما یافتن استعداد فوتبال در مولداوی کار سادهای نیست. تیم ملی این کشور در رتبه ۱۷۵ ردهبندی فیفا قرار دارد.
در بازی مقابل دینامو زاگرب که شریف سه-هیچ پیروز شد، یوری ورنیدوب سرمربی این تیم بازیکنانی با ۱۰ ملیت مختلف از کلمبیا و ترینیداد توباگو و لوگزامبورگ را در ترکیب قرار داد. بیش از پنج هزار نفر برای آن بازی به استادیوم رفتند. در بازیهای لیگ مولداوی با اینکه رایگان است، حداکثر ۵۰۰ نفر به استادیوم شریف میروند.
هیچ بازیکن محلیای هم از ترانسنیستریا در این تیم بازی نمیکند. تنها لوانور، مهاجم برزیلیتبار ۳۱ساله این باشگاه برای تیم ملی مولداوی هم بازی میکند.
یکی دیگر از ستارگان این تیم سباستین تیل، هافبک ۲۷ساله ملیپوش لوگزامبورگی است که از زمستان گذشته به صورت قرضی در شریف تیراسپول بازی میکند. او به روزنامه آلمانی «بیلد» گفته است: «وقتی پیشنهاد شریف تیراسپول را دریافت کردم، لازم نبود زیاد فکر کنم. پشیمان هم نیستم. آنها پول خوبی میدهند. منظم هم دستمزدها را پرداخت میکنند؛ و من میتوانم جام ببرم و در لیگ قهرمانان بازی کنم.»
البته او و بقیه همبازیهای خارجی برای بازی در شریف یک سری محدودیتها را هم به جان میخرند. از آنجا که برندهای بینالمللی در ترانسنیستریا حضور ندارند، بازیکنان برای خرید و همین طور تفریح و رستورانها و کافههای خوب به کیشیناو، پایتخت مولداوی میروند. برای بازیکنان شریف تیراسپول برای رفت و آمد بین ترانسنیستریا و مولداوی مجوزهای ویژهای صادر شده و کنترلهای مرزی سختگیرانه شامل آنها نمیشود.
یک مشکل دیگر بازیکنان خارجی شریف تیراسپول دادوستد مالی است. ترانسنیستریا واحد پولی خودش را دارد و خرید و فروش نه با «لئوی» موالدوی بلکه با «روبل» ترانسنیستریا انجام میشود. بازیکنان شریف تیراسپول حقوق خود را به یورو دریافت میکنند و برای امرار معاش در ترانسنیستریا و خرید خانه و ماشین، باید آن را یا به دلار تبدیل کنند یا به روبل ترانسنیستریا.
از آنجا که ترانسنیستریا به عنوان کشور مستقل به رسمیت شناخته نمیشود، ارتباطی با شبکه بانکی بینالمللی هم ندارد و کارتهای اعتباری در آن جا کار نمیکنند. ترانسنیستریا کارتهای پرداخت خودش را دارد که هیچ جا در خارج از کشور به درد نمیخورند. وقتی ستارههای رئال و شاختار و اینتر به تیراسپول سفر کنند متوجه این موضوع خواهند شد.