ریسپانسیبل استیت کرفت- جوزف دایک*؛ جنگ‌های ائتلاف تحت رهبری آمریکا در عراق و سوریه اگرچه این روز‌ها کمتر توسط رسانه‌ها پوشش داده می‌شوند، اما این به‌معنای پایان‌یافتن آن‌ها نیست. همین ماه پیش بود که گزارش‌هایی درباره جنگ و درگیری میان متحدان محلی آمریکا در سوریه و داعش منتشر شد و ایالات متحده با حملات هوایی در حمایت از متحدان خود برآمد.
اما این حملات تنها به کشته‌شدن داعش منجر نشد و مثل همیشه تلفات جانبی داشت. اسامه حمید، پسربچه‌ای که با خانواده‌اش در ساختمان هدف گرفته‌شده توسط آمریکایی‌ها زندگی می‌کرد، تنها یکی از هزاران قربانی حملات هوایی نیرو‌های ائتلافی بود.
هشتم آگوست، هفتمین سالگرد آغاز عملیات ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحده علیه داعش بود. نیرو‌های ائتلافی در این هفت سال ۳۴ هزار و ۹۸۷ حمله هوایی علیه داعش انجام داده‌اند. این گروه تروریستی که تا سال ۲۰۱۴ بخش اعظم شمال عراق و سوریه را تصرف کرده بود، اکنون از وضعیت یک دولت خودخوانده که کنترل منطقه‌ای به وسعت بریتانیا را در دو طرف مرز عراق و سوریه در اختیار داشت، به چند سلول جدا‌شده و ناامید که در خفا زندگی می‌کنند و حملات گاه و بیگاه تروریستی انجام می‌دهند، تقلیل یافته است.
آخرین بخش از خاک تحت اشغال داعش، شهر باغوز در شرق سوریه بود که در آوریل ۲۰۱۹ بازپس گرفته شد. شدت مبارزات بین‌المللی از آن زمان به طرز چشمگیری کاهش یافته است و این نیرو‌ها در دو سال گذشته تنها ۴۸۲ حمله (کمتر از دو درصد از کل جنگ) انجام داده‌اند. باوجود نابودی نسبی داعش، ائتلاف همچنان پابرجاست و این در حالی است که دولت رئیس‌جمهوری جو بایدن نیرو‌های آمریکایی را از افغانستان خارج و ادعا کرده به دنبال پایان‌دادن به «جنگ‌های ابدی» است.
هفت سال از آغاز جنگ علیه داعش می‌گذرد و بیشتر اهداف جنگ حاصل شده است. سؤال این است که ائتلاف علیه داعش چه آینده‌ای پیش‌رو خواهد داشت؟ دلایل زیادی برای ادامه نگرانی نیرو‌های ائتلاف وجود دارد. هزاران نفر از اعضای خانواده داعش از جمله افرادی با تابعیت انگلیسی و فرانسوی و... در زندان‌های شمال سوریه مانند اردوگاه الهول در نزدیکی حسکه هستند.
بیشتر کشور‌ها تمایلی به بازگرداندن اتباع خود ندارند، اما خشونت‌ها در اردوگاه‌ها هم نگران‌کننده است و خطر افراط‌گرایی نسل جدید داعش را در پی دارد. اما ترس از تجدید حیات داعش تنها به اردوگاه‌ها محدود نمی‌شود. اخیرا گزارش‌هایی درباره تهدید عناصر داعش علیه روستایی‌ها در شرق سوریه منتشر شده است.
نیرو‌های دموکراتیک سوریه که متحد آمریکا هستند، بدون ادامه حمایت نظامی غربی احتمالا نمی‌توانند این مشکل را حل کنند. بااینحال، نیرو‌های ائتلافی همچنان مجبور هستند به میراث تاریخی خود بپردازند، چون گروه‌های حقوق بشر و اعضای خانواده‌های قربانی‌ها همچنان به دنبال دریافت غرامت برای جان هزاران غیرنظامی هستند که در عملیات نیرو‌های ائتلافی «تلفات جانبی» بوده‌اند.
خبرگزاری فرانسه اخیرا در گزارشی با قربانی‌های بدترین فاجعه عملیاتی نیرو‌های ائتلافی مصاحبه کرده است؛ حمله مارس ۲۰۱۷ آمریکا که به کشته‌شدن بیش از صد غیرنظامی در شهر موصل عراق منجر شد. واقعیت این است که فقط به این دلیل که رسانه‌ها کارزار علیه داعش را پوشش رسانه‌ای نمی‌دهند، به این معنا نیست که این کارزار هیچ هزینه‌ای ندارد و این هزینه، برای آمریکا و شرکای آن مالی و برای غیرنظامی‌های سوری و عراقی جانی است.
جنگ داخلی سوریه در سال‌های اخیر به‌طور‌کلی آرام‌تر از گذشته شده است و با کاهش سطح خشونت‌ها، سؤالی که رهبران کشور‌های ائتلافی باید از خود بپرسند، تغییر می‌کند. با توجه به اینکه نیرو‌های آمریکایی، روسی، ترکی و دیگر نیرو‌های در سوریه حضوری دائمی در این کشور دارند، احتمال اشتباه محاسباتی مهلک وجود دارد و با توجه به اینکه دولت بایدن هیچ استراتژی مشخصی برای بلند‌مدت ندارد، خطر یک درگیری بی‌پایان دیگر آمریکایی در منطقه نگران‌کننده است.
ائتلاف تحت رهبری آمریکا در عراق اغلب در زمان‌های اوج جنگ علیه داعش در کنار نیرو‌های شبه‌نظامی جنگیده‌اند. بااینحال، از زمان سقوط خلافت خودخوانده این گروه تروریستی، گروه‌های شبه‌نظامی و نیرو‌های آمریکایی عمدتا با یکدیگر درگیر بوده‌اند.
مسئله دیگری که نشان می‌دهد محلی‌ها حضور نیرو‌های آمریکایی و انگلیسی را نوعی اشغال می‌دانند، درخواست‌های مکرر سیاست‌مداران برای خارج‌شدن این نیرو‌ها از کشورشان است. باراک اوباما در سال ۲۰۱۱ به اصرار دولت عراق نیرو‌های آمریکایی را از این کشور خارج کرد و بعدتر، با اتهاماتی مبنی بر ارتباط خروج شتاب‌زده نیرو‌ها و ظهور داعش مواجه شد.
بایدن در خودداری از تکرار این اشتباه محتاطانه عمل خواهد کرد. اما احتمالا او از تحولات در افغانستان خواهد آموخت که هیچ زمان مناسبی برای پایان‌دادن به جنگ وجود ندارد و حضور همیشگی نیرو‌های ائتلافی در عراق و سوریه، علیه یک دشمن توهمی، با خطر آغاز یک جنگ جدید ابدی همراه است.
* روزنامه‌نگار و تحلیلگر خاورمیانه
منبع: روزنامه شرق