برنامه‌های عزت الله ضرغامی وزیر پیشنهادی میراث فرهنگی دولت سیزدهم اعلام شد و یکی از برنامه‌های تحولی پیشنهادی وی راه اندازی شبکه تلویزیون اینترنت تخصصی حوزه گردشگری است.
به گزارش مهر، پس از آنکه عزت الله ضرغامی به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت میراث فرهنگی از سوی دولت رئیسی انتخاب شد، برنامه‌های خود را به مجلس ارائه کرد.
در گزارش وی، مقدمه‌ای از وضعیت این وزارتخانه آمده و نوشته شده با وجود گذشت یک سال از مهلت قانونی، ولی همچنان لایحه اهداف و وظایف این وزارتخانه به مجلس شورای اسلامی ارسال نشده است و وزارتخانه جدید به غیر از نداشتن قانون اهداف و وظایف مشخص دچار مسائل و چالش‌هایی درونی و بیرونی خاص خود است.
همچنین براساس گزارش منتشر شده پیرامون وضعیت رقابت پذیری گردشگری کشور‌ها از سوی مجمع جهانی اقتصاد در گزارش سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ ایران رتبه ۶۹ را بین ۱۳۷ کشور کسب کرده که گامی مثبت برای پایان روند نزولی ایران در سال‌های اخیر است اگرچه امتیاز و نمره ایران در سال‌های اخیر افزایش چشم گیری نداشته است.
در این گزارش آمده: مطابق با آمار‌های موجود، در ایران حدود ۴۰ درصد از مردم اصلاً سفر نمی‌روند. حال اگر شرایطی وجود داشته باشد که این ۴۰ درصد سفر کنند، به طور حتم علاوه بر آورده‌های فرهنگی و رشد صنعت گردشگری باعث ایجاد اشتغال بسیار زیادی خواهد شد. گردشگری فرهنگی، روستایی، تندرستی، خوراک، کسب و کار، پزشکی، کوهستان و شهری، حلال، رویداد، گردشگری آئینی، مذهبی و وزشی گونه‌های گردشگری قابل پیشرفت در کشور است.
در خلاصه‌ای از وضعیت گردشگران ورودی و خروجی، داخلی و زیرساخت‌ها، حمل و نقل و قوانین و مقررات آمده که بیش از ۹۰ درصد از گردشگران ورودی به ایران از کشور‌های همسایه بوده‌اند که این آمار‌ها تا قبل از کرونا حدود ۸ میلیون و و۷۰۰ هزار نفر بوده‌اند و ۷۵ درصد از آنها از طریق مرز‌های زمینی به کشور آمده و حدود ۶ تا ۷ میلیارد دلار ارز وارد کشور می‌کردند.
همچنین حدود ۴۰ درصد از مردم ایران سالیانه به مسافرت از نوع گردشگری نمی‌روند. حدود ۳۰ درصد از کارکنان دولت نیز در سال به مسافرت نمی‌روند این امر با کشور‌های پیشرو فاصله معناداری دارد. گردشگری داخلی ایران که عموماً به واسطه گرایش به بازدید از اقوام یا زیارت شکل گرفته از نظر کیفیت تجربه در حال کاهش است.
ضرغامی اگرچه در بخش گردشگری این برنامه‌ها را جزو نقاط قوت می‌داند: ارتقای جایگاه تصمیم گیری از سازمان به وزارتخانه و افزایش قدرت تعامل با سایر دستگاه‌ها، گستردگی اثرگذاری در سراسر کشور، حجم بالای نقش آفرینی در زندگی مردم و مردم پایه بودن، وجود ظرفیت‌های قانونی مختلف برای نقش آفرینی مؤثر، وجود ظرفیت‌های سرشار و متنوع طبیعی فرهنگی و تاریخی. وجود ۱۷ بازار بالقوه همسایه با جمعیت حدود ۶۰۰ میلیونی، وجود ظرفیت‌های تندرستی و پزشکی برای جذب گردشگر سلامت، تولید گسترده واکسن در کشور و فرصت سازی برای جذب گردشگران ورودی سلامت، ارزان بودن ایران به عنوان یک مقصد مطلوب برای گردشگران خارجی، فراوانی نیرو‌ها و منابع انسانی در بخش گردشگری، تمایل به گذران اوقات فراغت در خارج از خانه توسط ایرانی‌ها اشتراکات فرهنگی با کشور‌های همسایه و کشور‌های فرا منطقه و گسترش شبکه جاده‌ای و خودرو‌های شخصی خانوارها.
اما او تهدید‌های جدی این صنعت را هم این موارد تلقی کرده است: پروژه ایران هراسی دشمنان نظام جمهوری اسلامی، رکود ایجاد شده در صنعت گردشگری به واسطه بحران کرونا، تبلیغات و بازاریابی شدید کشور‌های رقیب برای جذب گردشگران هر چه بیش‌تر از جمله جذب بازار ایران حجم پایین سرمایه گذاری‌های خارجی در صنعت گردشگری مهاجرت متخصصان و اصناف گردشگری به سایر صنایع و کسب و کار‌های فعال تخریب‌های گسترده میراث طبیعی و فرهنگی به واسطه رفتار گردشگران و مسافران، عدم ارائه الگو و نداشتن برنامه برای جایگزینی مناطق گردشگری داخلی، هجوم بدون برنامه و بی رویه مسافران به مقاصد هدف در یک زمان مشترک و فشار بر منابع و تأسیسات توجه صرف به سفر و فقدان فرهنگ مسافرت و تبعات اخلاقی و زیست محیطی آن، فقدان نظام جامع حساب‌های اقماری گردشگری کشور که درآمد حاصل از گردشگری بر متغیر‌های کلان اقتصادی نظیر اشتغالزایی و تولید ناخالص ملی را قابل احصاء کند، عدم کفایت هماهنگی و تبعیت سایر دستگاه‌ها در امور میراثی و گردشگری، عدم عزم جدی و تصمیم هماهنگ در کشور برای توسعه گردشگری.
فرصت‌های امیدآفرین گردشگری از نظر ضرغامی این موارد هستند: شروع از نقطه‌ای تقریباً برابر با کشور‌های رقیب پس از شیوع پاندمی کرونا، نیاز روحی و روانی شدید اقشار مختلف به سفر و لزوم از این فرصت در پسا کرونا، برگزاری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در قطر کشور همسایه ایران که موجب جذب حدود ۱ میلیون تماشاگر در حدود ۲ ماه از پیش تا پس از برگزاری جام جهانی در همسایگی ایران، می‌شود، توسعه گردشگری سلامت و رقابت پذیری در سطح جهان)، بیش از ۹۴ بیمارستان دارای مجوز IPD و بیش از ۴۱۳۰۱ نفر پزشک متخصص برای رونق گردشگری پزشکی، استفاده از ظرفیت‌های به کار گرفته نشده تأسیسات گردشگری دستگاه‌ها، بهره برداری از اماکن مذهبی و بارگاه‌های متبرکه برای توسعه گردشگری زیارتی، ۸۱۶۷ امامزاده ثبت شده در کشور برای رونق گردشگری مذهبی و وجود بارگاه ملکوتی امام رضا، وجود کشور‌های مسلمان همسایه علاقه‌مند به سفر‌های زیارتی، جایابی سفر در افکار عمومی و رسانه‌های گروهی، حرکت گردشگری جهانی و رشد نمودار‌ها و آمار مربوط به درآمد‌های آن در عرصه بین المللی، گسترش مفاهیم صلح و دوستی میان ملت‌ها با تکیه بر گردشگری خارجی، بیش از ۱۰۰ چشمه آبگرم برای رونق گردشگری تندرستی و وجود دو هزار گونه گیاهان دارویی، برنامه پیشنهادی حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، همجواری ۷ استان با دریا، همجمواری ۷ استان با کویر، بیش از ۱۰ قله بالای ۳ هزار متر ارتفاع جزو ۲۰ کشور برتر دارای تنوع زیستی، بیش از ۲۵۰۰ روستای هدف گردشگری در سراسر ایران برای گردشگری روستایی و بوم گردی، بیش از ۱۰۲۶ منطقه نمونه گردشگری شناسایی شده برای توسعه گردشگری.
در حوزه میراث فرهنگی نیز نقاط قابل بهبود این موارد ذکر شده است: برقراری ارتباط قوی مالی بین دو بخش گردشگری و میراث فرهنگی برای توسعه درون زا، امکان استقرار نظارت عمومی برای حفاظت کارآمد میراث فرهنگی، عدم وجود سازوکار نظارت دقیق بر نحوه اجرای قراردادها، کمبود قوانین و مقررات حمایتی به منظور بهره گیری از ظرفیت بخش خصوصی در حوزه میراث داری، به روز نبودن قوانین مربوط به میراث فرهنگی (قانون، در حوزه میراث فرهنگی مربوط به سال ۱۳۰۹ است) و ضرورت تنقیح و پالایش و بازنگری در این قانون و قوانین حمایتی در این حوزه نظیر طرح» حمایت از احیا و مرمت بافت‌های فرهنگی تاریخی و توانمند سازی ساکنین و مالکین آنها، عدم وجود ساز و کار مشخص جهت حمایت از سرمایه گذاران در حوزه میراث فرهنگی، ارتقای عملکرد پژوهشگاه میراث فرهنگی، بهبود وضعیت شورا‌های فنی استان‌ها، به روزسازی و اعلام عمومی بانک اطلاعاتی موزه‌ها، خانه‌های قدیمی، املاک و مستغلات تحت تملک وزارتخانه، پیمانکاران همکار وزارتخانه و شفاف سازی وضعیت مالی و اداری، مدیریتی و منابع انسانی پایگاه‌های جهانی، ملی و استانی.
همچنین تهدید‌های جدی میراث فرهنگی از نظر ضرغامی نیز این موارد بیان شده است: قاچاق روزانه آثار تاریخی-فرهنگی به کشور‌های همسایه. بلاتکلیف بودن وضعیت حریم‌های تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی. عدم وجود سازوکار‌های کافی برای بیمه آثار و بنا‌های تاریخی و فرهنگی سکوت قانونگذار در قبال آثار ثبت نشده تاریخی-فرهنگی واجد ارزش. رشد قارچ گونه و غیر قابل کنترل اکتشافات و حفاری‌های غیر مجاز در کشور. عدم همکاری دستگاه‌های دخیل با موضوعات حفاظت میراث فرهنگی.
موضوع حفظ بنا‌های ثبت شده ملی و جهانی و جلوگیری خروج از ثبت آنها نبود سازوکار‌های مناسب و کارآمد برای حمایت و حفاظت از میراث فرهنگی حاضر در فهرست ثبت آثار ملی. تعارض منافع شرکت‌های مرمتی با بخش‌های مختلف میراثی دستگاه عدم توجه جدی به ظرفیت مرکز مطالعات میراث ناملموس در غرب آسیا به صرفه نبودن قرار گرفتن آثار تاریخی فرهنگی در فهرست ثبت آثار ملی و تالش مالکان برای خروج از ثبت.
تداخل حل نشده بین حقوق عمومی و خصوصی در زمینه مالکیت میراث فرهنگی. نبود قوانین و مقررات به روز و کارآمد که تمام ابعاد و زوایای مسائل میراث فرهنگی را پوشش دهد. نبود طبقه بندی و دسته بندی یکپارچه آثار تاریخی-فرهنگی. شفاف نبودن سازوکار‌های واگذاری بنا‌های تاریخی و فرهنگی توسط صندوق توسعه و احیا.
در حوزه صنایع دستی، مواردی از جمله عدم معرفی صنایع دستی ایرانی به گردشگران با بکارگیری و آموزش روش‌های نوین تبلیغ و بازاریابی و فروش، ناکافی بودن نمایشگاه‌های ثابت و مناسب برای ارائه صنایع دستی در مراکز استان‌ها و شهرها، جدا شدن صنایعی همچون صنعت فرش دستباف از فهرست صنایع دستی، عدم توجه به برند سازی در حوزه صنایع دستی، عدم حمایت از سرمایه گذاران در بخش صنایع دستی به منظور حفظ این صنعت، ایجاد اشتغال پایدار و تحقق یکی از عرصه‌های بروز اقتصاد مقاومتی.
عدم همکاری مناسب بانک‌ها در اعطای تسهیلات مناسب به فعالان صنایع دستی، عدم فرهنگ سازی مؤثر به منظور استفاده کاربردی به جای استفاده تزئینی از آنها و اضافه شدن به فهرست اقتصاد خالق و دانش بنیان کردن آن - عدم کارآمدی برخی از قوانین نظیر مشکلاتی که قانون کار در خصوص کارگاه‌های سنگ‌های قیمتی، صنعت گوهرتراشی و طلا و جواهر به وجود آورده است.
ورود صنایع دستی خارجی بی کیفیت و تأثیر جدی بر تولیدات داخلی، عدم اعطای درجه هنری به هنرمندان صنایع دستی و پراکندگی رسیدگی به وضعیت هنرمندان در وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت میراث، عدم تقویت و رفع موانع مشاغل خانگی، نبود رشته‌های دانشگاهی مرتبط با صنایع دستی، عدم حمایت از صادرکنندگان صنایع دستی و تأخیر در اعطای جوایز صادراتی، بسته بندی ضعیف و نامناسب جزو نقاط قابل بهبود ذکر شده است.
همچنین قابلیت‌های بالقوه برای بهره برداری و درآمدزایی به واسطه انواع گردشگری (به طور خاص گردشگری رویداد)، مقام اول ایران از نظر تعداد نشان اعطا شده اصالت یونسکو، وجود هنرمندان مجرب در حوزه صنایع دستی و دسترسی به بازار‌های متنوع با سلیقه‌های گوناگون جزو فرصت‌های امیدآفرین هستند.
در این گزارش تهدید‌های جدی حوزه صنایع دستی نیز این موارد ذکر شدند: سی و نهمین صادرکننده صنایع دستی جهان با وجود سومین تولید کننده صنایع دستی جهان، عدم وجود برنامه برای برندسازی و ترفیع محصولات صنایع دستی در سطح ملی و جهانی، عدم جایگاه یابی هدفمند و مؤثر در بازار‌های داخلی و جهانی، وجود رقبای جهانی که می‌توانند هزینه تمام شده پایین‌تری برای صنایع دستی داشته باشند و رایج شدن کپی برداری از صنایع دستی اصیل ایرانی.
وزیر پیشنهادی دولت سیزدهم برنامه‌های تحولی پیشنهادی خود را در پایان گزارشی از سه حوزه مرتبط با وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به این صورت ذکر کرده است: