ماجرای بورس ایران در یک سال گذشته قصه‌ای آشنا برای فعالان این حوزه و بخش زیادی از جامعه ایران است. بیش از یک سال پیش و در دوران اوج‌گیری ویروس کرونا در ایران، دفاتر عضویت در بازار سرمایه ایران یکی از شلوغ‌ترین مکان‌های عمومی بود و در این مدت بسیاری از ایرانیان عضوی از بازار سرمایه شدند که البته این ورود عمومی با تشویق، حمایت و همراهی مسئولان ارشد کشور هم همراه شده بود.
بیش از یک سال پس از آن دوران، آنچه به جای مانده ضرر‌های برخی تازه‌واردان و همچنین چندین اعتراض مقابل سازمان بورس است و حتی همین وضعیت باعث شد که در مناظرات انتخابات ریاست‌جمهوری امسال بورس به یکی از بحث‌های مهم تبدیل شود.
در تازه‌ترین خبر رئیس سازمان بورس ایران، روایت‌های متفاوتی از نگاه عموم ارائه کرد و به‌طور خلاصه گفته است که بداخلاقی‌های سیاسی باعث ریزش شد و حتی پیش‌بینی کرد که در دولت پیش‌رو این بازار با حمایت دولت همراه شود.
«محمدعلی دهقان‌دهنوی» در گفت‌و‌گوی تازه با ایلنا دلایل سقوط شاخص در سال گذشته و صعود شاخص در چند هفته اخیرا را تشریح کرده و معتقد است صدای معترضان به‌ویژه سهامداران خرد متضرر باید شنیده شود. براساس گفته رئیس سازمان بورس، در سال ۹۹ به‌جز سهام عدالتی‌ها شش‌میلیون کد جدید بورسی صادر شد که با وجود ریزش‌های شاخص، هنوز ۶۰ درصد آن‌ها در سود هستند و ۴.۵ میلیون نفر از آن‌ها سرمایه کمتر از ۱۰ میلیون تومان وارد بازار کرده‌اند.
دهقان‌دهنوی درخصوص اثر انتخابات بر بازار سرمایه عنوان کرد: تا قبل از انتخابات بحث‌هایی مطرح بود که دیدگاه رئیس‌جمهور منتخب درباره بازار سرمایه چیست و ایشان چه عقاید و برنامه‌ای در این مورد دارد. با انتخاب رئیس‌جمهور، بسیاری از موضوعات تعیین‌تکلیف شد. وی افزود: درحالحاضر می‌دانیم که رئیس‌جمهور منتخب چه دیدگاهی درباره بازار سرمایه دارد. البته درحالحاضر برنامه اجرائی با جزئیات درباره بورس در دولت آینده ارائه نشده، اما برخی از کد‌های لازم داده شده که نشان از حمایت از بازار سرمایه است.
دهقان‌دهنوی ادامه داد: صحبت‌های آقای رئیسی همواره درباره حمایت از بازار بوده و هم اینکه ایشان تنها نامزد ریاست‌جمهوری بود که از بورس تهران بازدید داشت. این نشان از توجه رئیس‌جمهور آینده به بازار سرمایه دارد. بنابراین، بازار سرمایه در کنار گزارش‌های شرکت‌ها از میزان سوددهی‌ها، از جانب حمایت رئیس‌جمهور آینده هم دلگرمی پیدا کرده و مجموع این عوامل باعث ایجاد اطمینان در بازار سرمایه شده است.
رئیس سازمان بورس در پاسخ به این سؤال که چرا جواب «خیر» از سوی آقای رئیسی درباره ملاقات با رئیس‌جمهور آمریکا اثری بر بازار نداشت، گفت: بازار یک شخص واحد نیست و تعداد زیادی از فعالان اقتصادی در بازار حضور دارند که هر یک می‌توانند برداشت و قضاوت متفاوتی داشته باشند. آن چیزی که روند بازار را تعیین می‌کند برایند تمام این برداشت‌ها و نظرات است. درحالحاضر مجموع متغیر‌های اثرگذار از اردیبهشت‌ماه تاکنون اثر مثبتی بر شاخص داشته است.
وی ادامه داد: تأکید می‌کنم که سازمان بورس متولی شاخص نیست و انتظار از سازمان برای بالابردن یا پایین‌آوردن شاخص اشتباه است. وظیفه سازمان طبق قانون مشخص است و باید به دنبال ایجاد بازار شفاف کارا و منصفانه باشد. شفاف به این معناست که اطلاعات از سمت ناشر به سمت سهامدار هدایت شود و جریان پایدار داشته باشد و فضای تبادل اطلاعات به گونه‌ای باشد که سهامدار در جریان اتفاقات شرکت قرار بگیرد. این شفافیت از عملکرد سازمان بورس حاصل می‌شود. در بحث شفافیت در یک‌دوره‌ای متوسط زمان تأخیر ارائه گزارش‌های شرکت‌ها ۶۰ روز بود، اما اکنون به کمتر از یک روز رسیده است و باید به جایی برسیم که این عدد صفر شود.
اما یکی از پرسش‌های مهم درباره سیاست‌های حمایتی از بورس و بی‌تأثیربودن آنهاست که دهقان‌دهنوی درباره اینکه چرا با وجود استفاده از ابزار‌های مختلف روند ریزشی بازار متوقف نشد، ادامه داد: سال گذشته در تاریخ اقتصادی کشور سال خاصی بود. اگر به گذشته بازار سرمایه نگاه کنیم و شاخص را مورد بررسی قرار دهیم، می‌بینیم که شاخص همواره افت‌و‌خیز داشته است.
پس از طی دوره‌های نزولی، شاخص احیا شده و به دوره‌های صعود رسیده‌ایم. این در حالی است که اساسا افت‌و‌خیز شاخص در طبیعت بازار سرمایه است، اما سه موضوع، سال گذشته را از تاریخ بازار سرمایه متمایز می‌کند. شدت صعود و نزول شاخص، رشد جهشی کد‌های جدید بورسی و انتظارات از رشد نرخ دلار موضوعاتی بودند که به‌شدت بازار را تحت تأثیر قرار دادند و بورس ۹۹ را از سال‌های گذشته متمایز کردند.
رئیس سازمان بورس گفت: همان‌طور‌که گفته شد، موضوع مهم رشد شاخص در سال گذشته است؛ البته در سال ۹۸ رشد شاخص بیشتر از سال ۹۹ بوده، اما از آنجایی که در آن سال ریزشی رخ نداد، کسی درباره صعود جهشی شاخص در سال ۹۸ صحبت نمی‌کند.
وی با بیان اینکه موضوع دوم این است که در سال گذشته ورود مردم به بازار سرمایه نسبت به سنوات گذشته بسیار زیاد بود و شاهد ورود گسترده مردم به بازار سرمایه بودیم، اظهار کرد: کسانی که از قبل در بازار سرمایه حضور داشتند و از سهامداران قدیمی محسوب می‌شوند، وقتی از تجربه‌های خود در ریزش‌های دوره‌های گذشته می‌گویند جزء افتخاراتشان است که سه تا چهار ریزش بازار را دیده‌اند. برخی از آن‌ها پیش‌کسوتان بازار سرمایه هستند که به نظرات این افراد بسیار بها داده می‌شود. بعضا سرمایه این افراد در بورس چند بار به صفر رسیده است تا دریابند که چگونه ریسک در بازار سرمایه را مدیریت کنند؛ بنابراین این افراد همیشه مسئولیت سود و زیان خودشان را می‌پذیرند و واقعیت وجود ریسک در بازار را پذیرفته‌اند.
رئیس سازمان بورس با اشاره به میزان کد‌های جدید بورسی در سال گذشته گفت: در طول سال گذشته حدود شش میلیون کد بورسی جدید صادر شد. یعنی شش‌میلیون نفر جدید وارد بازار سرمایه شدند، البته تعداد زیادی از کد‌های غیرفعال هم در این مدت، فعال شدند و پول جدید وارد بازار کردند.
در‌عین‌حال، میزان افزایش سهامداران بسیار بیشتر است؛ چراکه بسیاری‌ها هم به‌واسطه مدیریت سهام عدالت خود کد بورسی گرفتند و وارد بازار سرمایه شدند، اما آن‌ها را جزء آمار شش‌میلیون کد بورسی جدید که پولی وارد بازار کردند و سهام خریدند، حساب نمی‌کنیم. وی با تأکید بر اینکه حدود ۵۵ تا ۶۰ درصد از این شش‌میلیون کد بورسی با وجود اینکه بخشی از سود خود را از دست داده‌اند، هنوز در سود هستند، گفت: باید توجه داشته باشیم که تا قبل از سال ۹۹ حدود ۱۱ میلیون کد بورسی در کشور وجود داشت. به‌عبارت‌دیگر فقط در یک سال بیشتر از نصف جمعیت تمام سال‌های فعالیت بورس، وارد بازار سرمایه شده و کد بورسی گرفتند.