پس از ثبت منفی‌ترین بهار تاریخ بورس تهران، اولین روز از تابستان گرمای دلنشینی برای معامله‌گران بازار سهام داشت و شاخص کل تالار شیشه‌ای با ثبت رشد ۵۶/ ۱ درصدی پس از ۲۴ روز کاری از حبس در بازه ۱۰۰/ ۱ تا ۱۷۰/ ۱ میلیون واحد رهایی پیدا کرد. از ۲۶ اردیبهشت تاکنون نماگر اصلی تالار شیشه‌ای چنین محدوده‌ای را تجربه نکرده بود.
به گزارش دنیای اقتصاد؛ رشد نرخ دلار، افزایش خوش‌بینی‌های برجامی و البته کاهش هراس از دستوری ماندن قیمت‌گذاری خودرو از مهم‌ترین دلایلی بود که روز گذشته سبب تحریک تقاضا در بازار سهام شد. شرایطی که سبب شد تا سهامداران خرد مجددا به گردونه معاملات سهام بازگردند و خالص خرید ۳۶۰ میلیارد تومانی را ثبت کنند.
گروه‌های برجامی در اوج
خودرویی‌ها که در یک هفته پیش درگیر اظهارنظر‌های گاه متناقض سیاستگذاران بودند، طی دو روز گذشته در حال خودنمایی در تالار شیشه‌ای هستند. جایی که از یکسو مجددا سخنانی مبنی بر ورود خودرو به بورس کالا شنیده می‌شود و از سوی دیگر افزایش امید به حصول زودهنگام توافق هسته‌ای سبب افزایش توجه سهامداران به زیرمجموعه‌های دو گروه خودرو و بانک شده است.
چندی پیش بود که رئیس سازمان بورس از مخالفت خود برای عرضه خودرو در بورس کالا پرده برداشت و عنوان کرد به دلیل تنوع محصولات امکان عرضه این کالا در بورس وجود ندارد. سخنانی که مقدمه‌ای برای تغییر مسیر خودرویی‌ها شد و با هم‌نظری وزیر صمت با دهقان‌دهنوی شکلی جدی‌تر به خود گرفت. روز دوشنبه، اما علی جدی، عضو کمیسیون صنایع مجلس با بیان اینکه طرح تحول صنعت و بازار خودروی کشور به صحن علنی ارسال شده است، گفت: «در این طرح بند مربوط به عرضه خودرو در بورس نیز دیده شده است.»
روز گذشته نیز احسان خاندوزی، نماینده مجلس در گفت‌وگویی عنوان کرد: «کمیسیون صنایع و معادن طرحی را درباره فروش خودرو در بورس کالا و قیمت‌گذاری‌های آن به ماده اصلاحی طرح ساماندهی صنعت خودرو اضافه کرده است.» از این رو بار دیگر سهامداران به احتمال رفع قیمت‌گذاری دستوری در بازار خودرو امیدوار شدند. صنعتی که نه تنها تولیدکنندگان آن بلکه مصرف‌کنندگان نیز از قیمت‌گذاری در آن متضرر شده‌اند. بررسی آخرین صورت‌های مالی سه خودروساز بزرگ کشور، حکایت از رشد ۱۴۵ درصدی زیان تولید در سال ۹۹ نسبت به سال پیش از آن دارد. گزارش‌هایی که زیان انباشته خودروسازی را ۵۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.
اما از قیمت‌گذاری دستوری که بگذریم، اظهارات روز‌های اخیر مقامات سیاسی کشور درخصوص توافق هسته‌ای، خوش‌بینی فعالان بازار در این خصوص را افزایش داده است. تحریم‌هایی که برخی گروه‌های بورسی از آن بیشترین ضرر را متحمل شدند و حالا رفع تحریم‌ها می‌تواند تاثیرات مثبتی بر شرکت‌های واردات‌محور همچون خودرو و بانک به جا بگذارد. باید توجه داشت در مجموع صنایعی که با بخش واردات و خرید تجهیزات و مواد اولیه، صادرات و فروش محصولات ارتباط دارند، پس از رفع تحریم‌ها شرایط مناسبی را در مقایسه با بقیه صنایع تجربه خواهند کرد.
کاهش هزینه نقل و انتقال پول در کوتاه‌مدت، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه بازار‌های هدف از جمله مهم‌ترین رویداد‌های پساتحریم بوده که اثرات مثبتی بر این دسته از صنایع بورسی به جا می‌گذارند. ضمن آنکه هنوز در حافظه تاریخی فعالان بازار رشد‌های عجیب دو گروه مذکور در سال ۹۴ فراموش نشده است و احتمال دادن به صعودی شدن مجدد این گروه‌ها که تحت عنوان گروه‌های برجامی نیز شناخته می‌شوند، به رشد ۶/ ۵ درصدی سهام خودرویی و ۴/ ۴ درصدی سهام بانکی در دو روز گذشته منجر شده است.
رشد دلاری کالایی‌ها
روز گذشته تنها دو گروه خودرو و بانک نبودند که بال پرواز شاخص کل شدند. در لیست نماد‌های اثرگذار بر رشد شاخص کل نام شرکت‌های زیرمجموعه گروه‌های کامودیتی‌محور بازار خودنمایی می‌کرد. دیروز بازار ارز شاهد رشد حدود یک درصدی دلار و رسیدن نرخ این اسکناس آمریکایی به ۲۴۲۳۰ تومان بود. رشدی که سبب افزایش تحرکات تقاضا در گروه‌های دلاری بورس تهران نیز شد. صنایعی که عمدتا صادرات‌محور بوده و از فضای صعودی بازار ارز در جهت افزایش درآمد صادراتی خود بهره می‌جویند.
باید توجه داشت نرخ ارز همواره از متغیر‌های تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام در بورس‌های معتبر دنیا است. در واقع نرخ ارز، قیمت نسبی پول خارجی به پول داخلی است که به‌عنوان یکی از عوامل کلان اقتصادی، همواره مورد توجه جامعه اقتصادی و مالی بوده است. این نرخ بیانگر شرایط اقتصادی کشور بوده و عاملی برای مقایسه اقتصاد ملی با اقتصاد سایر ملل است. در این میان با توجه به صادراتی و وارداتی بودن شرکت‌های فعال در بازار سهام و میزان وابستگی آن‌ها به نرخ ارز، نوسانات نرخ ارز می‌تواند تاثیرات متفاوتی بر منابع پذیرفته شده در بورس و شرکت‌ها بگذارد.
به عبارتی دیگر در صورتی که یک بنگاه اقتصادی برای تامین مواد اولیه، خرید تجهیزات و تکنولوژی تولید از تقاضاکنندگان ارز باشد، تغییرات نرخ ارز می‌تواند برنامه‌های تولیدی این شرکت‌ها را دستخوش تغییراتی کرده و بهای تمام شده محصولات تولیدی این دسته از بنگاه‌ها را افزایش یا کاهش دهد. موضوعی که طبیعتا ارزش سهام این شرکت‌ها را نیز دچار نوساناتی می‌کند.
در مقابل افزایش نرخ ارز برای شرکت‌های صادرات‌محور، اثری مثبت در پی دارد. بر این اساس در صورت رشد نرخ ارز به ویژه دلار، محصولات تولیدی این کشور‌ها با قیمت بالاتری به فروش رفته و سودآوری بیشتری نصیب شرکت‌های صادرکننده می‌شود. در شرایط کنونی، این موضوع درخصوص نیمی از شرکت‌های بورسی صدق می‌کند. البته میزان تاثیر‌پذیری شرکت‌ها از افزایش نرخ دلار، بسته به نوع فعالیت و وابستگی آن‌ها به ارز متفاوت است. در یک نگاه کلی، اما می‌توان شرکت‌های موجود در بازار سهام را به دو دسته فروشندگان دلاری و فروشندگان غیردلاری تقسیم کرد که با توجه به سناریو‌های آتی نرخ دلار می‌توانند شرایط خاصی را تجربه کنند.
بازگشت حقیقی‌ها
یکی از سیگنال‌های تغییر روند بازارها، همواره بررسی رفتار سهامداران خرد آن بازار است. روز گذشته حقیقی‌ها بیشترین خالص خرید از ۸ خرداد را رقم زدند و مالکیت سهامی به ارزش ۳۶۰ میلیارد تومان را از آن خود کردند.
سهامداران خرد طی دادوستد‌های روز سه‌شنبه حضوری فعال در سمت خرید سهام زیرمجموعه گروه کامودیتی‌محور بورس تهران داشتند؛ به طوری که خالص خرید بازیگران حقیقی در فلزات اساسی حدود ۱۲۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برآورد شد و در پتروپالایشی‌ها نیز شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۵۸ میلیارد و ۸۰۵ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد بورس تهران بودیم.
دو گروه بانک و خودرو نیز همان‌طور که اشاره شد دیروز مورد توجه حقیقی‌ها قرار گرفتند و به ترتیب خالص خرید سهامداران خرد در این دو گروه به ۱۱۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان و ۱۸ میلیارد و ۸۵۰ میلیون تومان رسید. در میان فلزی‌ها نماد معاملاتی شرکت ملی مس ایران بود که در صدر لیست خرید حقیقی‌ها قرار گرفت. این سهم به تنهایی با خالص خرید ۹۲ میلیارد و ۶۹۰ میلیون تومانی سهامداران خرد همراه شد.
پس از این نیز «وبملت» به عنوان نماینده گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری جابه‌جایی ۸۹ میلیارد و ۲۹۳ میلیون تومانی را در مسیر حقوقی به حقیقی ثبت کرد. در آ ن‌سوی بازار گروه‌های با ارزش بازار پایین‌تر و ریالی در لیست فروش سهامداران خرد بورس تهران جای گرفتند. در این خصوص می‌توان به زیرمجموعه‌های غذایی اشاره کرد که شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۹میلیارد و ۹۶۵ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. رایانه، سرمایه‌گذاری‌ها، انبوه‌سازی و اطلاعات و ارتباطات نیز دیروز شرایط مشابهی را تجربه کردند. در مجموع از ۳۹ صنعت فعال بورسی، خالص خرید حقیقی در ۲۳ گروه مثبت و در ۱۴ صنعت منفی بود.
بورس سه‌شنبه از دریچه آمار
با همگرایی نماگر‌ها که به دنبال سبزپوشی در کلیات بازار سهام رقم خورد، شاخص کل هموزن نیز ۸۵/ ۰ درصد (۱/ ۳ هزار واحد) به جلو گام برداشت. از طرفی در بازار فرابورس ایران نیز شاهد رشد ۶/ ۰ درصدی (۱۰۹ واحدی) شاخص کل بودیم. در روزی که شاخص کل بورس تهران رشد ۵۶/ ۱ درصدی همراه شد، از ۳۲۹ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۲۰۰ سهم (۶۱ درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۱۱ سهم (۳۴ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند.