وزیر بهداشت با اشاره به اقدام‌های انجام‌شده در ایران در زمینه ساخت و تولید واکسن کرونا و با بیان این‌که قطار تولید واکسن کرونا در کشور راه افتاد و هیچ ترمزی برای آن نیست، گفت: یکی از موثرترین واکسن‌های کرونا در جهان را در انستیتو پاستور ایران می‌بینیم.
به گزارش ایسنا، سعید نمکی وزیر بهداشت در مراسم آغاز فاز سوم کارآزمایی بالینی واکسن کرونا انستیتو پاستور ایران و انستیتو فینلای کوبا گفت: از همه اساتید و بزرگوارانی که زحمت کشیدند تشکر می‌کنم. همچنین از عزیزانی که امروز به عنوان اولین نفر‌ها این واکسن را تزریق کردند تا به دنیا و مردم مملکت بگویند که ما به کارمان ایمان داریم. همچنین از اصحاب رسانه تشکر می‌کنم که از روز نخست مدیریت بیماری، در کنارمان بودند. از دکتر بیگلری رئیس انستیتو پاستور ایران نیز تشکر می‌کنم که دانشمندی بی‌ادعا، اما پرکار است.
وی افزود: در این مدت غیر از لطف الهی، مدیون خیلی‌ها هستم. علی‌رغم همه سختی‌ها و صعوبتی که این ایام داشت و نفس‌گیر بود، گاهی آنقدر نفس‌گیر که نمی‌توان گفت. گاهی آنقدر کسالت‌بار که نمی‌توان با واژه‌ای بیان کرد. تلخ‌ترین و سنگین‌ترین این لحظات وقتی بود که خبر از داغ عزیز همکاری را می‌دادند که شبانه‌روز تن بر این آتش زده بود و برای گشودن راه‌های نفس دیگران خواب و خوراک نداشت و متاسفانه در دقایق آخر نفس خودش بسته شد. عزیزانی بودند که خیلی کمک کردند که یکی از آن‌ها دکتر بیگلری است.
نمکی ادامه داد: ما اولین کشوری در منطقه بودیم که ۳۶ معبر را رصد و بیماریابی کردیم. در ابتدا ما کیت تشخیص بیماری را نداشتیم. بعد از شیوع پیک در گیلان و قم یکی از همکاران ما چمدانی مقداری کیت به ما رساند.
من از دکتر بیگلری و مجموعه مقتدر علمی پاستور خواستم که کمک کنید و شبانه‌روز تلاش کردند و کیت ساختند و ما آن ۵۷ دانشجویی را که از ووهان آوردیم، با همین کیت‌ها تست کردیم. پاستور یکه‌تاز این قضیه بود و در اشاعه آن هم کمک کرد که رهبری آزمایشگاه‌ها را برعهده داشت. امروز هم یکی از بهترین، موثرترین و پویاترین نوع واکسن‌های جهان را در دستان توانمند مجموعه پاستور می‌بینیم.
نمکی گفت: ما وقتی که کرونا آمد، یک ماه قبل از این‌که به کشور پا بگذارد، خودمان را آماده کردیم. معتقدم یکی از ظریف‌ترین و علمی‌ترین شیوه‌های مدیریت کووید در جهان در کشوری بود که با دست‌های بسته، اما با چشم‌های باز در اقیانوس بلا شنا کرد.
ما به همه جنبه‌های آن اعم از دارو، ماسک و تجهیزات و... پرداختیم. این‌که یک کشور ۵۶ روز طول کشید تا از واردکننده ماسک، شوینده و لباس محافظتی به تولیدکننده و بعد به صادرکننده بدل شد، شوخی نیست. این کار یک حماسه است. همواره معتقدم یک عامل داشت، لطف خدا و عشق. افراد عاشق در این سرزمین این کار‌های بزرگ را انجام می‌دهند.
وی افزود: خیلی‌ها می‌خواستند ما زمین بخوریم. در دنیا فکر کردند که تیر خلاص جمهوری اسلامی کووید است. کشور تحریم‌زده، وامانده در همه فشار‌ها و مصیبت‌های اقتصادی و فشار‌های ناجوانمردانه و کرونا هم تیر آخر است. اما غافل از این‌که لطف خدا شامل ما می‌شود.
یکی از حوزه‌هایی که از فروردین ۹۹ به آن پرداختم بحث واکسن بود. دوستان را تک‌تک صدا کردم که فکری برای واکسن کنیم. چند راه داشتیم؛ یکی بحث سهمیه کوواکس بود که قرار بود به ما بدهند. ابتدا قرار بود هشت میلیون بدهند که چانه‌زنی کردیم و به ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز رساندیم.
من می‌دانستم که تعداد تولیدکننده‌ها چقدر است، میزان تولید چقدر خواهد بود، تقاضای بین‌المللی چقدر است و زور سازمان جهانی بهداشت و کوواکس در برابر قلدر‌های دنیا که تکنولوژی را در دست گرفته، چقدر است. آن‌ها نمی‌توانند حق عضویت‌شان را از قلدرهایی، چون آمریکا بگیرند، چطور می‌خواهند واکسن بگیرند؟ البته ما راهی جز تبعیت از این شیوه و سازوکار بین‌المللی نداشتیم. چهار ماه برای انتقال پول ما را اذیت کردند. از این بانک به آن بانک می‌شدیم. ما این سازوکار را رفتیم.
وزیر بهداشت گفت: سازوکار دوم این بود که فکر کردیم ما برای واکسیناسیون این جمعیت کثیر به غیر از منابع کوواکس هم نیاز داریم. بر این اساس با هندی‌ها و چینی‌ها مکاتبه کردیم که ۳۱۲۰ صفحه مکاتبه دارم. اردیبهشت ۹۹ با وزیر بهداشت روسیه مذاکره کردم. بگذریم از اباطیلی که برخی می‌گویند. بگذارید بگویند تا خسته شوند. این راه را با هندی‌ها، چینی‌ها و روس‌ها رفتیم و ۹ ماه طول کشید تا توانستیم با روس‌ها قرارداد ببندیم و ۱۱ ماه طول کشید تا قرارداد انتقال تولید مشترک و انتقال دانش فنی ببندیم که حالا عده‌ای در حسرت این تولید‌ها می‌سوزند و مانند قارچ ناگهان پیدایشان می‌شود. من می‌دانم این‌ها کجا ضربه می‌خورند.
وی افزود: فردی زنگ زده که یکی از دوستان که خیلی مملکت را دوست دارد، ۲۰ میلیون واکسن روسی که اسمش را هم بلد نبود، دارد و می‌خواهد این ۲۰ میلیون را به فلان کشور دهد، اما می‌گوید کجا بهتر از مملکت خودم. گفتم این واکسن را از کجا آورده، گفت خریده است و دزی ۱۹ یا ۲۰ دلار می‌فروشد.
گفتم به این آقا بگویید اولا این مسجد جای این حرف‌ها نیست، دوما این‌که ما واکسن را ۹.۷ دلار از روس‌ها می‌خریم و سوما این‌که کل اسپوتنیکی که روسیه تولید کرده، ۲۶ میلیون دز است که ۱۳ میلیون دز را صادر کرده و ۶۲۰ هزار دزش را ما خریدیم و ۶۰ میلیون هم به ما تعهد دارد. این دام بر مرغ دگر نه. ما با چنین شبکه مخوفی روبه‌رو هستیم.
وی ادامه داد: با این حساب این‌ها با خودشان می‌گویند که این وزیر را نه می‌توان خرید، نه می‌توان با او کنار آمد و نه می‌شود راهی باز کرد، او محکم‌تر از این حرف‌هاست؛ بنابراین تخریبش می‌کنیم و خسته‌اش می‌کنیم و می‌گوییم استیضاح وزیر کلید خورد و... که البته نمایندگان این حساسیت را درک کرده و به موقع ورود کردند؛ بنابراین ما دنبال واردات رفتیم، اما واردات واکسن غیر از کووکس هم همین است که می‌بینید، یعنی قطره‌چکانی است. ۸۵ درصد واکسن را هفت کشور مصرف می‌کنند و اگر سفره‌شان سرریز شد، به بقیه هم می‌دهند.
نمکی تاکید کرد: اما راهی که می‌شود به عنوان راه پایدار به آن تکیه کرد، تولید داخلی است. این راه را با جسارت و شجاعت و با تکیه بر دانشمندان متعهد این مرز و بوم، همان آرش‌های کمانگیر عرصه علم آغاز کردیم. ۳۰ سال قبل مسئول بهداشت مملکت بودم و همیشه دیوانه آن بودم که مملکت روی پا‌های خودش بایستد. ایران سرافرازتر از آن است که بخواهد دست گدایی به خارج از مرز‌ها دراز کند. من اعتقاد ندارم که برای یک لیوان شیر باید گاو خرید، اما اعتقاد هم ندارم که باید تا ابد دانش بومی را نقض کرد و دست به بیرون دراز کرد.
وی افزود: اعتقاد من این بود که کووید حداقل سه سال آینده، ما را گرفتار می‌کند و حداقل شش ماه یکبار باید واکسن بزنیم، اعتقادم بر این بود که برای موتاسیون‌ها خودمان باید طراحی کنیم. ما موتاسیون‌های درون سرزمینی خواهیم داشت که متفاوت است با موتاسیون‌های آفریقایی و برزیلی و انگلیسی و... ما در درون این سرزمینی با گستردگی اقلیم و نژاد و ژنتیک مختلف موتاسیون‌های درون سرزمینی خواهیم داشت و باید موسساتی داشته باشیم که بتواند برای این موتاسیون گام به گام قدم‌های تند بردارد. این کار زیرساخت می‌خواهد.
من ۳۰ سال قبل که مسئول بهداشت این کشور بودم، پاستور و رازی را دیدم و به شدت غصه خوردم که سال ۱۲۹۹ پاستور را ایجاد کردیم و ۱۳۰۳ رازی را ایجاد کردیم، اما آن زمان بوی مرگ می‌داد. بغض گلویم را گرفت. اقدامات زیادی کردم.
به سراغ یکی از افرادی رفتم که شاگرد پاستور بود و فرد بسیار برجسته‌ای بود که عاشق بحث واکسن بود. برخی عاشق‌اند، کاسب نیستند، عاشق کاسب نمی‌شود اگر هم چیزی به دست آوردند، رزق حلالی است که پای عشقشان بدست آوردند. این فرد یک پسری داشت که به او گفت کمک ایران کن، اما آن پسر کمک نکرد. بعد سراغ بلژیکی‌ها رفتم. قبلا ما در پاستور با استفاده از پلاسما واکسن هپاتیت می‌ساختیم و من دنبال نوع دیگری از تکنولوژی برای ساخت این واکسن بودم که آن را وارد کشور کنم. بعد که از وزارتخانه رفتم تقریبا این زنجیره رها شد. وقتی کرونا آمد گفتم خدایا کمک کن تا یک بار دیگر بتوانیم زیرساخت واکسن کشور را به عنوان یک سرمایه ملی فعال کنیم.
نمکی با بیان این‌که واکسن به چهار راه تبادل علوم پزشکی و غیرپزشکی وابسته است، گفت: اگر کشوری واکسن‌ساز شد، بسیاری از زیرساخت‌ها و قدرت‌ها را خواهد داشت. روزی واکسن‌ساز‌های دنیا بر آن بودند تا کارخانه‌های واکسن‌سازی کشور‌هایی مانند ما تعطیل شود و بر این اساس واکسن را با نازل‌ترین قیمت عرضه می‌کردند.
من اعلام کردم که این یک توطئه است. این‌ها با صهیونیست‌ها جمع شدند و می‌گویند کشوری که واکسن می‌سازد بمب میکروبی هم می‌تواند بسازد. گول این حرف را نخورید چند روز دیگر که ورشکسته شدید، قیمت‌ها را ۱۰ برابر می‌کنند. بعد هم به پروفسور میرشمسی مراجعه کردم و گفتم چه می‌توانم بکنم، گفت اینجا خوراک اسب‌هایم هم درنمی‌آید.
بر این اساس ۹ میلیون دلار ارز وزارت بهداشت را به جهاد کشاورزی دادم که انستیتو رازی برای آن‌ها بود تا خط تولید واکسن بزنند. ۵ بورس به عنوان بورس میرشمسی دادم، اما متاسفانه هم در رازی و هم پاستور اتفاقی که باید می‌افتاد، نیفتاد. تمام سیستم هواساز‌های پاستور پوسیده بود. وقتی دکتر بیگلری رئیس پاستور شد، پاستور فسیل شده بود. ما بچه‌ها را جمع کردیم و یک بار دیگر این خودباوری را ایجاد کردیم. هرچند خیلی‌ها به ریش ما خندیدند که مگر به این سادگی است که شما واکسن کووید بسازید. به این سادگی نیست، اما میسر است.
نمکی ادامه داد: امروز ایران ما از سرافرازترین کشور‌ها در عرصه واکسن می‌شود. چند ماه قبل این را گفتم، اما خیلی‌ها با ریشخند، تفسیر به خالی‌بندی کردند، اما من یقین داشتم که در آینده جز شرمساری نصیب آن‌ها نمی‌شوند و راهمان را ادامه دادیم.
امروز نه به عنوان وزیر بهداشت بلکه به عنوان یک شهروند عاشق این سرزمین و به عنوان یک معلم ۳۲ ساله در علم ایمونولوژی می‌گویم که ایران درخشان‌ترین کشور در عرصه تولید واکسن کووید-۱۹ در منطقه است.
امروز من باشم یا نباشم، این ژنرال‌های عرصه تولید کار خودشان را کردند و دیگر نمی‌توان آن‌ها را متوقف کرد. نه با توئیت، نه با بلوا و غوغا و نه با مسخره و ریشخند. دیگر این قطار راه افتاد و ترمزی برای آن نیست.
وی تاکید کرد: ما با شش پلتفرم متفاوت در کشور کار می‌کنیم و جزیره‌ای هم کار نمی‌کنیم، بلکه هر کس کار خودش را انجام می‌دهد. هر شش تا هم دارند به نتیجه می‌رسند که یکی از بهترین‌های آن کار بزرگی است که انستیتو پاستور انجام داده است. در عین حال از یک کار بسیار زیباتر هم در آینده در پاستور پرده‌برداری خواهیم کرد که متفاوت از این است.
همچنین اقدامی که بچه‌های برکت انجام دادند. با جسارت اعلام می‌کنم که عده‌ای ما را تخطئه کردند که چرا فاز سوم کلینیکال ترایال واکسن‌های دیگران را انجام ندادید که تحت آن پوشش ما هم واکسن بزنیم؟ خیر انجام ندادیم. زیرا نباید انجام می‌دادیم. یک شرط داشت که اعلام کردم اگر راضی می‌شوید که انتقال دانش فنی کنید و در کشور ما با هم بسازیم، در این صورت می‌توانم به شهروند ایرانی بگویم که در مطالعه بالینی فلان محصول مشترکی که نیمی از آن برای ماست، شرکت کن، اما من مردم سرزمینم را به این حقارت دچار نمی‌کنم که برای یک ماه واکسیناسیون زودتر، عامل آزمایشگاهی دیگری باشند.
وی گفت: با افتخار اعلام می‌کنم که گزارشات فاز یک و دو این واکسن را که در کوبا انجام شده، تا سه بامداد خواندم و گفتم واکسن بسیار خوبی است و فاز یک و دو و حیوانی آن به خوبی انجام شده، اما شما برای خیال راحتی این اقدامات را انجام دهید و اجازه دادم که فراخوان کنند و استمرار فاز سوم را برای این واکسن انجام دهیم. این‌که اعلام کردم که ما در آینده نزدیک و بعد از اردیبهشت تحولی خواهیم داشت، به این صورت است.
نمکی با بیان این‌که از این حوصله و صبوری تشکر می‌کنم و از این‌که دوستانم این کار عظیم را ساماندهی کردند، گفت: امیدوارم این فاز سوم آغاز حرکتی بزرگ در امر واکسن‌سازی باشد و در آینده نزدیک مردم این سرزمین بتوانند با واکسن ایرانی افتخار کنند که آنتی‌بادی علیه کووید دارند.
هیچ ایرانی نیست که آنتی‌بادی واکسن‌های رازی و پاستور را نداشته باشد و ان‌شاءالله آنتی‌بادی واکسن کووید هم در آینده در بدن مردم این سرزمین جاری باشد. امروز دکتر گویا و دکتر بیگلری داوطلب اولین تزریق واکسن هستند تا برای اعتمادبخشی به دیگران این حرکت را آغاز کردند.