بیت‌کوین زیر ذره‌بین؛ از بزرگترین حبابِ دنیا فاصله بگیرید!

فرارو- پایگاه خبری "پراجکت سیندیکیت" در گزارشی با توجه به رشد قابل توجهِ رمز ارزِ بیت کوین، به بررسی این سوال پرداخته که آیا استفاده از این رمز ارز در زمینه کسب و کار و تجارت، صحیح است یا خیر؟

"دامبیسا مویو" اقتصاددان و تحلیلگر مسائل اقتصادی به تازگی در جریان یک تحلیل که در "فایننشیال تایمز" به چاپ رسیده، اینگونه استدلال کرده که رهبران تجاری جهان باید رویِ رمز ارز بیت کوین، سرمایه گذاری قابل توجهی را انجام دهند. استدلالِ سه گانه او به این مساله اشاره دارد که: ۱) بیت کوین می‌تواند ریسک فعالیت‌های تجاریِ شرکت‌ها را کاهش دهد، ۲) این رمز ارز می‌تواند راه حل‌هایی را برای انجام تجارت در اقتصاد‌های نوظهور ارائه نماید، و ۳) ارز‌های دیجیتال، نوید دهنده یک آینده درخشانِ اقتصادی هستند که در قالب آن ها، رمزارز‌ها و به طور کلی چهارچوبِ اقتصادی آن ها، از ارزش و اهمیت قابل توجهی برخوردار هستند.

در این نقطه باید این سوال را پرسید: آیا استدلال‌های "مویو" صحیح هستند؟ اجازه بدهید نکاتی که او مورد اشاره قرار داده را بررسی کنیم.

به گزارش فرارو، اولا مشخص نیست که خرید بیت کوین، چگونه ریسک‌ها و تهدیدات تجاری علیه شرکت‌ها را کاهش می‌دهد؟ مویو به این نکته اشاره ندارد که در حالِ بحث در موردِ رمزارز بیت کوین است که به زعم بسیاری از تحلیلگران اقتصادی جهان، یکی از بزرگترین حباب‌های اقتصادی دنیا را نمایندگی می‌کند. باید پذیرفت که سرمایه گذاری در امر خرید بیت کوین را به سختی می‌توان یک سرمایه گذاریِ منطقی و درست دانست. این مساله مخصوصا وقتی به این نکته توجه کنیم که سرمایه گذاری در بیت کوین جهت کسب سود از آن، با ریسک‌های قابل توجهی مبنی بر تخلیه ناگهانی حباب بیت کوین رو به رو است، بیش از پیش تشدید می‌شود.

از سویی این گزاره که رمز ارز‌ها می‌توانند راه حل‌های قابل توجهی برای مصائب و مشکلاتی که اقتصاد‌های نوظهور با آن‌ها رو به رو هستند، ارائه کنند نیز چندان درست به نظر نمی‌رسد. کاملا صحیح است که بر خلاف بسیاری از ارز‌ها و پول‌هایی که توسط بانک‌های مرکزی در کشور‌های مختلف چاپ می‌شوند، رمز ارزِ بیت کوین که مرجع صدور آن بخش خصوصی است، با خطر و تهدیدِ صدور و عرضه بیش از حد رو به رو نیست (اقدامی که دولت‌های بی بند و بار اغلب انجام می‌دهند). این نکته نیز درست است که خطرِ صدور و عرضه بیش از حد یک پول یا ارز، در بازار‌های نوظهور، به مراتب بیشتر از اقتصاد‌های پیشرفته است.

با این حال، باید این نکته را مد نظر داشت که عرضه و صدور بیش از حد یک پول یا ارز، تنها یک تهدیدِ ممکن علیه ثباتِ مالی بازار‌های نوظهور است و رفع این تهدید به صورت ناگهانی و فوق العاده نیز، بیت کوین را به یک منبعِ ارزشِ قابل تکیه تبدیل نخواهد کرد. درست برعکس: نوسانِ قیمت بیت کوین از زمانِ ایجاد و ابداع آن، حقیقتا سرسام آور بوده است. در ۲۹ مارس سال ۲۰۲۱، ارزش هر بیت کوین به رقمِ تاریخیِ ۵۷.۸۵۶ دلار رسید که مقدار کمی از رکورد تاریخی ارزش آن که در ۱۳ مارس به ثبت رسید یعنی رقمِ ۶۱.۲۸۴ دلار کمتر بود. ارزش کل بازار بیت کوین نیز رقمی بالغ بر یک تریلیون دلار است. بر اساس ارزیابی‌های نهاد‌های اقتصادی، نوسانِ سه ماهه بیت کوین حدودا ۸۷ درصد بوده که این میزان برای طلا، تنها ۱۶ درصد بوده است. به نحو مشابهی، یافته‌های یک پژوهش که به تازگی انجام شده نشان می‌دهند که نوسان ارزش بیت کوین در مقایسه با ارز‌های رایج دولتی نظیر دلار، یورو و غیره، تقریبا ده برابر بیشتر است.

مویو در گزارش خود برای فایننشیال تایمز همچنین پیشنهاد می‌کند که بیت کوین می‌توان جریان حواله‌ها به کشور‌های با درآمدِ کم و متوسط را نیز تا حد زیادی تسهیل کند. با این حال، این گزاره به این مساله بی توجهی می‌کند که تراکنش‌های بیت کوینی تا حد زیادی ناکارآمد هستند. نباید فراموش کرد که در قالب بیت کوین، معاملات محدودی می‌توان انجام داد و همچون ارز‌های رایج نمی‌توان در آنِ واحد، شاهد معاملات فراوان بود. از این منظر، بیت کوین در مقایسه با بسیاری از شیوه‌های پرداخت، با محدودیت‌های به مراتب بیشتری رو به رو است و نمی‌توان آن را ابزاری قابل توجه در تراکنش‌های مالی دانست. این مساله نیز تا حد زیادی ریشه در محدودیت‌های بیت کوین به عنوان یک رمزارزِ جدید دارد که بعید به نظر می‌رسد به این زودی‌ها این نواقص رفع شوند.

به نحو مشابهی، این گزاره که تعداد کل بیت کوین‌های جهان تنها ۲۱ میلیون عدد است، بیش از آنکه یک نکته مثبت برای آن باشد، خود یک نکته ضعف است. یک ارزِ خوب و کارآمد باید در زمان‌هایی که تقاضا برای آن بالاست، از قابلیت عرضه شدنِ بیشتر برخوردار باشد. در این زمینه به طور خاص می‌توان به شرایط بحران‌های مالی و یا شوک‌های اقتصادی اشاره کرد. این مساله تا حد زیادی توانمندی‌های بیت کوین به عنوان یک ارزِ قابل تکیه در مواقع بحرانی و یا شوکِ اقتصادی را از بین برده است.

در نهایت باید به این سوال پرداخت که آیا بیت کوین به معنای واقعی کلمه پیشتازِ زیرساختِ ارز جدید دیجیتال است که سرمایه گذاران عاقل و مدبر نمی‌توانند به آن بی توجهی کنند؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت نَه، زیرا ارز‌های دیجیتالی صادر شده توسط بانک‌های مرکزی جهان در کشور‌هایی نظیر چین و همچنین دیگر کشورها، هیچ ویژگی مشترکی با بیت کوین و دیگر رمز ارز‌های خصوصی و غیرمتمرکز ندارند. در این زمینه به طور خاص شاهد چالش‌های فراوانی جهت تایید اعتبار معامله‌ها هستیم و هنوز سازوکار و زیرساخت مناسبی در این رابطه ایجاد نشده است.

در عوض، ارز‌های دیجیتالِ صادر شده از سوی بانک‌های مرکزی، به عنوان نسخه‌های ساده دیجیتالیِ حساب‌های بانکی مرسوم عمل می‌کنند. در اصل، آن‌ها می‌توانند به مثابه حساب‌های فردی از سوی بانک‌های مرکزی، برای هر مصرف کننده و کسب و کاری که در حوزه کاری آن‌ها قرار دارند، تلقی شوند. از سوی دیگر، این حساب‌ها می‌توانند توسط بانک‌های مرکزی، تضمین شوند، اما طیف گسترد‌های از نهاد‌های مالی نیز آن‌ها را محترم شمرده و تحت پوشش قرار دهند.

ارز‌های دیجیتالِ بانک‌های مرکزی در جهان، چیزِ تازه‌ای را ارائه نمی‌کنند. آن‌ها را حتی نمی‌توان یک پیشرفتِ انقلابی نیز تصور کرد. باید پذیرفت که رمز ارز‌هایی نظیر بیت کوین، از مدت‌ها پیش شکست خورده اند، زیرا بیت‌کوین و دیگر رمزارز‌ها به نحو قابل توجهی جهتِ تلقی شدن به عنوان یک منبعِ ارزش، از عدم جذابیت برخوردار هستند. هیچ سرمایه گذارِ با فکری، حتی نباید به آن‌ها نزدیک شود (مگر اینکه جیب‌های پر از پول داشته باشد و فقط بخواهد ریسک کند).

اضافه بر این، انرژی قابل توجهی که جهت استخراج بیت کوین باید هزینه شود، میخ دیگری بر تابوتِ بی ارزش شدنِ این رمزارز است. بر اساس برخی ارزیابی ها، میزان مصرف سالانه برق برای استخراج کلی رمز ارز بیت کوین، از میزان مصرف برق در کشوری نظیر آرژانتین هم بیشتر است.

در این راستا می‌توان گفت که بیت کوین و رمز ارز‌های مشابه با آن، تهدیداتی جدی علیه محیط زیست نیز هستند. مجموع انرژی که بیت کوین و بیش از ۴۴۹۰ نوع رمز ارز دیگری که در جهان وجود دارند، مصرف می‌کنند، همه و همه بیانگر آسیب جدی هستند که آن‌ها به محیط زیستِ بشر وارد می‌کنند.

در پایان باید گفت که سرمایه گذاری در بیت کوین، هم ریسکی است و هم حامل تهدیدات زیست محیطی است. این رمز ارز برای مشکلات رایج در بازر‌های نوظهور نیز راه حل مناسبی نیست و بدون تردید نمی‌توان به یک منبع ذخیره کردنِ ارزش نیز تبدیل شود. طولی نخواهد کشید که بیت کوین و دیگر رمز ارز‌های موجود در جهان، به مسائلی کم اهمیت در تاریخ اقتصادی جهان تبدیل خواهند شد».