فرارو- رئیس کل بانک مرکزی در جدیدترین گفتگوی خود به صراحت اعلام کرده که برای جبران کسری بودجه دولت اقدام به چاپ پول کرده است. عبدالناصر همتی در این باره گفته است: «بگذارید با مردم شفاف باشیم. در سال ۹۸ و ۹۹ بخش‌هایی از بودجه دولت از طریق درآمد‌های تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شد که به زبان ساده‌تر به معنای چاپ پول است و نتیجه اش تورم خواهد بود، اما در بانک مرکزی با توجه به کسری‌های بودجه کاری غیر از این نمی‌توانستیم انجام دهیم.»
به گزارش فرارو، سالهاست که در ساختار اقتصادی ایران مسئولان اقتصادی در دولت‌های مختلف ظرف چندین ماه از حرف‌هایی که زده اند برمی‌گردند و به نوعی می‌توان گفت، واقعیت را بیان می‌کنند، آقای رئیس کل در حالی این روزها دم از صحبت شفاف با مردم می‌زند، که همین چند ماه گذشته با افتخار از مقاومت نهاد تحت مدیریتش در مقابل چاپ پول حرف زده بود.
همتی همین آذرماه گذشته به صراحت دریک برنامه تلویزیونی خطاب به مردم گفته‌بود: «دربرابر درخواست‌ها برای چاپ پول مقاومت به خرج می‌دهم، زیرا مسئول ارزش پول ملی هستم.»
یا اینکه رئیس کل بانک مرکزی در اظهار نظر دیگری در شهریور ماه ۹۹ اظهار داشت: «با اینکه بانک مرکزی در کنار دولت محترم آماده کمک به هرگونه برنامه اقتصادی است که درجهت ساماندهی به بازار‌ها و رونق اقتصاد باشد، ولی مراقبت خواهد کرد که هیچکدام از برنامه ها، به ترازنامه بانک مرکزی آسیبی وارد نکرده و پایه پولی را تحت تاثیر قرارندهد، تا بانک مرکزی با قدرت بتواند در مسیر تورم هدف گذاری شده حرکت کند.»
هنوز چندماهی از بیان این اظهارات نمی‌گذرد، که همتی اینچنین از مواضع قبلی خود عدول کرده و افزایش تورم در سال جدید را نیز نوید می‌دهد، این در حالیست که یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت نرخ ارز طی چند روز گذشته نیز همین سیگنال‌های تورمی است که از سوی رئیس کل بانک مرکزی به بازار ارسال شده است. اگر بانک مرکزی بخواهد همین روند چاپ پول را ادامه دهد، قدر مسلم در سال ۱۴۰۰ نیز با افزایش تورم و نقدینگی قابل توجه‌ای روبرو خواهیم بود.
بانک مرکزی به مهمترین وظیفه خود عمل نکرده است
علی قنبری کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه چاپ پول از سوی بانک مرکزی عواقب بسیار جبران ناپذیری به دنبال دارد، گفت: با توجه به اینکه آقای همتی به عنوان رئیس کل بانک مرکزی اقرار کرده که برای جبران کسری بودجه دولت اقدام به چاپ پول کرده این مسئله از اهمیت بسزایی برخوردار است، زیرا که او همین چند ماه گذشته به قاطعانه اعلام کرده بود که بانک مرکزی تحت فشار حاضر نشده که به چاپ پول اقدام کند.
وی افزود: همتی مدعی بود که مهمترین وظیفه بانک مرکزی حفاظت و حراست از ارزش پول ملی است و، اما حالا بعد از چند ماه وی اعتراف کرده که مجموعه تحت امرش چاره‌ای جزء افزایش پایه پولی از طریق چاپ اسکناس برای دولت نداشته، این مسئله قدر مسلم تبعات تورمی بسیار زیادی را به دنبال داشته که اثرات آن را در سال گذشته به خوبی در بازار کالا و خدمات مشاهده کردیم.
قنبری با تاکید بر اینکه چاپ پول بدترین روشی است که می‌توان برای جبران کسری بودجه دولت در نظر گرفت، یادآور شد: در این رابطه راه‌های گوناگونی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به کار برد و از تبعاتی که چاپ پول دارد جلوگیری کرد، کنترل و کاهش هزینه‌های دولت و سایر نهاد‌ها و ارگان‌های حاکمیتی از جمله این موارد است، زمانی که کشور با تحریم روبرو بوده و منابع ارزی با محدودیت روبرو است، هزینه‌ها باید به صورت جدی کاهش یابد، اما طی سه سال اخیر مشاهده می‌کنیم که نه تنها از حجم بودجه کاهش کاسته نشده بلکه شاهد افزایش بودجه سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف هستیم، طبیعتاً در چنین وضعیتی چاپ پول به عنوان گزینه اول به منظور جبران کسری بودجه دولت به کار گرفته می‌شود.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: انتشار اوراق قرضه و یا خزانه، افزایش درآمد‌های مالیاتی، فروش اموال و دارایی‌های مازاد دولت و سایر نهاد‌ها از دیگر راهکار‌هایی است که می‌توان به کار گرفت تا کسری بودجه دولت را جبران کرد، در این رابطه هر چند که انتشار اوراق دولتی طی سال گذشته در دستور کار قرار گرفت، اما از سایر راهکار‌هایی که عنوان شد به نحو مطلوب استفاده نشده است.
وی افزود: باید از ظرفیت مالیات به خوبی استفاده شود، درحالیکه امروز فرار مالیاتی گسترده‌ای در اقتصاد ایران رخ می‌دهد، باید از ظرفیت‌هایی که وجود دارد، استفاده کرد و میزان وصولی‌های مالیاتی را افرایش داد، در حال حاضر تمامی ارگان‌های دولتی، حاکمیتی، خصوصی و خصولتی که کسب درآمد می‌کنند، باید مالیات خود را بپردازند و در این مورد نیز جای هیچگونه اغماضی وجود ندارد.
قنبری ادامه داد: در حال حاضر دولت و بسیاری از نهاد‌ها املاک و اموال مازاد بسیاری دارند که استفاده‌ای از آن‌ها نمی‌شود، از سویی هزینه‌های تعمیر و نگهداری از آنان نیز هر سال صورتحساب سنگینی را روی دست دولت می‌گذارد، در صورتی که اگر این اموال و دارایی‌ها به فروش برسند درآمد خوبی از این محل به دست می‌آید که می‌تواند کسری بودجه دولت را تامین کند.
این اقتصاددان خاطر نشان کرد: چاپ پول علاوه بر اینکه افزایش پایه پولی را به دنبال دارد، باعث افزایش نقدینگی و تورم در جامعه می‌شود که تمامی این موارد در نهایت موجبات افزایش قیمت کالاها و مایحتاج ضروری مردم در کف بازار را رقم می‌زنند، همان اتفاقی که امروز در کالایی مانند مرغ رخ داده و قیمت آن در بازار آزاد به ۴۰ هزار تومان رسیده، در سایر کالاها نیز کم و بیش شاهد چنین وضعیتی هستیم، بنابراین تا زمانی که بانک مرکزی نتوانند به اصلی‌ترین وظیفه خود که همان حفظ ارزش پول ملی است عمل کند، وضعیت اقتصاد کشور سامان نخواهد یافت.
وی تصریح کرد: هر چه سریعتر و در اسرع وقت باید سیاستی که بانک مرکزی در چاپ پول در پیش گرفته اصلاح شود، زیرا که ادامه چنین روندی به طور قطع وضعیت اقتصادی در سال ۱۴۰۰ را وخیم‌تر از سال ۹۹ خواهد کرد و دوباره یک موج تورمی سنگین رخ می‌دهد، بنابراین برای جلوگیری از وقوع چنین رخدادی باید با توسل به راه کار‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، کسری بودجه دولت جبران شود.