یک سالِ پیش، زمانی‌که ظهور و شیوع ویروس کرونا همه‌ی ما را غافل‌گیر کرده بود، کمتر کسی احتمال می‌داد این مهمان ناخوانده سبک زندگی، کار و معیشت‌مان را تماماً دگرگون سازد.
آموزش و پرورش، یکی از بخش‌هایی‌ست که به‌واسطه‌ی شیوع کووید-19 بیشترین تغییرات را تجربه کرده است. تعطیلیِ مدارس و دانشگاه‌ها، برپایی کلاس‌ها به شکل آنلاین و یا برگزاری امتحانات به صورت غیرحضوری، تنها گوشه‌ای از تیترهایی هستند که هر روز در اخبار و تلویزیون به چشم و گوش‌مان می‌خورند.
از کلاس‌های آنلاین گرفته تا برگزاری آزمون‌ها و امتحانات آنلاین، همه و همه تجربه‌های بکر و تازه‌ای برای نظام آموزشی کشورمان رقم زده‌اند. از این روی، به‌کارگیری روش‌ها و ابزارهای روزِ دنیا برای بهبود روندهای آموزشی، به دغدغه‌ی اصلیِ مسئولین آموزش، فعالین فرهنگی، رؤسای دانشگاه‌ها و اساتید و معلم‌ها تبدیل شده‌است.
آزمون‌های آنلاین و استفاده از فناوری‌ها و نرم‌افزارهای فرم ساز معتبر، مسلماً از روش‌های مؤثر در ارزیابی دانش‌آموزان و دانشجویان به شمار می‌روند. در واقع، سنجش آنلاین خواه ناخواه بخشی از زنجیره‌ی آموزش آنلاین است که با اجرای بی‌نقص و هدف‌مند آن، نیل به اهداف آموزشی مدارس، مؤسسات و مراکز آموزشی امکان‌پذیر خواهد بود.
ساخت آزمون آنلاین به تمام روش‌های ارزیابی و پرسش و پاسخی اشاره دارد که در آن اثری از کاغذ و قلم و برگه‌ی امتحانی نیست. در این روش، آزمون‌ها تنها با استفاده از ابزارها و امکانات الکترونیکی و بر بستر اینترنت طراحی و اجرا می‌شوند. به این نوع آزمون، اصطلاحاً سنجش آنلاین یا سنجش الکترونیکی یا e-assessment گفته میشود.
جالب این است که درست در زمانی‌که ما تنها به‌واسطه‌ی شیوع کرونا، امکانات و ابزارهای آنلاین را به‌عنوان گزینه‌ای برای گذر از این دوران انتخاب کرده‌ایم، مؤسسات و سازمان‌های بین‌المللی سال‌هاست از این روش به‌عنوان شیوه‌ای مؤثر در سنجش آموزش استفاده می‌کنند.
برای مثال، در مقاله‌ی منتشرشده در مجله‌ی پژوهش‌های آموزش به‌کمک کامپیوتر (سال 2010) مشخص شده که دانشجویان در آزمون‌های آنلاین، اضطراب کمتر و عملکرد بهتری نسبت به آزمون‌های حضوری و روی کاغذ دارند.
به‌علاوه، مطابق نتایج پژوهش دیگری، دانشجویانی که قبل از شرکت در آزمون اصلی خود، در آزمون‌ها و امتحانات آنلاین شرکت کرده‌بودند، میانگین نمره‌ای بالاتری نسبت به کل کلاس‌شان کسب کرده‌اند. در نتایج این پژوهش به این نکته اشاره شده که دانشجویان در آزمون‌های آنلاین به شکل ساده‌تر و سریع‌تری اطلاعات و آموخته‌هایشان را به حافظه می‌آورند و همین موضوع سبب موفقیت بیشتر آن‌ها در امتحانات شده‌است.
از این روی، استفاده از آزمون‌های آنلاین نه‌تنها برای تطابق با زندگی پساکرونایی کارآمد به شمار می‌رود، بلکه به‌عنوان عاملی مؤثر در بهبود فرایندها و نتایج سنجش‌ها در نظر گرفته میشود.
چه روش‌هایی جایگزین مناسبی برای روش‌های سنتی آزمون هستند؟
در سال گذشته، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، عده‌ی زیادی را روانه‌ی پیام‌رسان‌هایی مثل برنامه‌ی شاد و واتس‌اپ کرد. همین موضوع، پرونده‌ی برگزاری غیرحضوری و آنلاین امتحانات و آزمون‌ها را پیش روی مسئولین مراکز آموزشی کشور و چه بسا خود دانشگاه‌ها، شوراهای مدارس و معلمین باز نمود.
آزمون‌ساز آنلاین پُرس‌لاین یکی از اثربخش‌ترین روش‌ها یا ابزارهای سنجش آنلاین است.
پُرس‌لاین، نرمافزاری ایرانی‌ست که با هدف تسهیل ساخت آزمون آنلاین و طراحی پرسش‌نامه بیشتر از چهار سال است که به بازار وارد شده‌است. این نرم‌افزار در حوزه‌های مختلفی از قبیل طراحی نظرسنجی یا آزمون و امتحان، تحقیقات بازار و بازاریابی و طراحی پرسش‌نامه‌های سازمانی کاربرد دارد.
هم‌اکنون مراکز آموزشی معتبر زیادی از جمله دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه الزهرا، دانشگاه جامع علمی کاربردی، موسسه‌ی آموزشی گزینه‌ی دو، دبیرستان علامه‌حلی تهران، مجموعه مدارس سلام، مجتمع آموزشی راه رشد و انتشارات بین‌المللی گاج از این ابزار استفاده می‌کنند.
این نرم افزار توانسته چالش‌های زیادی را از مسیر برگزاری آنلاین کلاس‌ها، امتحانات میان-ترم و پایان-ترم و سنجش‌های کلاسی بردارد. چند مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های پُرس‌لاین عبارتند از:
یکی از دغدغه‌های سیستم آموزشی کشور ما در زمان غیرحضوری شدن کلاس‌ها و امتحانات، موضوع تقلب و جلوگیری از بروز آن بود. در ابزار پُرس‌لاین، امکان تعیین مدت زمان پاسخ‌دهی برای هر آزمون فراهم است. همین موضوع امکان تقلب در میان دانشجویان و دانش‌آموزان را کاهش داده و فضای آزمون را به فضای واقعی امتحانات نزدیک ساخته‌است.
هم‌چنین، اساتید می‌توانند با فعال‌سازی آزمون در زمان مشخصی، دسترسی به آزمون را در بازه‌ی زمانی موردنظرشان میسر کنند. درست مشابه زمانی که در امتحانات حضوری، رأس ساعت مشخصی آزمون شروع و خاتمه پیدا می‌کند.
از آن‌جایی‌که، برخی از دروس و رشته‌های دانشگاهی به زبانی غیر از زبان فارسی تدریس می‌شوند، دور از ذهن نیست که برای مثال برخی از اساتید یا مراکز آموزشی نیاز به طراحی و برگزاری آزمون‌ها به زبان انگلیسی داشته باشند. در آزمون‌ساز پُرس‌لاین، با تغییر زبان از فارسی به انگلیسی می‌توانید آزمونی انگلیسی طراحی کنید.
امکانات این فرم‌ساز ایرانی به گونه‌ایست که با تعیین امتیاز برای پاسخ‌های هر سوال، نمره‌ی نهایی آزمون توسط خود این ابزار محاسبه میشود. هم‌چنین، اساتید و معلمان می‌توانند با بررسی پاسخ‌های آزمون‌دهنده‌ها نسبت به نمره‌دهی دستی اقدام کنند.
در برخی از آزمون‌ها لازم است ورود به آزمون و دسترسی به پرسش‌ها محدود به افراد یا گروه خاصی باشد. امکان محدودسازی ورود به آزمون در وب‌سایت پُرس‌لاین میسر است. بدین معنی که طراح آزمون، در زمان ساخت آزمونِ خود بایستی اطلاعات ورود آزمون‌دهندگان را وارد نماید و آزمون‌دهنده را پس از ورود اطلاعات به صفحه‌ی آزمون هدایت کند.
بدین ترتیب، برای مثال آزمون‌دهندگان تنها با ورود شماره‌ی دانشجویی خود یا کد ملی‌شان می‌توانند وارد صفحه‌ی سوالات شوند.
برگزاری هم‌زمان آزمون برای هر تعداد شرکت‌کننده، اطلاع‌رسانی نمره‌ی آزمون‌دهنده به والدین، معلمان و آزمون‌دهنده‌ها و نمایش تصادفی سوال‌های آزمون، از دیگر امکانات و قابلیت‌هایی است که این آزمون‌ساز را به ابزاری مناسب برای طراحی و ساخت انواع امتحانات و آزمون‌ها تبدیل کرده‌است. مؤسسات آموزشی یا اساتید می‌توانند با ورود به سایت Porsline.ir حساب کاربری خود را به شکل رایگان بسازند و پس از آن اقدام به طراحی آزمون کنند. سپس لینک آزمون را ازطریق شبکه‌های پیام‌رسان، پیامک و یا ایمیل به آزمون‌دهندگان ارسال نمایند.
از دیگر روش‌های موجود برای ساخت آزمون آنلاین،
این روش گرچه چابکی و سرعت ابزار قبلی را دارا نیست، در مراحل اولیه‌ی مهاجرت از فضای آفلاین و سنتی به ابزارهای آنلاین، روشی کاربردی محسوب میشود.
برگزاری آزمون شفاهی آنلاین ازطریق پیام‌رسان‌ها‌ی مرسوم نیز از روش‌هایی‌ست که به فراگیر‌شدن آزمون‌های آنلاین سرعت بخشیده‌است. این روش، در برخی از دروس مدرسه و به‌ویژه در پایه‌های ابتدایی تحصیل و برای کودکان گروه‌های سنی پایین روشی اثرگذار اعلام شده‌است. چراکه در این روش، دانش‌آموز بدون دخالت والدین و ازطریق صحبت چهره-به-چهره و آنلاین با معلم خود، مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرد.
هم‌چنین، روش‌ها و سرویس‌های ساخت آزمون خارجی دیگری هم هستند که سرویس ساخت پرسش‌نامه‌ی گوگل‌فرم شاید نام‌آشناترین‌شان باشد.
کارکرد اصلی این ابزارها ساخت پرسش‌نامه بوده و اگر تا به‌حال از آن‌ها استفاده کرده باشید، متوجه کمبودها و محدودیت‌های آن‌ها برای ساخت آزمون و جلوگیری از تقلب و سایر موارد مرتبط شده‌اید. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های این وب‌سایت‌ها عدم پشتیبانی زبان فارسی و کاربرهای فارسی‌زبان است. از این روی، به‌کارگیری آن‌ها در طراحی سؤالات و سنجش‌های فارسی ممکن نیست. با این حال، برای اساتیدی که به تدریس زبان‌ها یا دروس غیرفارسی مشغولند، ممکن است کارآمد به حساب آید.
در نهایت، آن‌طور که پیداست جایگزینی روش‌های سنتی و حضوری با ابزارهایِ آنلاینِ ارزیابی و سنجش مانند فرم‌ساز پُرس‌لاین، یکی از الزامات عصر حاضر و دوران پساکرونایی است. گزارش‌ها نیز نشان می‌دهند مسئولین آموزش و پرورش و سایر سازمان‌های آموزشی به سمت پذیرش این موضوع رفته‌اند و حتی امتحانات پایان‌ترم دی‌ماه گذشته، در بسیاری از مراکز و مؤسسات به شکل آنلاین برگزار شده‌اند.
اگر برای ساخت آزمون یا طراحی هر نوع فرم و پرسش‌نامه‌ای نیاز به ابزاری قدرتمند دارید، همین حالا می‌توانید وارد وب‌سایت پرس لاین شوید و رایگان شروع کنید.