منتقد ولادیمیر پوتین بودن در روسیه به خودی خود از شما یک شخصیت ویژه می‌سازد، اما زمانی که تا یک قدمی مرگ بر اثر ترور با نوویچوک بروید و بعد با آگاهی کامل از عواقب تصمیم‌تان دوباره به سرزمین تزار‌ها بازگردید تا در برابر پوتین، رییس‌جمهور بی‌رقیب روسیه بایستید شرایطی را رقم زده‌اید که دست‌کم در قرن بیست‌ویکم نمونه‌ای تاریخی برای آن نمی‌توان یافت.
اعتماد در ادامه نوشت: الکسی ناوالنی با دارا بودن تمام این ویژگی‌های نادر برای رسانه‌ها به ویژه انواع غربی آن جذاب است، اما اینکه آیا این جذابیت می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت او در عرصه سیاست روسیه شود یا ناوالنی نیز نظیر بسیاری از دیگر منتقدان پوتین خیلی زود به فراموشخانه تاریخ سپرده خواهد شد، مساله‌ای که «زمان» سرنوشت آن را مشخص خواهد کرد.
دادگاهی در مسکو سه‌شنبه شب اعلام کرد، الکسی ناوالنی شرایط آزادی مشروط خود را از دست داده و دو سال و نیم آینده را باید در زندان سپری کند؛ حکمی که ناوالنی آن را غیرمنطقی دانست و گفت شما می‌توانید مرا زندانی کنید، اما قادر نخواهید بود تا تمام مردم روسیه را به زندان بیندازید.
صدور حکمی سنگین از سوی دادگاه علیه یکی از مطرح‌ترین منتقدان رییس‌جمهور روسیه در حالی رقم خورد که تحلیلگران آن را نقطه عطفی در کارنامه پوتین توصیف می‌کنند و معتقدند این اقدام یا می‌تواند برای مدتی طولانی صدای مخالفان را خاموش کرده و آنان را منزوی کند یا اینکه باعث خواهد شد، قبح و هراسی که در‌خصوص اعتراض و انتقاد به پوتین وجود دارد، شکسته شود و روسیه دوره جدیدی را از نظر سیاسی تجربه کند.
ناوالنی جوان پیش‌تر با تحقیقات گسترده درباره فساد در ساختار سیاسی روسیه و ساختن ویدیو‌هایی مرتبط با این موضوع خبرساز شده بود و بسیاری او را الهام‌بخش تعدادی از بزرگ‌ترین اعتراضات خیابانی علیه پوتین می‌دانستند. کاخ کرملین در گذشته سعی داشت با صدور حکم‌های حبس چند هفته‌ای برای ناوالنی، او را از رقابت‌های سیاسی حذف کند و همزمان مانع از آن شود که این چهره منتقد به یک «قهرمان» یا «شهید» بدل شود، اما شواهد نشان می‌دهد، موفقیت خاصی در این زمینه کسب نکرد تا بخواهد دست به دامان راهی خشن‌تر شود.
مقامات غربی می‌گویند مسکو تلاش داشته در ماه‌های گذشته با بهره‌گیری از سم نوویچوکف ناوالنی را مسموم و او را ترور کند، اما در پی نجات یافتن معجزه‌وار ناوالنی از این سوءقصد حالا کاخ کرملین در پی شلیک تیر آخر برآمده و تصمیم دارد با حبس طولانی‌مدت این چهره منتقد، زمینه حذف کامل او را از صحنه سیاست در روسیه فراهم کند.
برای ناوالنی که به نقش رسانه و افکار عمومی در پیشبرد اهداف خود آگاه بود، جلسه دادگاه نیز به تریبونی برای جلب‌توجه و افزایش قدرت سیاسی می‌ماند. او در روز سه‌شنبه تصمیم گرفت تا محاکمه خود را به نشستی برای طرح انتقادات علیه پوتین تبدیل کند و رییس‌جمهور روسیه را به یک «قاتل» تشبیه کرد. ناوالنی دولت روسیه را به نقش داشتن در سوءقصد علیه خود متهم کرد و مسمومیت اخیر خود را اقدامی برنامه‌ریزی شده از سوی سازمان‌های اطلاعاتی مسکو توصیف کرد؛ موضوعی که کاخ کرملین قویا آن را رد می‌کند.
ناوالنی در این جلسه گفت: «یکی از بزرگ‌ترین دلایل دشمنی پوتین با من این است که زین پس در تاریخ از ولادیمیر پوتین به عنوان یک قاتل و یک مسموم‌کننده یاد خواهد شد. در تاریخ چهره‌های زیادی با القاب و رفتارهایشان توصیف شده‌اند که از مهم‌ترین نمونه‌های آن می‌توان به الکساندر آزادی بخش یا اورسالوف حکیم اشاره کرد. حالا برای همیشه تاریخ ما یک ولادیمیر مسموم‌کننده خواهیم داشت.»
ناوالنی ادامه داد: «من اینجا از سوی پلیس احاطه شده‌ام و هزاران پلیس هم در شهر مستقر هستند تا جلوی هرگونه اعتراض را بگیرند. همه این‌ها به این دلیل است که ما ثابت کردیم رییس‌جمهوری وجود دارد که لباس زیر منتقدان خود را می‌دزد و آن را به عامل شیمیایی آغشته می‌کند.»
گریه‌های همسر او نیز در طول جلسه دادگاه جالب توجه بود. در واکنش به این گریه‌ها، ناوالنی برای همسرش یولیا تصویر یک قلب را روی شیشه کشید و هنگامی که در پایان جلسه پلیس‌ها سعی داشتند او را به زندان بازگردانند، خطاب به یولیا گفت «خداحافظ، نگران نباش. همه چیز درست خواهد شد.»
نیویورک تایمز گزارش داده که همزمان با این دادگاه اعتراضاتی در خیابان‌های مسکو جریان داشت و طرفداران ناوالنی به خیابان آمده بودند تا با شعار‌های «پوتین دزد است» یا «او را آزاد کنید» خواستار آزادی فوری این چهره منتقد شوند.
تصویری که این گزارش از فضای مسکو در روز سه‌شنبه ارایه می‌کند، تصویر شهری مملو از نیرو‌های پلیس است که شکل‌گیری تجمعات بزرگ و پرجمعیت در آن عملا ناممکن می‌نماید و نیرو‌های پلیس نیز دستور دارند تا با قاطعیت تمام با معترضان خیابانی برخورد کنند. خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز به نقل از گروه OVD از گروه‌های حقوق بشری فعال در روسیه، تعداد دستگیرشدگان در روز سه‌شنبه را ۱۳۷۷ نفر عنوان کرده و نوشته است که نیرو‌های پلیس با خشونت، معترضان را متفرق می‌کردند.
دانیل استیوکوف، کارگر ۱۹ سالهای که برای اعتراض به خیابان آمده بود، می‌گوید: «این بی‌قانونی است. صاحبان قدرت هر کاری دل‌شان می‌خواهد انجام می‌دهند و هیچ محدودیتی برای خود قائل نیستند.» ادوارد میخالویچ مددکار ۳۷ سالهای که تا پیش از ۲۳ ژانویه سال جاری در هیچ تظاهرات سیاسی حاضر نشده بود، انگیزه خود را حضور در اعتراضات واکنشی به وضع موجود می‌خواند و معتقد است: «آنچه برای ناوالنی رخ داده فراتر از بسیاری از حدود است که در گذشته وجود داشت.»
با وجود این اعتراضات در پایان جلسه دادگاه قاضی ناتالیا رپنیکووا کیفرخواست دادستان در‌خصوص ضرورت ابطال عفو مشروط ناوالنی را وارد دانست و حکم به زندانی شدن این منتقد روس داد.
بر‌اساس حکم دادگاه مدت زمان ۹ ماهی که ناوالنی در حبس خانگی بوده به عنوان بخشی از حکم او لحاظ می‌شود و در نتیجه ناوالنی باید حدود ۲ سال و نیم را در زندان سپری کند. تاتیانا استانوویا، رییس اندیشکده آر‌پولیتیک در توییتر خود نوشت: «امروز زمانی مبهم برای ریاست‌جمهوری پوتین است.» به نوشته او برای اولین بار طی ۲۰ سال گذشته دولت روسیه با وضعیتی روبه‌رو است که نمی‌تواند اعتراضات را کانالیزه کرده و نمی‌تواند نارضایتی عمومی را در مسیری قابل کنترل هدایت کند.»
واشنگتن پست این سلسله اعتراضات را یکی از بزرگ‌ترین اعتراضات سیاسی تاریخ روسیه جدید دانسته که طی آن در بیش از ۱۰۰ شهر روسیه، ده‌ها هزار نفر به خیابان آمدند و خواستار آزادی ناوالنی شدند. به نوشته این روزنامه وقوع چنین اعتراضاتی نگرانی‌های مسکو پیرامون وقوع انقلاب رنگی در روسیه را افزایش می‌دهد چرا‌که ولادیمیر پوتین نگران است اتفاقاتی نظیر آنچه در سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۵ در اوکراین یا آنچه در سال ۲۰۰۳ گرجستان رخ داده برای روسیه نیز اتفاق بیفتد.
صدور حکم زندان برای الکسی ناوالنی با واکنش‌های بسیاری در عرصه بین‌المللی روبه‌رو شد. شورای اروپا در بیانیه‌ای این حکم را برخلاف تعهدات بین‌المللی روسیه در حوزه حقوق بشر دانست و از مسکو خواست هرچه سریع‌تر این چهره منتقد را آزاد کند.
آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا نیز در توییتر ضمن انتقاد از دستگیری و بازداشت ناوالنی به محض ورود به روسیه و بعد صدور حکم حبس برای او نوشت: «ایالات متحده عمیقا نگران اقدامات روسیه علیه الکسی ناوالنی است. ما خواستار آزادی بی‌قید و شرط او و تمامی کسانی هستیم که برای به دست آوردن حقوق خود تلاش می‌کنند.»
همچنین امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه در توییتی با «غیرقابل قبول» خواندن صدور حکم علیه ناوالنی تصریح کرد: «مخالفت سیاسی هیچ‌گاه یک جرم تلقی نمی‌شود. ما خواهان آزادی فوری او هستیم. احترام به حقوق اساسی بشر در راستای آزادی داخلی قابل مذاکره نیست.» دامینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا از دیگر کسانی بود که به این اتفاق واکنش نشان داد. او تاکید کرد که بریتانیا انتظار دارد هم ناوالنی و هم تمامی معترضان و خبرنگارانی که طی دو هفته گذشته بازداشت شده‌اند، آزاد شوند.
در پی این واکنش‌ها، کرملین بار دیگر در پی کوچک نمایاندن این اتفاقات برآمد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه شامگاه سه‌شنبه در گفت‌وگویی ابراز امیدواری کرد که آینده روابط روسیه و اروپا به «چنین موضوعات احمقانه‌ای» گره زده نشود و برخی با بزرگنمایی درصدد بهره بردن از شرایط فعلی برنیایند.