پشت‌پرده بازداشت دو شهردار در تهران

سال‌ها‌ از خبری‌شدن چندین پرونده بزرگ فساد یا اتهام اختلاس در دوره پیشین مدیریت شهری تهران می‌گذرد و همچنان تکلیف آنها نامشخص است و حالا موردی تازه به این پرونده قطور اضافه شده‌ است؛ به پرونده قائم‌مقام پیشین شهردار تهران، املاک نجومی، اختلاس، تخلف در واگذاری املاک شهرداری و چندین مورد دیگر حالا بازداشت دو شهردار منطقه هم اضافه شده است. خلاصه خبر این است که شهرداران منطقه ۲ و ۸ تهران برای کامل‌شدن پروند و احتمالا به اتهام تبانی یا تخلف اداری بازداشت شده‌اند.

درباره جزئیات این بازداشت البته هنوز خبر رسمی و اطلاعات دقیقی در دست نیست اما چندین منبع معتبر در گفت‌و‌گو با «شرق» ماجرا را به دوران مسئولیت این دو فرد در شهرداری منطقه ۲۱ نسبت می‌دهند؛ دوره‌ای که یکی شهردار بوده و دیگری معاونت شهرداری منطقه ۲۱ را بر عهده داشته است و در همان دوره پروژه برج‌های مسکونی یاس کلنگ‌زنی و در نهایت با قیمتی پرسش‌برانگیز واگذار شد.

درباره این بازداشت البته نگاه دیگری از سوی برخی اعضای شورا و کارشناسان حوزه شهری هم مطرح می‌شد؛ در این نگاه با تأکید بر ضرورت مقابله با هرگونه فساد و تخلف بدون تبعیض، از شائبه‌داربودن این بازداشت‌های تازه سخن به میان می‌آید. این افراد در تشریح نگاه خود، به تأیید چندماه پیش نهادهای نظارتی بر پرونده این دو شهردار برای ارتقای شغل و پذیرش مسئولیت شهرداری منطقه اشاره می‌کنند و این سرعت در برخورد را کمی شائبه‌دار می‌دانند.

ماجرای بازداشت‌های تازه چیست؟

سه روز پیش خبرگزاری‌های نزدیک به جریان محافظه‌کار در ایران از بازداشت دست‌کم دو شهردار مناطق تهران خبر دادند و نوشتند که احتمالا افراد دیگری هم در این مناطق بازداشت شده‌اند. در خبر ۲۴ دی این خبرگزاری‌ها با تیتر «شهرداران مناطق ۲ و ۸ شهرداری تهران دستگیر شدند» آمده بود: «یک منبع مطلع در شهرداری تهران خبر از دستگیری شهرداران مناطق ۲و ۸ داد. مهناز استقامتی، شهردار منطقه ۲ و حسن رحمانی، شهردار منطقه ۸ بازداشت شدند.

این منبع افزود: قبلا تذکراتی داده شده بود». پس از انتشار این خبر، «محسن هاشمی» رئیس شورای شهر تهران هم درباره ماجرای دستگیری شهردار منطقه ۲ تهران گفت: «براساس پیگیری‌هایی که من انجام داده‌ام، خبر دستگیری صحیح نیست. ماجرا در حد احضار بوده و جزئیاتی درمورد علت این موضوع هنوز به دستمان نرسیده است». اطلاعات رسیده به «شرق» اما نشان می‌دهد که توضیحات هاشمی دقیق نبوده و این دو فرد بازداشت شده و همچنان در بازداشت به سر می‌برند.

واکنش شهردار تهران: فساد در هر دوره مدیریتی مذموم است

انتشار گسترده خبر بازداشت شهرداران مناطق ۲ و ۸ تهران که پیش از این مسئولیت شهرداری منطقه ۲۱ و معاونت شهرداری همین منطقه را بر عهده‌ داشتند، با واکنش شهردار تهران هم روبه‌رو شد. «پیروز حناچی»، شهردار تهران، دراین‌باره و در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «مدیریت فعلی شهرداری همواره در برخورد با فساد پیشتاز و پیش‌قدم بوده‌ است و همان‌گونه که بارها اعلام‌ کرده‌ایم، در صورت کشف اسناد فساد و یا دلایلی مبنی بر تخلف و یا ارائه مستندات از سوی نهادهای ذی‌صلاح، شهرداری تهران تابع قانون است و سریعا وارد عمل خواهد شد».

او در ادامه و در توییتی دیگر هم نوشت: «ضمن اینکه معتقدم فساد در هر دوره‌ مدیریتی و توسط هر شخص مذموم است و مردم نباید احساس کنند در برخورد با آن تبعیضی وجود دارد؛ تأکید دارم خدمات صادقانه‌ خانواده شهرداری و تلاش‌های مدیران آن در این شرایط نباید تحت‌الشعاع این موارد قرار گیرد». این خواسته حناچی یعنی «تحت‌‌الشعاع قرارنگرفتن خدمات صادقانه خانواده شهرداری و تلاش‌های مدیران آن» البته چندان موردتوجه قرار نگرفت و این ‌روزها بحث فساد در شهرداری تهران به خبری داغ در رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده‌ است. البته پیش‌تر و در دوره مدیران پیشین هم معمولا اخبار فساد با همین دقت و گستردگی از سوی جناح دیگر سیاسی موردتوجه قرار می‌گرفت و کمتر اتفاق افتاده که مسائل شهری با نگاه غیرسیاسی بررسی و تحلیل شود.

اگر بازداشت طولانی شود، سرپرست برای مناطق تعیین می‌شود

جست‌و‌جو درباره کارنامه افراد بازداشت‌شده، به انتخاب یکی از این افراد به‌عنوان مدیر برتر شهرداری می‌رسد؛ چندی پیش در آیین تقدیر از عملکرد برتر در حوزه «طرح‌های محله‌محور» که به مناسبت «هفته تهران» با حضور شهردار تهران، رئیس شورای شهر، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهردار تهران و اعضای شورای شهر برگزار شد، شهردار کنونی منطقه ۲ تهران به‌عنوان مدیر نمونه شهرداری پایتخت در سال جاری انتخاب شد. علاوه ‌بر این دیگر شهردار بازداشت‌شده هم پیش از این با حکم شهردار تهران، به عضویت هیئت رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان شهرداری تهران منصوب شده ‌بود. همین پیشینه، ماجرای بازداشت را به پرونده‌ای خبرساز تبدیل کرده‌است؛ اگر این اتهام اثبات شود، از ضعف نهادهای ناظر یا دست‌کم توانمندی این افراد در بازیگری و نمایش تصویری متفاوت از خود حکایت خواهد داشت و اگر هم نتیجه پرونده تبرئه این افراد باشد، ممکن است این بازداشت یک سناریوی از پیش‌ تعیین‌شده تلقی شود. درباره این بخش البته باید منتظر نتیجه بررسی نهادهای ناظر ماند؛ اما یکی از بحث‌های مطرح‌شده در روزهای گذشته، پرسش درباره بازداشت یا احضار این افراد بوده است؛ رئیس شورای شهر تهران دراین‌باره گفته بود که شهرداران منطقه ۲ و ۸ بازداشت نشده بلکه برای ارائه توضیحات درباره پرونده احضار شده‌اند.

«غلام‌حسین محمدی»، مشاور شهردار و رئیس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران، دراین‌باره به «شرق» می‌گوید: «این افراد برای توضیح و بررسی پرونده بازداشت شده و همچنان در بازداشت به سر می‌برند که ما امیدواریم به‌زودی در محل کار خود حاضر شوند». محمدی همچنین درباره دلیل این بازداشت هم می‌گوید: «فعلا اطلاعات دقیقی در دست نیست و نمی‌توان به‌طور‌قطع موضوعی را رسانه‌ای کرد اما پرونده‌ای در حال تحقیقات است که به محض پایان‌یافتن تحقیقات، امیدوارم به بازگشت این افراد به محل خدمت‌شان هستیم». علاوه‌براین اطلاعاتی نشان می‌دهد که این بازداشت به ماجرای پروژه یاس در منطقه ۲۱ تهران برمی‌گردد.

آیا دلیل بازداشت همین پرونده است؟ رئیس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران دراین‌باره هم توضیحاتی دقیقی ارائه نمی‌دهد: «به نظر می‌آید مربوط به تحقیقات همین پروژه و دوران شهرداری منطقه ۲۱ است که البته هنوز همین توضیحات هم قطعی نیست». با این توضیحات چند روزی است که شهردار دو منطقه تهران در بازداشت به سر می‌برند و تکلیف شهرداری این مناطق مشخص نیست. چه کسی این‌روزها این مناطق را مدیریت می‌کند؟ محمدی در پاسخ به این پرسش هم می‌گوید: «منتظریم که دوستان به محل خدمت خود برگردند اما اگر این روند طولانی شود، حتما سرپرستی برای این مناطق از سوی شهردار تهران منصوب خواهد شد که کارهای شهرداری مناطق بی‌وقفه ادامه پیدا کند».

میرلوحی: برخورد با فساد باید بدون تبعیض باشد

در حدود سه‌سال‌و‌نیم سپری‌شده از عمر‌ شورای پنجم شهر تهران، بعضی اعضا بارها خواستار بررسی دقیق پرونده‌های مربوط به دوران مدیریت پیشین شهرداری تهران شدند و از لزوم سرعت‌بخشیدن به این پرونده‌های از سوی دستگاه قضا گفتند؛ موضوعی که در عمل چندان محقق نشد و دست‌کم درباره پرونده پرسروصدای معروف به «املاک نجومی» همچنان حکم قطعی صادر نشده است. «محمود میرلوحی» رئیس کمیته اقتصاد و تنظیم مقررات شورای اسلامی شهر تهران یکی از همین اعضاست که بارها این پرونده‌ها را پیگیری کرده و درباره جزئیات آنها توضیحات ارائه کرده و حتی دراین‌باره پرونده‌ای برای او هم تشکیل شد. میرلوحی که پیش‌از‌این پیگیر فساد در دوران پیشین بوده حالا چه نگاهی نسبت به پرونده تازه دارد؟ او در پاسخ به این پرسش «شرق» می‌گوید: «تأکید ما همواره بر ضرورت مقابله با فساد و تأکید بر پاکدستی و پاکیزه‌ای بود و این نگاه را نمی‌توان تنها درباره یک دوره یا یک مدیر خاص داشت. با هر‌گونه فساد و تخلف باید شفاف، دقیق و بدون تبعیض برخورد کرد و درباره همین مورد آخر هم اگر فسادی رخ داده حتما باید بدون تبعیض برخورد شود». او البته دراین‌باره به روند سریع این پرونده تازه و طولانی‌شدن روند بررسی پرونده‌های گذشته هم اشاره می‌کند: «تأکید ما بر برخورد با فساد بدون هرگونه تبعیضی است. درباره این پرونده باید منتظر توضیحات دقیق ماند، چون هنوز اطلاعات کاملی در دست نیست اما به نظر می‌آید درباره پرونده‌های گذشته به این سرعت عمل نشده است. ما خواستار برخورد با هر فسادی بدون تبعیض هستیم». اما اعضای شورای شهر تا چه اندازه در جریان پرونده تازه هستند و ماجرا این بازداشت‌ها به چه پرونده‌ای برمی‌گردد؟ میرلوحی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «ما در دو روز گذشته چندین جلسه برگزار کردیم و پیگیر ماجرا شدیم اما هنوز اطلاعات کاملی وجود ندارد و بهتر است برای اظهارنظر قطعی منتظر اطلاعات و نتیجه بررسی‌های بیشتر بمانیم».

اخبار و اطلاعاتی تأیید‌نشده اما می‌گوید ماجرا و دلیل بازداشت به دوران مسئولیت این دو فرد در شهرداری منطقه ۲۱ برمی‌گردد؛ میرلوحی دراین‌باره می‌گوید: «بله ماجرا مربوط به منطقه ۲۱ است اما برای قضاوت و اظهارنظر قطعی باید منتظر بررسی‌های بیشتر باشیم».

این عضو شورای شهر درباره این موضوع که «بررسی‌ها و پیگیری‌های شما درباره فساد دوران پیشین شهرداری، این انتظار را ایجاد کرده که نسبت به دوره جدید هم حساس باشید و مانع از شکل‌گیری فساد در شهرداری شوید اما این افراد حتی به‌عنوان مدیر برتر هم انتخاب شدند» هم می‌گوید: «بله ما بر برخورد بدون تبعیض با هر فسادی تأکید می‌‌کنیم و درباره این پرونده‌ها در حال بررسی جزئیات هستیم اما این سرعت‌عمل را که دیدیم انتظار یک پرونده بزرگ یا تخلف شدید داشتیم که تا الان چنین چیزی ندید‌ه‌ایم. همین این پرسش را ایجاد می‌کند که چگونه درباره پرونده‌های پیشین پس از گذشت چند سال هنوز رأی صادر نمی‌شود ولی دراین‌باره برخورد و واکنش متفاوت است».

میرلوحی دراین‌باره ادامه می‌دهد: «البته درباره این پرونده باید منتظر اطلاعات دقیق و بررسی بیشتر باشیم اما این پرسش‌ها هم وجود دارد. این افراد همین چند‌ماه پیش برای انتصاب به‌عنوان شهرداران مناطق تأییدیه نهادهای ناظر را گرفتند و آن‌طور‌که اعلام شده پرونده مربوط به دوران فعالیت آنها در منطقه ۲۱ است؛ اگر در آن دوران تخلف یا فسادی بوده چطور تأییدیه صادر شده و تاکنون چیزی گفته نشده است؟ البته تأکید می‌کنم که ما معتقد به برخورد بدون تبعیض با هرگونه فساد هستیم و درباره این پرونده هم باید منتظر اطلاعات کامل باشیم ولی این پرسش‌ها هم مطرح است».

فارغ از این پرونده که هنوز جزئیات و نتیجه بررسی‌های درباره محتوایش مشخص نیست، در چند ماه گذشته بارها شهرداران، کارمندان شهرداری و اعضای شوراهای شهر و روستا در مناطق و شهرهای مختلف ایران بازداشت یا از کار برکنار شده‌اند. در تازه‌ترین خبر حتی شورای شهر ساری پس از بازداشت هر ۹ عضو به اتهام فساد، به‌طور‌کامل منحل شد. علاوه‌ بر این نتایج چندین بررسی آماری نشان می‌دهد که شهرداری‌ها در ایران میزان تخلف بالایی دارند و در نگاه مردم تهران هم شهرداری بیشترین فساد و تخلف را دارد.