دبیر شورای عالی فضای مجازی از ارائه مجوز به وزارت ارتباطات برای مذاکره با اینستاگرام و توئیتر خبر داد و گفت: گوگل صد‌ها میلیارد تومان در ایران درآمد دارد، اما هیچ سیاستی روی آن اعمال نمی‌شود.
به گزارش مهر، چهلمین نشست هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک با حضور ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی و با هدف بررسی وضعیت حکمرانی فضای مجازی کشور برگزار شد.
در این جلسه فعالان فضای مجازی پاک با اشاره به مساله فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که تبدیل به حاکمیت در دنیا شده است، به نبود موفقیت کشور در لایه و سرویس خدمات فضای مجازی پرداختند که قدرت حاکمیت ما را دچار مشکل کرده است. در این جلسه کوتاهی وزارت ارتباطات در مذاکره با سکو‌های خارجی فراگیر در ایران برای گرفتن امتیاز و اعمال سیاست‌های کشور، مورد انتقاد قرار گرفت.
ابوالحسن فیروزآبادی در این جلسه با اشاره به تحولات قدرت در دنیا که از قدرت سخت به سمت قدرت نرم حرکت کرده است، اظهار داشت: هم اکنون رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها در دنیا قدرت نرم ایجاد کرده‌اند و به نوعی استفاده کنندگان از این شبکه‌ها، تحت تأثیر این قدرت قرار گرفته و حتی مدافع آن هستند.
وی با اشاره به اینکه قدرت نرم در دنیای امروز از انحصار حکمرانی اینترنت و اطلاعاتی بودن این فضا، حاصل می‌شود، ادامه داد: اعمال این قدرت نیز از طریق پلتفرم اتفاق می‌افتد و آن هم در انحصار شرکت‌های آمریکایی است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه امروزه شاهد هستیم که پلتفرم‌ها، قلمروی فضای مجازی را شکل داده‌اند، گفت: در کنار این تحول، شاهد تحول برهم زنندگی و آنارشیزم در فضای مجازی هستیم که بی قاعدگی و هنجارشکنی را به همراه دارد و به دلیل این ویژگی، شاهد انکار گزاره‌های علمی و بی نظمی‌های گسترده در این فضا هستیم.
فیروزآبادی با بیان اینکه در این فضا، نوآوری به صورت افراطی مورد تبلیغ قرار می‌گیرد، گفت: ما شاهد یک نوآوری بی هدف برای بزرگ کردن بازار سرمایه و بهم ریختن نظم اقتصادی در فضای مجازی هستیم.
وی با تاکید بر اینکه تکنولوژی‌های امروز به منظور برهم زدن نظم به وجود آمده‌اند و باعث دور زدن اعمال حاکمیت‌ها بر دروازه‌های ورودی کشور‌ها شده‌اند، ادامه داد: برای مثال پروژه‌هایی مانند اینترنت ماهواره‌ای اسپیس ایکس، این نظم را به هم ریخته است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه مساله آنارشیزم در فضای مجازی، چالشی برای حکمرانی کشور‌ها در این فضا است، گفت: امروز شاهد فراحکمرانی فضای مجازی هستیم که در اختیار شرکت‌های بزرگ آمریکایی است و اینترنت به روش فراحکمران در اختیار پلتفرم‌های آمریکایی قرار دارد.
وی گفت: در این سطح از حکمرانی، دولت‌ها وجود ندارند و قدرت در اختیار شرکت‌هایی است که پلتفرم دارند. در این فضا پاسخگویی و مسئولیت پذیری دیده نمی‌شود و ابهام و گمنامی از دیگر ویژگی‌های این فضا است.
فیروزآبادی با اشاره به اخراج ترامپ از سکو‌های اجتماعی در آمریکا افزود: این موضوع مثالی برای ناهنجاری در حکمرانی فضای مجازی و آنارشیزم در این فضا است.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی در پاسخ به این سوال که با توجه به تفاوت فرهنگی و تمدنی کشور ما با قلمرو حاکمیت پلتفرم‌ها در دنیا، آیا این مدل جهانی شدن را باید بپذیریم یا توانمندی جدا شدن از این ناهنجاری وجود دارد، توضیح داد.
وی گفت: پیش از این کشور آمریکا قول داده بود از حکمرانی یکجانبه اینترنت دست بردارد. اما به این وعده عمل نکرد. به همین خاطر ما شاهد جریان‌های پرقدرت حتی در اروپا هستیم. هم اکنون اروپا، مخالفت با حکمرانی یکجانبه آمریکا را تحت عنوان دفاع از حریم خصوصی مطرح کرده و این موضوع خلاف نظر آمریکا در حکمرانی مشارکتی و تقدم آزادی بر همه چیز است.
فیروزآبادی ادامه داد: چین هم موضع مشخصی در این باره دارد. با نگاه به بازار جهانی، اولین استراتژی تهاجمی خود را با ۵ G ارائه کرده و به دنبال این است که پلتفرم‌هایش بازار‌های دیگر را فتح کنند. روسیه هم به فکر استقلال است و با توجه به توانایی‌های فرامرزی از جمله همکاری با کشور‌های مشترک المنافع، ارائه خدمات پایه‌ای مانند موتور‌های جستجو و پیام‌رسان‌ها را فراهم کرده است.
وی گفت: در ایران، اما برنامه‌های بلندمدتی در این زمینه وجود نداشته است و با توجه به اینکه ما وسعت سرزمینی و جمعیتی و قابلیت‌های فرامرزی نداریم، باید به موقعیت‌های فرهنگی و زبانی با کشور‌های همسایه توجه می‌کردیم. اما شواهد نشان می‌دهد که نگاه ما بیشتر به سمت محدودسازی بوده و قلمروسازی در این حوزه شکل نداده‌ایم.
فیروزآبادی با اشاره به ورود شرکت هواوی به بازار تجهیزات مخابراتی کشورمان از سال ۷۶ گفت: حدود ۲۳ سال از آن زمان می‌گذرد و ما برای بازیگری در عرصه حاکمیت فضای مجازی فکری نکرده‌ایم.
وی گفت: هم اکنون اعتقاد بنده بر این است که باید از تکنیک بومی سازی پلتفرم عمل کنیم. چرا که ماهیت پلتفرم‌ها بر پایه مغزافزار است و در صورتی که روی این موضوع تمرکز کنیم، ظرف ۵ سال آینده می‌توانیم به نقطه فعلی چین برسیم. در شرایط فعلی کشور، بهتر است که بخش غیرسرمایه‌ای که همان پلتفرم‌ها هستند، را قلمروسازی کنیم.
دبیر شورای عالی فضای مجازی خاطرنشان کرد: توصیه ما در حال حاضر این است که به جای آغاز برنامه‌های کلان، بهتر است فعلاً بر پلتفرم‌ها تمرکز کنیم. ایران باید با پیروی از الگوی قدرت سخت خود، که به جای تولید و خرید هواپیما‌های گران قیمت، در آن به توسعه توان موشکی خود پرداخته و توازن قدرت را از این طریق ایجاد کرده است، در فضای مجازی نیز بر توسعه پلتفرم‌ها به عنوان ابزاری کم هزینه و کارآمد، تمرکز کند. باید ترکیبی از قدرت سخت و نرم داشته باشیم و با هزینه‌های کم می‌توانیم امید داشته باشیم که در یک دهه آینده شرایط را تغییر دهیم.
وی گفت: این موضوع با توجه به موقعیت استراتژیک فرهنگی و سیاسی کشورمان و پیشینه قومی و زبانی با کشور‌های همسایه، می‌تواند با هزینه‌های کم اجرایی شود. اما موضوع این است که ما در کشور در این حوزه وحدت نظری نداریم؛ حتی یک برنامه تحول دیجیتال تدوین نشده است. به همین دلیل نباید خیلی امیدوار بود که از هم اکنون بازار کشور‌های همسایه را فتح کنیم. بهتر است که از درون خودمان در حوزه خدمات و پلتفرم شروع کنیم.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با تاکید بر اینکه پلتفرم‌ها در حکمرانی فضای مجازی ما دخالت می‌کنند، ادامه داد: بعد از تولید قلمرو روی پلتفرم‌ها و جمع آوری قدرت، می‌توان به مدیریت قدرت رسید که اسم آن حکمرانی است.
فیروزآبادی در مورد اینکه یکی از موضوعات حکمرانی، بحث فیلترینگ است و آیا باید به فیلترینگ به عنوان یک ابزار قدرت نگاه کرد، گفت: فیلتر ابزار قدرت سخت است؛ ما باید بنا را بر این بگذاریم که این ابزار، شدنی نبوده و در آینده هم نشدنی‌تر است. چرا که با توجه به تعدد راه‌های دور زدن فیلترینگ مانند اینترنت ماهواره‌ای، در آینده شاهد عدم قدرت فیلترینگ خواهیم بود و تلاش شرکت‌های آمریکایی نیز بر همین منوال است.
وی با بیان اینکه هم اکنون دیتا دارای ارزش اقتصادی است و مانند نفت است، افزود: باید برای ورود و خروج دیتا به عنوان یک کالای باارزش در عصر مجازی، مقررات گذاری و سیاستگذاری شود و این مقررات گذاری نباید از طریق فیلتر صورت گیرد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به سانسور محتوای ایرانی در بستر پلتفرم‌های خارجی، گفت: این‌ها صاحب پلتفرم هستند و قاعده مالکیت خود را دارند. ما توقع زیادی داریم که در زمین طرف بازی کنیم و توقع اعمال سیاست نداریم.
وی با تاکید بر اینکه معتقد به مدیریت ورود و خروج داده از کشور هستم که باید به عنوان یک پدیده اقتصادی به آن توجه ویژه شود، افزود: برخی کشور‌ها این مدیریت را با ابزار فیلترینگ و برخی با توافق با پلتفرم انجام می‌دهند. هم اکنون کشوری مانند ترکیه با گوگل به توافق رسیده است. این توافقات در کشور‌هایی مانند پاکستان و چین هم انجام می‌شود. پلتفرمی مانند تلگرام با دولت پاکستان و اندونزی به توافق رسیده است. گوگل صد‌ها میلیارد تومان سالانه در ایران درآمد دارد، اما هیچ‌گونه اعمال سیاستی روی آن نمی‌شود.
فیروزآبادی با تاکید بر اینکه این فضای مذاکره در ایران هم وجود دارد و حتی شورای عالی فضای مجازی برای مذاکره با پلتفرم‌ها مجوز داده است، گفت: ما به دوستان می‌گوئیم بروید مذاکره کنید. اما متأسفانه یک نوع بی عملی و بی تدبیری در این حوزه وجود دارد و از روش‌های چانه زنی قدرتی کمتر استفاده می‌شود. حتی اگر بخواهند به صورت مکتوب نیز نامه می‌دهیم تا بروند مذاکره کنند، اما دوستان نمی‌روند.
وی ادامه داد: وزارت ارتباطات می‌توانست برای مذاکره با اینستاگرام، توئیتر و گوگل بهتر عمل کند. این فضا وجود دارد، اما ظرفیت نیست.
دبیر شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به این سوال پرتکرار که اگر بحث حاکمیت سایبری دغدغه مشترک هم است، چرا کار عملیاتی اتفاق نمی‌افتد و کجای سیستم با اشکال روبرو است، گفت: در این زمینه نباید افراط و تفریط کرد. نباید بگوییم هیچ کاری نمی‌شود. ما در مورد مقررات گذاری در شورای عالی فضای مجازی کار‌های خوبی صورت داده‌ایم. اگرچه تعداد جلسات شورا جای انتقاد دارد و تنها ۱۰ جلسه ۲ ساعته در یک سال تشکیل شده است. اما اسناد خوبی در این زمان کم به تصویب رسیده است.
وی گفت: وضعیت فعلی پیام رسانه‌ای بومی قابل مقایسه با ۳ سال قبل نیست و هم اکنون این پلتفرم‌ها توانایی رفع نیاز کشور را دارند و شبکه ملی اطلاعات ما می‌تواند کار خود را انجام دهد.
فیروزآبادی با تاکید بر اینکه نهادسازی‌هایی که در کشور اتفاق می‌افتد قابل دفاع است، افزود: ما در کشور در عرض یک ماه و نیم، سرویس رمز پویا را راه اندازی کردیم. این موضوع نشان از قدرت امنیتی در فضای مجازی دارد. البته موضوع اینجاست که متناسب با سرعت تحول فضای مجازی و نیز شدت فتنه و قدرت غرب برای حکمرانی بر ما، برنامه سرمایه گذاری در این حوزه صورت نمی‌گیرد و متناسب با این تحول، به سرمایه گذاری توجه نمی‌شود.
وی با اشاره به شیوع ویروس کرونا که برخی موارد مربوط به فضای مجازی را تسریع کرد، ادامه داد: یکی از چالش‌های مهم ما موضوع آموزش مجازی بود و بار‌ها و بار‌ها جلسه گذاشته و تاکید داشتیم که باید یک پلتفرم آموزش مجازی در کشور ایجاد شود تا نظام آموزشی از دست ما خارج نشود. به مدد کرونا بالاخره این موضوع به انجام رسید و هم اکنون شبکه آموزش مجازی بومی در کشور وجود دارد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به تحولات یک سال اخیر نظام بانکی کشور بر مبنای سیاستگذاری‌های موجود، گفت: اقدامات خوبی در حوزه مقابله با قمار در فضای مجازی صورت گرفته است. هم اکنون مطابق شناسایی‌های انجام شده از طریق درگاه‌های بانکی، مشخص شده که ۴۰۰ هزار نفر در کشور قمارآنلاین بازی می‌کنند و در خصوص مقابله با آن‌ها اقداماتی در دست انجام است.
وی گفت: در حوزه مباحث مربوط به دروس حوزه علمیه، توافقات خوبی انجام شده است و مواردی مانند هوش مصنوعی، بلاکچین و سایر فناوری‌های نو به دروس حوزه وارد شده‌اند. به طور کل در بسیاری از موارد اقدامات خوبی صورت گرفته و البته در بخش‌هایی نیز ضعف وجود دارد.
وی درباره سیاستگذاری در حوزه پیام‌رسان‌های بومی در کشور گفت: از نظر ما شبکه شاد یک پیام‌رسان نیست و یک ترکیبی از پلتفرم آموزشی و پیام رسانی است. از نظر ما، کشور نیازمند ۳ مدل پیام رسانی بومی مانند توئیتر، اینستاگرام و تلگرام است. ما مدل شبیه این‌ها را باید در کشور پیاده سازی کنیم.
فیروزآبادی با تاکید بر اینکه تعداد کاربر ایرانی فعال در توئیتر حدود ۴۰۰ هزار نفر ارزیابی می‌شود، گفت: مدل‌های شبیه اینستاگرام و تلگرام بیشتر مورد توجه کاربران ایرانی است و ما توصیه کرده‌ایم که با توجه به اینکه بخش خصوصی حاضر به سرمایه گذاری در این حوزه نیست، از توان خصولتی (اپراتور‌های موبایل) برای ایجاد پیام‌رسان‌های بومی قوی استفاده شود.
وی در پاسخ به اینکه چرا مسئولان مربوطه برای وضعیت اینستاگرام دغدغه ندارند و آیا قدرتی برای مذاکره با این پلتفرم وجود دارد گفت: با توجه به تجربه تلگرام، تا زمانی که آلترناتیو و جایگزینی برای اینستاگرام نداشته باشیم، هر اقدام شتابزده‌ای نتیجه عکس خواهد داد. ما معتقدیم فضای مجازی نیاز امروز ما است و شکل زندگی ما بدون پیام‌رسان ممکن نیست. به همین دلیل ما باید بتوانیم در نظام به این توافق برسیم که یک پیام‌رسان در این قالب راه اندازی کنیم.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه برخی فقط به مشکلات اخلاقی اینستاگرام می‌اندیشند، اما من مشکلات را خیلی فراتر می‌بینم، خاطرنشان کرد: اینستاگرام مخاطب را در حباب اطلاعاتی قرار می‌دهد، خودشیفتگی دیجیتالی را در کاربران دامن می‌زند و اراده پلتفرم را بر افراد تحمیل می‌کند. این موضوع بحران زا است. اما با این وجود، عده زیادی در این بستر زیست می‌کنند و ما نمی‌توانیم به راحتی این بستر را مسدود کنیم. بلکه باید جایگزینی برای آن پیدا کنیم.