فرارو- گیاه فردوس از گیاهان آپارتمانی ارزان قیمت است که تنها با نور فیلتر شده فراوان منزل به‌خوبی رشد می‌کند. ساقه‌های گوشتی و برگ‌های بیضی شکل به رنگ بنفش یا سبز با رگه‌های بنفش این گیاه نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. گیاه فردوس یکی از گیاهان مقاوم است که بسیار آسان تکثیر می‌شود. از این گیاه برای تزئین محیط آپارتمان، هتل‌ها و شرکت‌ها استفاده می‌شود. آب کم و نور فراوان دو نکته اساسی است که باید در نگهداری از گیاه فردوس به آن توجه شود. در این مطلب قصد داریم شما را با اصول نگهداری و تکثیر گیاه فردوس آشنا کنیم.
به گزارش فرارو، گیاه فردوس با نام انگلیسی African Milk Bush از خانواده Euphorbiaceae و با نام علمی Euphorbia umbellate که در کشت Synadenium grantii شناخته می‌شود، گیاه یا درختچه‌ای نیمه آب‌دار و همیشه سبز است که در مناطق سردسیر و خشک به عنوان گیاه آپارتمانی یا گل‌خانه‌ای پرورش می‌یابد. عنوان grantii به افتخار کاوشگر آن جیمز آگوستوس گرانت به این گیاه تعلق گرفته است.
در اصل گیاه فردوس در سال ۱۸۷۵ میلادی توسط دانیل الیور توصیف و معرفی شد. گیاه فردوس بومی مناطق گرمسیر قاره آفریقا به‌ویژه در مالاوی، قسمت‌هایی از تانزانیا، کنیا و اوگانداست. این گیاه معمولاً در ارتفاع ۵۰۰ تا ۲۱۰۰ متر از سطح دریا رشد می‌کند؛ درنتیجه در بسیاری از مناطق گرمسیر دنیا شناخته شده است.
مشخصات ظاهری: گیاه فردوس معمولاً با برگ‌های رگه‌دار آن معروف است. ساقه و برگ این گیاه نیمه گوشتی و آب‌دار است. لبه برگ‌ها دندانه‌دار است و برگ‌ها حالتی نرم و مخملی دارند. رنگ برگ در انواع گیاه فردوس متفاوت است. این گیاه در محیط طبیعی خود به ارتفاع ۵ متر و عرض ۲ متر می‌رسد. با مهیا کردن بهترین شرایط زیستی در محیط آپارتمان ممکن است اندازه گیاه فردوس به ۲ متر هم برسد.
این گیاه در فصول سرد سال شروع به گل دادن می‌کند. گل‌های آن بسیار کوچک است؛ اما زیبایی خاصی ندارد و بیشتر برای تولید بذر و تکثیر از آن‌ها استفاده می‌شود.
در ایران سه نوع گیاه فردوس قابل تهیه است: ۱. نوع قرمز یا بنفش با رگه‌های سبز ۲. نوع سبز با رگه یا لکه‌های قرمز و ۳. سبز متمایل به قهوه‌ای بدون رگه.
توجه داشته باشید که شیره گیاه فردوس یا سینادنیوم گرانتی سمی است. درنتیجه ممکن است برای کودکان و حیوانات خانگی خطرناک باشد. اگر کودک یا حیوان خانگی در منزل دارید، از تهیه و نگهداری این گیاه بپرهیزید.
شرایط نگهداری و پرورش گیاه فردوس
خاک
بهترین ترکیب خاک برای کاشت گیاه فردوس ترکیبی از خاک باغچه، ماسه دانه درشت یا پرلیت و پیت ماس است. علاوه‌بر این از ترکیب ۴۰ درصد خاک برگ، ۱۰ درصد کود دامی و ۵۰ درصد ماسه رودخانه آب شیرین نیز می‌توان برای کاشت استفاده کرد. ترکیب خاکی که به آن اشاره شد، ترکیبی نیمه‌سبک و زه‌کش‌دار است. خاک دارای زه‌کشی بالا از خفگی ریشه‌ها و درنتیجه پوسیدگی آن‌ها جلوگیری می‌کند. این نمونه خاک می‌تواند به‌راحتی آب را از خود عبور ب‌دهد و از حفره ته گلدان خارج کند. به این طریق تنها رطوبت مورد نیاز گیاه را در بافت خاک باقی می‌گذارد.
آبیاری
باتوجه به ساختار ساقه و برگ‌های گوشتی گیاه نیاز به آبیاری آن نسبت به سایر گیاهان آپارتمانی کم‌تر است. گیاه فردوس می‌تواند خشکی خاک را به‌راحتی تحمل کند؛ زیرا مقداری آب در بافت ساقه و برگ‌های خود ذخیره دارد. پیشنهاد می‌کنیم که بهترین زمان آبیاری را پس از خشکی سطح خاک گلدان انجام دهید. از هر نوع آب (آب جوشیده سرد شده و آب معمولی) می‌توان برای آبیاری این گیاه استفاده کرد.
نور
گیاه فردوس یا سینادنیوم گرانتی در زیستگاه اصلی خود زیر نور مستقیم و پر حرارت خورشید زندگی می‌کند. اما در محل زندگی آن علاوه‌بر گرما رطوبت هوا هم بسیار بالاست. باتوجه به اقلیم گرم و خشک ایران و سرمای هوا در فصل پاییز و زمستان نمی‌توان گیاه فردوس را در هوای آزاد پرورش داد. در محیط آپارتمان پرنورترین قسمت را به گیاه فردوس اختصاص دهید. نور غیر مستقیم پشت پنجره جنوبی بهترین محل برای نگهداری از این گیاه است. هرچه نور بیشتری به گیاه بتابد، برگ‌های گیاه بزرگ‌تر، خوش فرم‌تر و پررنگ‌تر می‌شود. نور کم برگ‌ها را کوچک و ساقه‌ها را باریک می‌کند. گیاه در محیط کم‌نور رشد نخواهد کرد.
دما
گیاه فردوس نسبت به تغییرات دمایی شدید هوا مقاوم است. اما هوای بسیار سرد موجب قهوه‌ای شدن برگ‌ها و توقف رشد گیاه می‌شود. هوای بسیار گرم نیز باعث رنگ پریدگی در برگ‌ها و ساقه گیاه خواهد شد. بهترین دما برای نگهداری از گیاه فردوس دمای ایده‌آل محیط آپارتمان است. دمای ۱۶ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد برای رشد و طراوت گیاه فردوس مناسب است.
کوددهی
گاهی ممکن است شرایط تعویض گلدان و خاک برای گیاهان آپارتمانی وجود نداشته باشد؛ درنتیجه تنها راه برای تغذیه گیاهان کوددهی به آنهاست. گیاه فردوس در شرایط مساعد زیستی رشد زیادی دارد؛ پس باید کوددهی هر ماه در طول فصل رشد انجام شود. اضافه کردن کمی کود پوسیده دام به سطح خاک گلدان در سال یک مرتبه یا افزودن کود سه بیست به خاک یک مرتبه در هر ماه می‌تواند کمبود مواد غذایی خاک را تا حدی جبران کند.
انتخاب گلدان
برای حفظ و پاکیزگی محیط زیست و به منظور حمایت از تولیدکنندگان سفال که متخصصان صنایع دستی و سنتی در کشور هستند، بهتر است برای کاشت گیاهان آپارتمانی خود از گلدان‌های سفالی استفاده کنیم. گلدان سفالی علاوه‌بر حفظ رطوبت دمای داخلی گلدان را تنظیم می‌کند. ریشه‌های گیاه فردوس بیشتر به صورت افقی در سطح گلدان پخش می‌شوند؛ درنتیجه لازم به خرید گلدان‌های بلند نیست. گلدان‌های کروی و کوتاه سفالی باتوجه به سایز گیاه مناسب‌تر است.
تکثیر گیاه فردوس یا سینادنیوم گرانتی
رایج‌ترین نوع تکثیر و ازدیاد گیاه فردوس از طریق قلمه است. بهترین زمان برای تکثیر گیاه فردوس اواخر زمستان تا اواسط بهار است. برای تکثیر از قلمه‌های ۵ تا ۱۰ سانتی‌متری می‌توان استفاده کرد. قلمه‌ها می‌توانند از راس گیاه و با برگ انتخاب شوند یا در طول ساقه و بدون برگ باشند. برای ریشه زدن قلمه‌ها از دو طریق قرار دادن در آب یا کاشت مستقیم در خاک می‌توان استفاده کرد.
به دلیل حالت نیمه گوشتی ساقه گیاه فردوس کاشت مستقیم آن در خاک نسبت به ریشه زنی در آب موفقیت‌آمیزتر است. اما قبل از کاشت قلمه در بستر کشت باید برای مدت ۲۴ ساعت در محیط سایه و خنک قرار داده شوند تا محل قطع قلمه پینه ببندد.
بستر کشت به منظور کاشت قلمه بهتر است از خاکی با ترکیب کوکوپیت یا پیت ماس+ پرلیت+ ماسه رودخانه: ترکیب ۲ قسمت ماسه+ ۱ قسمت کوکوپیت یا پیت ماس و یک قسمت پرلیت برای ریشه‌زایی قلمه‌ها مهیا شود. حتماً قبل از کاشت برگ‌های پایین قلمه را کاملاً جدا کنید؛ سپس قلمه‌ها را به صورت عمودی و به اندازه ۳ سانتی‌متر درون خاک بستر قرار دهید. خاک را با آب‌پاش کاملاً مرطوب کنید.
برای حفظ رطوبت بستر کشت می‌توانید از نایلون شفاف برای پوشش آن استفاده کنید. بستر کشت را در محیطی با دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد و با نور غیر مستقیم آفتاب قرار دهید. پس از خشک شدن سطح خاک دوباره آن را مرطوب نگه دارید. پس از دو هفته قلمه‌ها ریشه‌دار می‌شوند. در هفته سوم شاهد رشد جوانه‌ها خواهید بود.
مشکلات و آفات مربوط به گیاه فردوس
عواملی مانند: گرمای هوا، آبیاری زیاد، کمبود نور، سرمای شدید، خاک فشرده و سنگین و ... می‌توانند باعث بیماری در گیاه فردوس شوند. برای رشد بهتر و سلامتی گیاه فردوس بهتر است با بیماری‌های این گیاه و دلایل بروز آن‌ها آشنا شوید.
آفات
گیاه فردوس به دلیل داشتن شیره‌ای سمی و خطرناک معمولاً مورد حمله آفات قرار نمی‌گیرد. در موارد خیلی کم ممکن است گیاه مورد هجوم آفاتی، چون کنه قرمز، شپشک آردآلود و مگس سفید قرار بگیرد. این آفات با سم یا آفت‌کش مخصوص برطرف می‌شوند.
علت جمع شدن برگ گیاه
دمای بالا، خشکی هوا، آبیاری نامناسب و شاید وجود آفات یا بیماری قارچی باعث جمع شدگی برگ‌ها شوند. دمای محیط را بررسی کنید یا رطوبت را افزایش دهید. افزایش رطوبت به آسان‌ترین روش، غبارپاشی شبانه است. آبیاری نامناسب دومین احتمال بروز این اتفاق است. به گزارش فرارو، هر زمان که سطح خاک گلدان خشک شد، آبیاری کنید. سومین احتمال وجود آفت یا قارچ است. زیر برگ‌ها را به دقت بررسی کنید. در صورت مشاهده آفت با یک دستمال نرم یا کمی اسپری آب و صابون آن‌ها را از برگ‌ها بزدایید. درصورت قارچ‌زدگی نیز آبیاری را باید متوقف کرد و از محلول قارچ‌کش استفاده کنید.
علت پژمردگی گیاه
دلایل زیادی وجود دارد. نور کم، نور زیاد و مستقیم، آبیاری زیاد و پوسیدگی ریشه، آبیاری کم و تشنگی گیاه، تعویض گلدان، تغییر مکان و گرما ازجمله عوامل پژمردگی گیاه فردوس است.
علت ریزش برگ گیاه
معمولاً جابه جایی گیاه و آبیاری کم موجب ریزش برگ‌ها می‌شود. در صورت جابه جایی و ریزش برگ جای نگرانی نیست. هر گیاهی نسبت به جابه جایی حساس است و این عمل پس از مدتی متوقف خواهد شد.
رنگ پریدگی گیاه
علت آن خشکی خاک و گرما همراه با خشکی یا کمبود رطوبت هواست. گیاه را به محیط خنک انتقال دهید.
رشد علفی، ساقه‌های خمیده و آویزان در گیاه
کمبود نور مهم‌ترین علت این عارضه است. حتماً برای پرپشت شدن گیاه، پهن شدن، پر رنگ شدن و استحکام ساقه و برگ‌ها آن را در محیط پر نور قرار دهید.
قیمت گیاه فردوس
گیاه فردوس یکی از ارزان‌قیمت‌ترین و مقاوم‌ترین گیاهان آپارتمانی است که تنها با نور فراوان و آبیاری منظم به‌خوبی رشد می‌کند. به دلیل رشد زیاد و قابلیت تکثیر انبوه به روش قلمه این گیاه در هر گل‌خانه و گل‌فروشی وجود دارد. براساس بررسی‌های صورت گرفته برای تعیین قیمت گیاه فردوس قیمت این گیاه در ابعاد ۳۰ سانتی‌متر، به صورت تک شاخه و در گلدان پلاستیکی معمولی کم‌تر از ۱۰ هزار تومان است.