رییس‌جمهوری آمریکا فقط رهبر کشور خودش نیست. او احتمالا قدرتمندترین فرد روی کره زمین است. کار‌های او در زندگی همه ما تغییر ایجاد می‌کند. دونالد ترامپ هم از این قاعده مستثنی نیست. اما او دقیقا چطور دنیا را تغییر داده است؟
به گزارش بی بی سی، ترامپ بار‌ها آمریکا را "بهترین کشور دنیا" خوانده، اما بنابر یک نظرسنجی که مرکز تحقیقات پیو به تازگی میان ۱۳ کشور دنیا انجام داده، او برای وجهه خود در خارج از کشور کار زیادی انجام نداده است.
در بسیاری از کشور‌های اروپایی، درصد افرادی که نظر مثبتی نسبت به آمریکا دارند به کمترین میزان خود طی نزدیک به ۲۰ سال رسیده است. بنا بر نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو در بریتانیا، ۴۱ درصد از مردم نظر مساعدی نسبت به این کشور دارند. این در حالیست که این آمار در فرانسه ۳۱ درصد، یعنی کمترین میزان خود از ۲۰۰۳ است و در آلمان تنها ۲۶ درصد.
به راحتی نمی‌توان فهمید ترامپ در رابطه با تغییرات اقلیمی چه فکر می‌کند؛ او از یک طرف آن را "حقه‌ای گرانقیمت" می‌داند و از سوی دیگر از آن به عنوان "موضوعی جدی" یاد می‌کند که برایش "اهمیت زیادی" دارد. اما آنچه کاملا مشخص است این است که ترامپ ۶ ماه بعد از شروع کار در کاخ سفید، با اعلام خروج آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس، دانشمندان را در شوک فرو برد. بنا بر این معاهده، ۲۰۰ کشور دنیا تعهد کرده‌اند میانگین افزایش دمای جو زمین به کمتر از ۲ درجه سانتیگراد برسد.
آمریکا بعد از چین بزرگ‌ترین کشور تولید کننده گاز‌های گلخانه‌ای در دنیاست و پژوهشگران هشدار داده‌اند که در صورت انتخاب دوباره ترامپ به عنوان رییس‌جمهور آمریکا، کنترل گرم‌شدن دمای زمین احتمالا غیر‌ممکن خواهد شد.
ترامپ هنگام خروج از توافق پاریس ادعا کرد " محدودیت‌های قانونی بیش از حد می‌توانست به تعطیلی کارخانه‌های آمریکایی منجر شود. " او با حذف برخی از مقررات مربوط به کاهش آلودگی هوا، هزینه تولید زغال‌سنگ، نفت و گاز را پایین آورد.
اما با همه این‌ها تعداد زیادی معدن زغال‌سنگ بسته شدند و ناکامی در رقابت با گاز طبیعی به عنوان منبعی ارزان‌تر و تلاش‌های ایالت‌ها برای حمایت از انرژی‌های تجدید پذیر از دلایل آن بود. اعداد و ارقام دولتی نشان می‌دهد در ۲۰۱۹، برای اولین بار طی بیش از ۱۳۰ سال، منابع تجدیدپذیر در آمریکا بیشتر از زغال‌سنگ انرژی تولید کرده‌اند.
خروج آمریکا از توافق تغییرات اقلیمی پاریس به طور رسمی در روز ۴ نوامبر، یک روز بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری نهایی خواهد شد. جو بایدن قول داده در صورت پیروزی در انتخابات، دوباره به این معاهده باز گردد.
نگرانی‌ها از این که خروج آمریکا از توافق پاریس اثری دومینویی داشته باشد، به واقعیت تبدیل نشد، اما برخی ناظران معتقدند این موضوع راه را برای برزیل و عربستان سعودی هموار کرد تا در روند کاهش تصاعد کربن مانع ایجاد کنند.
ترامپ تنها یک هفته بعد از آغاز به کار خود با بستن مرز‌های آمریکا به روی مسافران ۷ کشور عمدتا مسلمان، به روشنی موضع خود در رابطه با مهاجرت را مشخص کرد. در حال حاضر ۱۳ کشور مشمول محدودیت‌های سختگیرانه مهاجرتی ترامپ هستند.
در دوره ترامپ تعداد مکزیکی تبار‌های ساکن آمریکا به طور پیوسته کاهش یافته و این در حالی است که مهاجرت از سایر کشور‌های آمریکای لاتین و منطقه کارائیب به این کشور بیشتر شده است. علاوه بر این میزان صدور ویزا‌هایی که بر اساس آن می‌توان اقامت دائم آمریکا را گرفت - به ویژه برای بستگان ساکنین این کشور- کاهشی کلی داشته است.
اما سیاست‌های مهاجرتی ترامپ اگر یک نماد داشته باشند، این نماد بی‌شک چیزی جز به قول خودش " دیوار بزرگ زیبایی" که وعده داد در مرز آمریکا و مکزیک بسازد، نخواهد بود. به گفته اداره گمرک و مرزبانی آمریکا، تا روز ۱۹ اکتبر ۵۹۷ کیلومتر از این دیوار ساخته شده که تقریبا همه کار انجام شده، در واقع تعویض نرده‌ها در مناطقی بوده که حصار مرزی در آن‌ها از قبل وجود داشته است. اما این اقدام جلوی ورود پناهجویان به آمریکا را نگرفت.
در ۲۰۱۹ تعداد مهاجرانی که در مرز آمریکا و مکزیک دستگیر شدند، به بیشترین میزان خود طی ۱۲ سال گذشته رسید و فصل بهار اوج ورود این افراد بود. بیش از نیمی از آن‌ها خانواده‌هایی بودند که از گواتمالا، هندوراس و ال‌سالوادور خود را به مرز آمریکا رسانده بودند؛ کشور‌هایی که خشونت و فقر موجود در آن‌ها، مردم را به سمت پناهندگی و شروع زندگی جدید در جایی دیگر سوق می‌دهد.
در دوره ترامپ تعداد پناهجویانی که برای ساختن زندگی دوباره به آمریکا رفته‌اند هم کاهشی چشمگیر داشته است. در سال ۲۰۱۶ نزدیک به ۸۵ هزار نفر در این کشور به عنوان پناهجو پذیرفته شدند، اما این میزان سال بعد از آن به ۵۴ هزار نفر کاهش یافت.
آمریکا در ۲۰۲۱ حداکثر به ۱۵ هزار پناهجو اجازه اقامت خواهد داد و این کمترین آماری است که از زمان شروع به کار برنامه پذیرش پناهجو در ۱۹۸۰ در آمریکا به ثبت رسیده است.
کافی است عبارت اخبار جعلی را در گوگل جستجو کنید تا بیش از ۱/۱ میلیارد نتیجه از سراسر دنیا جلوی چشم‌تان ظاهر شود. طبق آمار، علاقه آمریکایی به این عبارت در زمستان ۱۷-۲۰۱۶ شکل گرفت و در هفته‌ای که رییس‌جمهور برندگان « جایزه اخبار جعلی» را اعلام کرد، به اوج خود رسید. ترامپ این جایزه را به گزارش‌هایی داد که از نظرش دروغ بودند.
در طول رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۱۶، اخبار جعلی به معنای گزارش‌های کذب از جمله خبر مربوط به حمایت پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌ها جهان از دونالد ترامپ بود. اما با رواج این عبارت در میان عموم مردم، معنایش دیگر تنها به اطلاعات نادرست محدود نمی‌شد.
دونالد ترامپ بار‌ها از اصطلاح «اخبار جعلی» برای حمله به گزارش‌هایی که با آن‌ها مخالف بوده، استفاده کرده است. در فوریه ۲۰۱۷، او حتی از این هم فراتر رفت و تعدادی از رسانه‌های خبری را «دشمن مردم آمریکا» نامید.
این اصطلاحی است که رهبران بعضی کشور‌ها از جمله تایلند، فیلیپین، عربستان سعودی و بحرین هم به کار گرفته اند. برخی از این رهبران برای توجیه سرکوب و پیگرد قانونی فعالان و روزنامه‌نگاران مخالف خود، آن‌ها را به انتشار "اخبار جعلی" متهم کرده‌اند.
گروه‌های جامعه مدنی می‌گویند سیاستمداران با بکارگیری این عبارت علیه گزارش‌های موثق، پایه‌های دموکراسی - که بر موافقت مردم با حقایق اساسی تکیه دارد - را سست می‌کنند.
اعداد و ارقام، اما داستانی اندک متفاوت را به تصویر می‌کشند. به ویژه به این خاطر که در نهایت چند ماه بعد ترامپ تصمیم گرفت برای حفاظت از چاه‌های نفت نزدیک به ۵۰۰ سرباز خود را در سوریه نگه دارد. در دوره ترامپ حضور نظامی آمریکا در افغانستان و تا حدودی در عراق و سوریه نسبت به قبل کاهش یافت. اما نیرو‌های آمریکایی همچنان در همه مناطقی که در زمان شروع ریاست‌جمهوری او حضور داشتند، باقی مانده‌اند.
بدون شک راه‌هایی برای تاثیر بر خاورمیانه بدون استفاده از نیروی نظامی وجود دارد. ترامپ با انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس در ۲۰۱۸ و به رسمیت شناختن این شهر و همین‌طور منطقه اشغالی شرقی آن به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل، مسیر متفاوتی نسبت به روسای جمهور قبلی کشور در پیش گرفت. ماه گذشته وقتی امارات متحده عربی و بحرین با میانجی‌گری آمریکا برای عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل توافق‌نامه امضا کردند، ترامپ از " طلوع یک خاورمیانه‌ای جدید" حرف زد.
جدای از همه این لفاظی‌ها، توافق امارات و بحرین با اسرائیل شاید مهم‌ترین دستاورد دیپلماتیک دولت ترامپ باشد. امارات متحده عربی و بحرین سومین و چهارمین کشور‌های عرب خاورمیانه هستند که از زمان اعلام استقلال اسرائیل در ۱۹۴۸ آن را به رسمیت شناخته‌اند.
ترامپ علاوه بر این بر سر قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) هم دوباره با کانادا و مکزیک وارد مذاکره شد. قراردادی که از نظر او "احتمالا بدترین توافق تجاری تاریخ" بود. توافق جدید فرق چندانی با قرارداد قبلی ندارد، اما در آن مقررات و قوانین کاری سفت و سخت‌تری برای واردات قطعات خودرو از کشور‌های عضو در نظر گرفته شده است.
اما تمرکز اصلی ترامپ همیشه بر نفع آمریکا از توافق تجاری با دنیا بوده است. این رویکرد او در نهایت به جنگ تمام عیار تجاری با چین منجر شد که در آن دو اقتصاد بزرگ جهان برای کالا‌های یکدیگر صد‌ها میلیارد دلار مالیات وضع کردند. این اتفاق صاحبان مزارع دانه سویا و همین طور بخش فناوری و صنایع خودروسازی را به دردسر انداخت. چین هم البته مستثنی نبود و بسیاری کسب و کار‌ها به منظور کاهش هزینه، کارخانه‌های خود را به کشور‌هایی نظیر ویتنام و کامبوج منتقل کردند.
در ۲۰۱۹، کسری تراز تجاری آمریکا و چین نسبت به ۲۰۱۶ اندکی کاهش یافت، چون شرکت‌های آمریکایی برای پرهیز از تعرفه‌های ترامپ، میزان واردات خود را پایین آوردند.
اما با وجود این که شیوع ویروس کرونا در ۲۰۲۰ روال‌های همیشگی را بر هم زده، میزان واردات آمریکا هنوز هم از صادراتش بیشتر است.
ترامپ در روز سوم دسامبر ۲۰۱۶ در توییتر خود نوشت رییس‌جمهور تایوان با او تماس گرفته تا پیروزی‌اش را در انتخابات تبریک بگوید. این اتفاق از یک تغییر سیاسی بسیار شگفت‌انگیز خبر می‌داد تا جایی که برای آن تماس تلفنی یک صفحه مخصوص در وب‌سایت ویکیپدیا باز شد.
روز ۲ دسامبر سال ۲۰۱۶، ترامپ (رییس‌جمهور منتخب وقت آمریکا) در اقدامی بسیار نامعمول به طور مستقیم با رییس‌جمهور تایوان صحبت کرد و با این کار سیاستی که آمریکا از سال ۱۹۷۹و در پی قطع روابط رسمی با این کشور در پیش گرفته بود را زیر پا گذاشت.
ترامپ و شی
کری گریس که آن زمان دبیر بخش چینی بی‌بی‌سی بود پیش بینی کرد این حرکت " خشم" پکن - که تایوان را نه کشوری مستقل بلکه یکی از ایالت‌های خود می‌داند- را به دنبال خواهد داشت.
این اقدام نامتعارف ترامپ شاید اولین قدم در مجموعه اقدامات تحریک‌آمیز دو رقیب بزرگ جغرافیایی سیاسی علیه یکدیگر بود که طی چندین سال رابطه آن‌ها را به پایین‌ترین سطح خود رساند.
آمریکا با غیرقانونی خواندن ادعا‌های ارضی چین بر دریای چین جنوبی، وضع تعرفه بر کالا‌های این کشور، ممنوع کردن دانلود اپلیکیشن‌های پرطرفدار تیک تاک و وی‌چت و قرار دادن شرکت هواوی، یکی از غول‌های حوزه مخابرات این کشور در لیست سیاه، باعث رنجش پکن شده است.
اما تنش میان این دو کشور در دوره ریاست جمهوری ترامپ آغاز نشده و تا حدی از اقدامات خود چین نشات می‌گیرد. شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور چین که از ۲۰۱۳ در قدرت بوده، یک قانون امنیتی بسیار جنجالی در هنگ‌کنگ به اجرا درآورده و صد‌ها هزار اقلیت مسلمان اویغور را در اردوگاه‌ها زندانی کرده است.
ترامپ نام "ویروس چینی" را روی کووید-۱۹ گذاشته و ممکن است این کار را برای منحرف کردن توجه‌ها از عملکرد خود در مدیریت این همه‌گیری انجام داده باشد. اما به هر حال تغییر در رهبری آمریکا بعد از انتخابات ماه نوامبر هم لزوما به معنای مسالمت‌آمیز شدن لحن این کشور در قبال چین نخواهد بود. جو بایدن، نامزد حزب دموکرات، شی جین‌پینگ را تبهکار خوانده و گفته در رهبر چین حتی ذره‌ای از اعتقاد به دموکراسی وجود ندارد.
ترامپ در آخرین ساعات سال ۲۰۱۹ در توییتر خود نوشت: " ایران به طور کامل مسئولیت جان‌های از دست رفته یا خسارات وارده به هر یک از ساختمان‌های ما را بر عهده خواهد داشت. آن‌ها تاوان بزرگی خواهند پرداخت. این یک هشدار نیست، یک تهدید است. سال نو مبارک!"
چند روز بعد، آمریکا با ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده پرنفوذ سپاه ایران، دنیا را به شوک فرو برد. ایران با پرتاب بیش از ده‌ها موشک بالستیکی به دو پایگاه آمریکا در عراق، انتقام گرفت. به دنبال این حملات بیش از ۱۰۰ سرباز آمریکایی مجروح شدند و تحلیل‌گران از جنگی قریب‌الوقوع میان دو کشور حرف زدند. در نهایت جنگی در‌نگرفت.
خصومت ایران و آمریکا به سال ۱۹۷۹ برمی‌گردد، وقتی چند ماه بعد از انقلاب اسلامی ایران، ۵۳ آمریکایی در سفارت آمریکا در تهران گروگان گرفته شدند. در ماه مه ۲۰۱۸، ترامپ با خروج از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ به تنش‌ها میان دو کشور دامن زد. بر اساس این توافق ایران متعهد شده بود در ازای برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی برنامه هسته‌ای خود را محدود کند. ترامپ پس از آن به گفته خود کاخ سفید «سخت‌ترین تحریم‌ها را بر رژیم ایران اعمال کرد» تا رهبران این کشور را برای رسیدن به توافقی باب میل خود، پای میز مذاکره بکشاند.
در حالی که درگیری شدید با بحران ویروس کرونا، توجه‌های سیاسی را در ایران و آمریکا به خود جلب کرده، کانال‌های ارتباطی بین دو کشور همچنان اندک است و موارد درگیری فراوان.