فرارو- از زمان انتشار اولین گزارش‌ها درباره مذاکرات برای تفاهم‌نامه ۲۵ ساله ایران و چین، مدام اخباری غیر رسمی از نقش برجسته علی لاریجانی در این مذاکرات منتشر می‌شود، امروز رییس دفتر رییس جمهور نقش علی لاریجانی را در این باره تائید کرد.
محمود واعظی گفت: «آقای لاریجانی از زمانی که رئیس مجلس بود و سفری هم که به چین داشت، موضوع سند ۲۵ ساله را دنبال می‌کرد. بعد از اینکه لاریجانی از مجلس بیرون آمد، از او درخواست کردیم کار خود را در خصوص پیگیری این سند ادامه دهد، او هم پذیرفت و این روز‌ها برای پیشبرد برنامه‌های مربوط به اجرای این توافق همکاری ایران و چین وقت می‌گذارد.»
واعظی دقیقا نگفته است که آیا لاریجانی مسئول اصلی هدایت این توافق از سوی ایران است یا نه، اما در خصوص تجهیز دفتری در پاستور برای لاریجانی به منظور پیگیری و اجرای سند همکاری ایران و چین، اظهار بی‌اطلاعی کرد.
پیشتر منصور حقیقت‌پور مشاور علی لاریجانی در این باره گفته بود: ««آقای لاریجانی نقش ویژه‌ای در قرارداد راهبردی ایران و چین دارد و او برای پیگیری این قرارداد مهم، مدنظر رهبر انقلاب بود تا بتواند مناسبات ایران و چین را در این قرارداد مدیریت کند تا سندی اجرائی و عملیاتی به ثمر بنشیند. او فردی مطمئن نزد رهبر انقلاب است.»
علی لاریجانی تا اردیبهشت امسال رئیس مجلس بود و بعد از آن با حکم مقام معظم رهبری مشاور ایشان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام شد. علی لاریجانی که در سه دوره ریاست مجلس را بر عهده داشت، سوابق دیپلماتیک نیز در کارنامه خود دارد. او از سال ۸۴ تا ۸۶ دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و مسئولیت مذاکرات اتمی را بر عهده داشت.
لاریجانی اسفند ماه سال ۹۷ سفری مهم به چین داشت که بر خلاف معمول تعداد از وزرا و مقامات دولتی در آن سفر لاریجانی را همراهی کردند. در آن مقطع جزییات سفر روشن نبود، اما محمد جواد ظریف وزیر خارجه در توئیتی نوشت: "آقای لاریجانی، رئیس شورای مجلس اسلامی را تا پکن همراهی کردم. صحبت‌هایی مهم با رئیس‌جمهور شی و رهبری چین بر سر شراکت استراتژیک گسترده میان دو کشور انجام شد. موضوع اصلی این صحبت‌ها، نقش ایران در ایجاد راه ابریشم جدید و همچنین تداوم همکاری‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی بود."
مذاکرات ایران و چین برای توافق ۲۵ ساله در هفته‌های اخیر به مراحل مهمی رسیده است. هر چند جزییات آن همچنان روشن نیست، اما اخیرا ظریف به چین سفر کرد و با همتای چینی خود مذاکراتی داشت. در این مذاکرات، وزیر خارجه چین خواستار گفت‌وگوی ایران با کشور‌های منطقه شد. این درخواست در چهارچوب تلاش چین برای بهبود روابط ایران با برخی کشور‌های عربی همچون عربستان و امارات قابل تفسیر است.
با این اوصاف سوال این است که نقش لاریجانی در مذاکرات باچین چیست و چرا او وارد این مذاکرات شده است؟ او در حال حاضر هیچ مسئولیت رسمی در سیاست خارجی ایران ندارد.
بخوانید ...
علی لاریجانی در توافق برجام نیز نقش تعیین کننده‌ای داشت
مهدی مطهرنیا کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در این باره به فرارو گفت: «دولت در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان قوه اجراییه و نه دارای حق حکومت تعریف شده است. با وجود جایگاه رهبری نظام اساسا دولت در سایه این قدرت بزرگ قرار می‌گیرد فلذا تصمیم گیری‌های مهم در حوزه رهبری نظام اتخاذ می‌شود که در ادبیات سیاسی به آن "لیدرشیپ" می‌گویند. لیدر یا رهبر نیز در سازمان رهبری قرار دارد. در ساختار سیاسی و قانون اساسی کشور سازمان رهبری با مرکزیت رهبر انقلاب در مسائل کلان در عرصه‌های گوناگون تصمیم‌گیر نهایی است. اگرچه این تصمیمات در قالب دولت در بعضی موارد نشان داده می‌شود، اما در بسیاری از موارد دولت تنها به عنوان سازمان بروکراسی و مسئول اجرا عمل می‌کند.»
او افزود: «حتی در مواردی هم در عرصه اجرا نیز دولت به حاشیه می‌رود. این موارد بیشتر در حوزه سیاست خارجی نمود پیدا می‌کند. در ارتباط با برجام و آغاز مذاکره با ایالات متحده آمریکا، ابتدا مذاکرات در عمان شروع شد و شخص رییس جمهور وقت یعنی محمود احمدی نژاد و تیم او در آن مشارکت نداشتند. قبل از آن نیز ایالات متحده بر این مسئله وقوف پیدا کرد و رییس جمهور آمریکا یعنی اوباما به رهبری نظام جمهوری اسلامی نامه نوشت و به نامه رییس جمهور ایران در باب تبریک دور دوم ریاست جمهوری اش پاسخی نداد.»
به عقیده مطهرنیا "از این رو باید این مطلب را در نظر گرفت که دولت به خوبی می‌داند که نمی‌تواند درباره مذاکرات میان چین و ایران به عنوان نماینده مبسوط‌الید در پکن شناسایی شود. سفر اخیر ظریف هم این مسئله را نشان داد و در جریان این سفر چین فشار‌های حداکثری به ایران را مدنظر قرار داده و شروطی همچون گفتگو‌های سازنده میان ایران و همسایگان خود در منطقه را مطرح کرده به نظر می‌رسد دولت به این نتیجه رسیده تصمیم گیری در این باره نیازمند حضور جدی شخصیتی از سوی نظام در مذاکرات میان ایران و چین است. دعوت علی لاریجانی به مذاکرات در این راستا گریز ناپذیر است."
مطهرنیا ادامه داد: «علی لاریجانی یکی از چهره‌های احتمالی مطرح شدن برای ریاست جمهوری آینده است. او با توجه به سوابق و نزدیکی‌اش با سازمان رهبری در ایران و زمینه‌هایی که فشار حداکثری آمریکا به ایران ایجاد کرده در پی ایجاد فضای معنادار برای ارتباط نزدیک با پکن است.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به روی کارآمدن احتمالی بایدن و یا باقی ماندن ترامپ در صحنه ریاست جمهوری گفت: «گذر از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌تواند ایران را در وضعیت فشار فزآینده قرار دهد که اگر ایران حاضر به مذاکره با آمریکا نباشد فشار‌های بیبشتر هم می‌شود، در نتیجه ایران نیازمند نوعی پشتیبانی در عرصه بین‌الملل است، احساس می‌شود که امضای قرارداد ۲۵ ساله با چین از سوی ایران راه گریزی برای فشار‌های بعد از انتخابات ایالات متحده آمریکا و خروج از جو روانی ناشی از آن خواهد بود. حکومت ایران تلاش دارد زودتر این توافقنامه توسط چین به امضا برسد.»
او در پاسخ به این سوال که آیا از ورود لاریجانی به مذاکرات با چین می‌توان این برداشت را کرد که حاکمیت اعتماد کافی را به تیم سیاست خارجی دولت ندارد؟، گفت: «می توان چنین برداشتی داشت، اما باید این نکته را مدنظر قرار داد که دولت کاملا تحت نظارت حاکمیت عمل می‌کند و بیان چنین سناریویی تضعیف کننده این نظارت است. با این حال نمی‌توان از این برداشت چشم پوشی کرد.»
مطهرنیا از زاویه دیگر نیز به مسئله اشاره کرد و افزود: «تحلیل دیگر این است که دولت برجام را به نتیجه رساند و مواهب امضای برجام به کل نظام برگشت، اما در ادامه برجام به عاملی برای فشار بر دولت تبدیل شد و دولت به خاطر امضای برجام مورد هجمه منتقدان و دلواپسان قرار گرفت.»
این تحلیلگر ادامه داد: «با توجه به اینکه توافق ۲۵ ساله با چین مورد انتقاد بسیاری از نخبگان و طیفی از توده‌های جامعه است، از هم اکنون دولت با دعوت از علی لاریجانی به عنوان مذاکره کننده ارشدی که از سوی نظام در این توافق حاضر بوده است، تلاش می‌کند مسئولیت را درباره این توافق از گردن خود بردارد. این نکته را باید در نظر داشت که دولت از علی لاریجانی دعوت کرده است که به این مذاکرات وارد شود و نه این که علی لاریجانی رسما از سوی حاکمیت در این زمینه ماموریت پیدا کرده باشد. فلذا تجربه برجام به دولتمردان این را آموخته است که در این مسیر زمینه‌های ایجاد فضای تهاجمی را در بخشی از توده‌ها و نخبگان علیه دولت را از بین ببرد.»