معاملات خودرو یکی از معاملاتی است که با وجود تغییر و نوسان شرایط اقتصادی به صورت روزانه انجام می‌شود، این در حالیست که با افزایش روزافزون این معاملات ترفند و شگرد‌های دلالان خودرو نیز به روز شده و گوی سبقت را از فروشندگان ربوده‌اند.
به گزارش ایرنا، پلیس معتقد است که در ارتکاب هر عمل مجرمانه دو عامل اصلی انگیزه مجرم و شرایط و فضای مناسب برای وقوع جرم دخیل است بر این اساس از بین بردن انگیزه مجرمان، وظیفه‌ای فراتر از حیطه توان مسئولیت‌های یک شهروند عادی و در محدوده اختیارات و توانایی‌های سازمان‌های کلان کشوری است، اما جلوگیری از ایجاد فضا و بستر مساعد بروز یک عمل مجرمانه توسط بزهکاران، تا حد بسیار وابسته به نوع عملکرد هر یک از قربانیان بالقوه، یعنی شهروندان است که می‌تواند آن‌ها را در برابر مجرمان فرصت طلب حفظ کرده و موجب ناکامی این افراد شود؛ بنابراین داشتن اطلاعات و دانش کافی در زمینه معاملات خودرو سبب می‌شود تا علاوه بر اینکه راز‌های دلالان برای فروشندگان فاش شود، آن‌ها نتوانند طعمه خود را به راحتی به دام بیندازند.
همگی می‌دانند که برای خرید و فروش خودرو مدارک شناسایی فروشنده و خریدار، برگ سبز خودرو، بنچاق به نام فروشند و برگ کمپانی و معاینه فنی نیاز است و علاوه برآن باید مدارک مربوط به احراز آدرس و محل سکونت خریدار از جمله سند منزل یا اجاره‌نامه با کد رهگیری و قبوض برق یا تلفن نیز ارائه شود.
در هنگام تعویض پلاک نیز درصورتی‌که یکی از طرفین معامله یا هر دو آن‌ها قادر به حضور همزمان در مراکز تعویض پلاک نباشند، می‌توانند در دفترخانه، نسبت به تنظیم وکالت‌نامه برای تعویض پلاک اقدام کنند. همچنین درصورت استفاده از وکالت تعویض پلاک، خریدار با استفاده از وکالتی که از فروشنده گرفته است به مرکز تعویض پلاک مراجعه می‌کند البته بدون نیاز به حضور فروشنده، پس از تعویض پلاک، خریدار باید به منظور تنظیم سند قطعی خودرو همراه فروشنده به دفترخانه مراجعه کند.
براساس قانون پس از تعویض پلاک خودرو طرفین معامله باید با حضور در دفاتر اسناد رسمی نسبت به تنظیم سند قطعی خودرو اقدام کنند که در این مرحله مدارکی برای تنظیم سند از جمله، برگ سبز جدید یا همان شناسنامه خودرو و تائیدیه نقل و انتقال خودرو (صادره در مراکز تعویض پلاک)، بنچاق قبلی یا برگ کمپانی به‌نام فروشنده، اصل مدارک شناسائی فروشنده و خریدار، بیمه‌نامه شخص ثالث و کارت سوخت، برگ مفاصا حساب پرداختی عوارض سالانه شهرداری نیاز است.
هزینه‌های تنظیم سند خودرو با توجه به نوع خودرو متغیر است، اما براساس یک جدول مالیاتی در سراسر کشور یکسان است.
طبق عرف موجود در کشور، پرداخت سهم دولت به عهده فروشنده و پرداخت حق دفترخانه به عهده دو طرف معامله است مگر اینکه فروشنده و خریدار توافقی غیر از این داشته باشند.
با وجود داشتن اطلاعات کافی در این زمینه دیده شده که برخی افراد به راحتی در دام دلالان خودرو گرفتار شده اند، زیرا فروش خودرو دربرگیرنده نکات ریز و درشتی است که اغلب فروشندگان خودرو، از آن جهت که هر چند سال یک بار اقدام به تعویض خودروی خود می‌کنند، اطلاع کاملی از آن‌ها ندارند، از سوی دیگر، دلالان و فروشندگان حرفه‌ای خودرو، به عنوان کسانی که در این بازار حضور دائمی دارند، از این نکات به نفع خود نهایت استفاده را می‌کنند.
براین اساس لازم است بدانیم که خودروی هر فردی یک قیمت کارشناسی شده دارد که باید آن را به همان قیمت بفروشد، این ارزش کارشناسی اغلب از دید فروشنده پنهان است.
اغلب فروشندگان حرفه ای، این ارزش را می‌دانند، خودروی شما را کمتر از ارزش واقعی، ارزشگذاری می‌کنند. دلالان خودرو، تلاش می‌کنند همزمان نقش کارشناس خودرو را نیز بازی کرده و قیمت خودروی شما را به حداقل مدنظرشان نزدیک کنند.
اگر فردی خودروی خود را آگهی کرده باشد، فروشندگان حرفه‌ای خودرو اولین کسانی هستند که با وی تماس خواهند گرفت و انتخاب وی برای فروش خودرو، از بین تعدادی دلال اتفاق می‌افتد نه از بین تعدادی خریدار واقعی خودرو. بسیاری از کارشناسان فعال در این حوزه معتقد هستند که آگهی کردن خودرو در سایت‌های آگهی خودرو، دردسر‌های بزرگی به دنبال خواهد داشت چرا که شماره‌های تماس افراد در معرض تعداد زیادی دلال خودرو قرار می‌گیرید که تلاش می‌کنند در همان تماس تلفنی، شما را متقاعد به فروش خودرو کنند.
از سوی دیگر پس از توافق بر سر شرایط فروش خودرو، ملاحظات حقوقی و ریسک‌های آتی فراوانی وجود دارد که برخی از دلالان خودرو، از عدم آگاهی فروشنده به نفع خود استفاده می‌کنند.
روش‌های دلالان خودرو
در این جا برخی روش‌های دلالان برای فروش خودرو اشاره می‌شود تا با اطلاع از شیوه کار آن‌ها به راحتی در دام آن‌ها گرفتار نشویم.
آگهی آنلاین خودرو
آگهی آنلاین خودرو روشی از روش‌های کلاهبرداران خوردو است که در این روش شخصی به عنوان مشتری با شما تماس می‌گیرد و ادعا می‌کند که خودرو شما را حتی پیش از اینکه خودرو را از نزدیک دیده باشد، کاملا پسندیده است و اتفاقا با همان قیمتی که مدنظر شماست موافق است به شکلی که اصلا تقاضای تخفیف ندارد و با این کار شما را مشتاق فروش بی‌دردسر خودرویتان می‌کند.
از شما درخواست می‌کنند برای عقد قرارداد و قولنامه به نمایشگاهی که می‌شناسند بروید. حتی در این مرحله هم نمایشگاهدار خودرو را به دقت بررسی نمی‌کند و ادعا می‌کند که توافق بین دو طرف معامله را قبول دارد. در هنگام نوشتن قولنامه معایب خودرو را با سهل انگاری وارد قرارداد می‌کنند و آن‌ها را کمتر از آنچه که هست نشان می‌دهند. برای مثال اگر خودروی شما بیش از یک لکه رنگ شدگی دارد در قولنامه فقط یک لکه رنگ ذکر می‌شود و شما ممکن است خوشحال شوید یا بی اهمیت از کنار آن بگذرید.
همچنین خریدار ادعا می‌کند که پول نقد برای همان روز آماده نیست، و باید پول را آماده کند به همین دلیل مبلغی را به عنوان بیعانه به شما می‌دهند تحویل باقیمانده پول را همزمان با سند زدن به روز بعد موکول و خودرو را به پارکینگ دو قبضه منتقل می‌کنند، اما وقتی برای تحویل گرفتن پول و عقد قرارداد به محضر می‌روید با یک برگه کارشناسی دقیق رو به رو می‌شوید که در آن ایرادات ریز و درشت خودرویتان ذکر شده است.
خریدار ادعا می‌کند شما کلاهبردارید و معایب خودرو را در قولنامه ذکر نکرده‌اید و اظهارات شما در مورد اینکه خریدار و نمایشگاهدار خودرو را بررسی کرده‌اند، نمی‌تواند چیزی را عوض کند، زیرا این کار از پیش برنامه‌ریزی شده است. همچنین به دلیل دو قبضه بودن پارکینگ، شما نمی‌توانید خودرو را از پارکینگ بگیرید.
پیشنهاد لغو قرارداد یا فروش زیر قیمت
از دیگر روش‌های کلاهبرداران خرید خودرو این است که پرداخت خسارت لغو قرارداد یا فروش خودرو زیر قیمت واقعی را پیشنهاد می‌دهند که هر دو این راه‌ها به سود آن‌ها است و به راحتی مبلغ قابل توجهی به عنوان خسارت به دست می‌آورند یا اینکه خودرویتان را با مبلغ بسیار پایین‌تر از شما می‌خرند.
شگرد جدید
علیرضا ساوری مدیرکل پیشگیری‌های وضعی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه با اشاره به شگرد جدید کلاهبرداران از فروشندگان خودرو خواسته است با کمی دقت مواظب شیوه آن‌ها باشند تا در دام افراد اخاذ و کلاهبردار قرار نگیرند.
وی افزود: در ماه‌های اخیر کلاهبرداری با شگرد اخاذی از فروشندگان خودرو گزارش شده که در این شگرد تیمی دو یا سه نفره از کلاهبردان ابتدا با مراجعه به فروشنده یا فروشندگان خودرو اظهار می‌کند که حاضر است خودروی فروشنده را با قیمت بالاتر به یکی از اقوام خود بفروشد و در ازای آن، مبلغ مازاد بر نظر فروشنده باید به وی تعلق گیرد.
ساوری به تشریح این نوع کلاهبرداری پرداخت و گفت: به طور مثال اگر خودرو توسط فروشنده ۳۰۰ میلیون تومان قیمت گذاری شده، فرد خریدارنما ادعا می‌کند که حاضر است این خودرو را به قیمت ۳۱۰ میلیون تومان به فروش رسانده و در واقع مبلغ ۱۰ میلیون تومان باید به وی تعلق گیرد. پس از تراضی صوری اولیه نفرات دیگر گروه به عنوان خریدار وارد این نمایش کلاهبرداری و اخاذی شده و مبادرت به تنظیم مبایعه نامه ما بین خود کرده و مبلغ ۱۰ میلیون تومان به عنوان پیش پرداخت در متن مبایعه نامه طرفین قید شده و مقرر می‌شود الباقی در هنگام تنظیم سند در دفترخانه اسناد رسمی به فروشنده پرداخت شود.
وی افزود: پس از انعقاد مبایعه نامه، افراد با ترفند‌های خاص فروشنده را متقاعد می‌کنند که خودروی مورد معامله در یک پارکینگ بی طرف و خارج از مراکز خرید و فروش خودرو متوقف و برای خودروی معامله شده قبض دو برگی پارکینگ صادر و سوئیچ نیز در اختیار نگهبان پارکینگ قرار داده شود و شرط خروج خودرو از پارکینگ منوط به تحویل هر دو قبض می‌شود. پس از توقف خودرو در پارکینگ، نفر اول گروه با همراهی نفر دوم و سوم گروه مبلغ ۱۰ میلیون تومان اولیه پیش پرداخت را از فروشنده به عنوان شرط اولیه ما بین خود پس می‌گیرند.
ساوری اضافه کرد: در واقع فروشنده در قبال فروش خودروی خود عملا هیچ وجهی را دریافت نکرده و فقط خودروی وی در پارکینگ متوقف و شرط خروج خودرو منوط به همراه داشتن هر دو قبض پارکینگ می‌شود که یکی از قبض‌ها در اختیار خریدار و یک قبض در اختیار فروشنده بوده و سوئیچ خودرو نیز در اختیار نگهبان پارکینگ است.
وی ادامه داد: از این مرحله به بعد عملیات اخاذی از فرد فروشنده آغاز می‌شود و خریدار خودرو بنا به دلایل واهی از جمله خودرو رنگ دارد، تصادف کرده است یا موتور آن ایراد دارد از فروشنده می‌خواهد که علاوه بر عودت مبلغ پیش پرداخت مبایعه نامه مبالغی را نیز به عنوان خسارت به ایشان پرداخت کند.
مدیرکل پیشگیری‌های وضعی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه گفت: در واقع در این وضعیت فروشنده مستأصل و در قبال خواسته افراد کلاهبردار مجبور به تسلیم بوده و همه اسناد و مدارک از جمله امضا، اثر انگشت مبنی بر دریافت پیش پرداخت مبایعه نامه علیه وی می‌باشد علاوه بر آن خودرو ۳۰۰ میلیونی وی نیز در پارکینگ متوقف است. در چنین شرایطی چنانچه فرد بخواهد به مراجع قضایی مراجعه کند، ممکن است چندین ماه در چرخه اداری طول بکشد تا بتواند ادعای خود را اثبات کرده و خودرو را از پارکینگ ترخیص کند.
ساوری افزود: هر چند سوژه و طعمه مورد نظر با پرداخت مبالغ مورد اخاذی افراد گروه از این مخمصه آزاد می‌شود، ولی فشار روحی و روانی بر ایشان و خانواده بسیار آزار دهنده بوده و موجب بسیاری از آسیب‌های بعدی به خانواده می‌شود.
وی ضمن هشدار به افرادی که قصد دارند از این شیوه کلاهبرداری، اخاذی کنند، گفت: این شیوه و شگرد برای جامعه امنیتی، انتظامی و قضایی شناخته شده است و با موارد احتمالی برخورد قاطع قانونی خواهد شد.
توصیه‌های پلیس
سرهنگ جلیل موقوفه‌ای سرپرست پلیس پیشگیری تهران بزرگ در توصیه به شروندان در مورد خرید و فروش خودرو گفت: با بالا رفتن قیمت خودرو، هزینه انتقال سند و به دنبال آن هزینه فسخ قولنامه نیز افزایش یافته و این موضوع برای افراد سودجو که قصد سوءاستفاده و اخاذی دارند به یک شگرد تبدیل شده است.
وی ادامه داد: خرید و فروش خودرو قانون و قواعد مشخصی دارد، اما بعضا به دلیل ناآگاهی افراد دچار مشکلاتی می‌شوند که حل آن بسیار زمان بر و پرهزینه است.
سرهنگ موقوفه‌ای افزود: در عرف خرید و فروش خودرو کاملا عادی است که خریدار زمانی را برای کارشناسی یا تست خودرو از فروشنده درخواست کند و البته قانون هم با این مساله مشکلی ندارد، اما نکته اینجاست که در این میان خلاء‌های قانونی وجود دارد که در صورت ناآگاهی می‌تواند باعث ایجاد گرفتاری برای طرفین شود.
سرپرست پلیس پیشگیری تهران بزرگ گفت: زمانی که می‌خواهید خودرو خود را به فروش برسانید معمولا عرف بر این است که پیش از انتقال سند برای اینکه مطمئن شوید فرد خریدار واقعا متقاضی خودرو شما هست، بعد از نوشتن قولنامه کتبی، مبلغی را به عنوان بیعانه از وی دریافت می‌کنید و قرار می‌گذارید تا بعد از دریافت بقیه مبلغ، خودرو را تحویل دهید.
سرهنگ موقوفه‌ای تاکید کرد: در قولنامه دستی تنظیم شده بین طرفین علاوه بر مشخصات شناسایی و هویتی، وضعیت تصادف و رنگ خوردگی و کارکرد و امثالهم نیز ذکر می‌شود. در این بازه زمانی تا انتقال سند، طرفین به اتفاق خودرو را تحویل پارکینگ می‌دهند و هر نفر یک قبض دریافت می‌کند.
به گفته وی این کار در فرآیند خرید و فروش اصطلاحا به دو قبضه کردن ماشین معروف است. بعد از انجام نقل و انتقالات سند، هر دو طرف معامله با قبض‌های خود به همان پارکینگ مراجعه می‌کنند و خودرو را تحویل می‌گیرند. در این میان هیچ یک از طرفین معامله نمی‌توانند به تنهایی خودرو را از پارکینگ خارج کنند.
سرهنگ موقوفه‌ای اضافه کرد: تا این مرحله کاملا عادی و قانونی است، اما به تازگی بعضی افراد سودجو شیوه جدیدی برای اخاذی پیدا کرده اند که البته بخشی از آن به خلاء‌های قانونی بر می‌گردد، اما با بالا بردن سطح آگاهی می‌توان از این اتفاقات جلوگیری کرد.
وی گفت: شگرد جدید کلاهبرداری این است که فرد سودجو در قولنامه اولیه که بین خریدار و فروشنده منعقد شده ذکر می‌کند که پیش از تسویه حساب نهایی، خودرو باید مورد کارشناسی قرار بگیرد و اگر اظهارات کارشناس با ادعای فروشنده برابر نباشد، فرد خاطی باید مبلغی که از قبل تعیین می‌شود را به عنوان خسارت فسخ قرارداد پرداخت کند. تا این مرحله نیز هیچ مشکل قانونی و عرفی وجود ندارد.
موقوفه‌ای افزود: شروع تخلف از جایی است که فرد سودجو با همکاری کارشناس قلابی یا نگهبان پارکینگ، ایراد جدیدی را به خودرو وارد می‌کند. در بعضی موارد دیده شده است که از تکنیک ریختن نفت در داخل باک برای تولید دود یا ایجاد خسارت ناشی از تصادف به صورت ساختگی استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: بعد از وارد کردن ایراد عمدی به خودرو، از آنجا که بر اساس قانون و بر پایه قولنامه نوشته شده، اگر خودرو ایرادی فراتر از آنچه در قولنامه ذکر شده داشته باشد، فسخ کننده قرارداد موظف به پرداخت خسارت است و همچنین هیچ یک از طرفین نمی‌توانند بدون رضایت طرف مقابل خودرو را از پارکینگ خارج کنند، فرد سودجو با دریافت مبلغ ذکر شده در قولنامه به عنوان خسارت، قرارداد را فسخ می‌کند و اجازه بیرون بردن خودرو را می‌دهد.
موقوفه‌ای به خلاء قانونی در این زمینه اشاره کرد و گفت: خلاء قانونی اینجاست که فرد خسارت دیده اگر شکایت هم بکند به دلیل تعهدی که در قولنامه داده، محکوم به پرداخت خسارت می‌شود و برای اثبات بی گناهی باید مدت زمان زیادی را برای پیدا کردن فیلم دوربین‌های مدار بسته و جمع کردن عدله صرف کند. بنابریان توصیه می‌شود به جای درمان به فکر پیشگیری باشید.
وی گفت: ساده‌ترین راه برای جلوگیری از بروز اتفاقات این‌چنینی این است که پیش از نوشتن قولنامه و سپردن خودرو به پارکینگ، حتما از خریدار بخواهید خودرو را توسط فرد یا شرکتی که مورد اعتماد طرفین است کارشناسی کند و قولنامه را بر اساس اظهارات کارشناس بنویسید به علاوه در قولنامه ذکر کنید که خودرو دقیقا به همان صورتی که به رویت خریدار رسیده تحویل داده می‌شود بعد از این کار خودرو را تحویل پارکینگ دهید و با خیال آسوده به سراغ انتقال سند بروید، با رعایت این مساله ساده می‌توانید از نیت پلید یک سودجو جلوگیری کنید.