فرارو- هفت روز از مهلت تعیین شده توسط معاونت فضای مجازی برای ممنوعیت انتشار آگهی در سایت‌ها و اپلکیشن‌های آنلاین، بدون احراز هویت کاربران می‌گذرد؛ با این وجود به‌نظر می‌رسد کاربران و خود سایت‌هایی مثل دیوار، شیپور، باما و... با این دستور مشکل دارند و دچار سردرگمی شده‌اند. قرار بود از اول مهر ماه کسانی که می‌خواهند در این سایت‌ها آگهی فروش ملک و ماشین منتشر کنند به اجبار اول سری به سامانه متمرکز «امتا» بزنند، مشخصات و مدارک کامل هویتی خود را تایید کنند و تازه بعد از آن امکان انتشار آگهی را داشته باشند. از لحظه انتشار این خبر، کسب و کار‌های اینترنتی مثل دیوار، شیپور، باما و... اعلام کردند اجبار کاربران به احراز هویت می‌تواند برای خود کاربران و جامعه خطرناک باشد. چون در صورت اجرایی شدن این طرح که با هدف نظارت بیشتر بر معاملات در فضای مجازی اجرا شده، کاربران به بستر‌های دیگری مانند کانال‌های تلگرامی و واتس‌آپی یا صفحات اینستاگرامی می‌روند؛ جایی که در آن هیچ نظارتی وجود ندارد.
سامانه متمرکز امتا چیست؟
امتا یا همان سامانه احراز هویت مشتریان فضای مجازی یک سایت برای ثبت اطلاعات کسانی است که می‌خواهند در پلتفرم‌هایی، چون شیپور و باما و دیوار و ایسام و... آگهی درج کنند یا نسبت به خرید و فروش کالا اقدام کنند. اطلاعات شخصی تمامی آگهی‌دهندگان در این سامانه با ارائه مدارک معتبر راستی‌آزمایی می‌شود. این سامانه متعلق به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت است و توسط معاونت فضای مجازی دادستانی حمایت می‌شود. در صفحه اول سایت امتا به نشانی ecsw.ir ادعا شده مشتریان دیگر لازم نیست در وب‌سایت‌های کسب‌وکار‌های گوناگون ثبت‌نام کنند یا نام کاربری و رمز عبور متعدد را به خاطر بسپارند. در صفحه اول امتا نوشته شده از سوی دیگر کسب‌وکار‌های الکترونیکی نیز با استفاده از این سامانه، می‌توانند مشتریان خود را احراز هویت کنند. هر دوی این ادعا‌ها با تردید روبرو هستند. چه از طرف کاربران و چه از طرف کسب‌وکار‌های اینترنتی. گروه اول مردم هستند که سادگی و در دسترس بودن این سایت‌ها برایشان مزیت به حساب می‌آید و به‌شکل طبیعی نسبت به ارائه مدارک شخصی و گرفتن تاییدیه احراز هویت در یک سامانه دولتی موضع منفی دارند. کسب و کار‌های اینترنتی هم به همین دلیل امتا را دوست ندارند، چون کاربرانشان را دل‌آزرده می‌کند.
پیشنهاد کسب و کار‌های اینترنتی
فعالان کسب‌وکار‌های اینترنتی چهار ایراد اساسی را به امتا وارد می‌دانند و اعتقاد دارند برای کم کردن جرائم فضای مجازی باید به راهکار‌های مطمئن دیگری متوسل شد نه راهکاری که باعث می‌شود کاربران به سمت مکان‌های ناشناخته و خطرناکی مثل صفحات ناشناس اینستاگرامی کوچ داده شوند.
این دسته کسب و کار‌ها تلاش می‌کنند با ارائه آمار و ارقام ثابت کنند کلاهبرداری‌های اینترنتی در حوزه‌هایی غیر از خودرو و املاک رخ می‌دهد، زیرا خریداران برای خرید خودرو در نهایت باید آن را سند بزنند و در یک مرجع قانونی آن خرید و فروش را به ثبت برسانند. همچنین تا پیش از رسمی شدن معامله پولی جابجا نمی‌شود.
کارشناسان کسب‌وکار‌های اینترنتی همچنین می‌گویند استفاده از این سامانه باعت می‌شود کاربران از سایت‌های آگهی‌های آنلاین و قانونی کمتر استفاده کنند و به انتشار آگهی در اینستاگرام و تلگرام که هیچ نظارتی بر آن‌ها نیست، روی بیاورند. آمار‌های پلیس فتا نشان می‌دهد همین حالا هم بیشترین میزان تخلفات مالی و کلاهبرداری‌های اینترنتی در اینستاگرام اتفاق می‌افتد.
فرآیند فنی ثبت نام در سامانه امتا یکی دیگر از ایراداتی است که کسب‌وکار‌های اینترنتی تلاش می‌کنند توجه مسئولان را به‌آن جلب کنند. از نظر آن‌ها یکی از مشکلات بزرگ این است که کاربران پلتفرم‌ها باید در زمان ثبت آگهی به سایت امتا هدایت شوند؛ جایی که پروسه‌ای طولانی انتظارشان را می‌کشد. گزارش‌ها نشان می‌دهد غیراز طولانی بودن کل فرآیند احراز هویت، سامانه امتا درست مثل هر سامانه دولتی دیگری بدون اشکال نیست و می‌تواند حوصله کاربر را سر ببرد. کسانی که از کل این پروسه برنده بیرون بیایند، تازه باید دوباره به سایت اینترنتی برگردند و آگهی خود را ثبت کنند. از نظر فنی اینکه کاربر را در میانه انجام یک پروسه مجبور کنید وارد سایت دیگری شود، یک وقفه کشنده در فرآیند‌های کسب‌وکار به حساب می‌آید و به‌گواهی آمار‌ها باعث ریزش زیاد کاربران سایت‌های رسمی و مشتریان کسب‌وکاری ایرانی خواهد شد.
از نظر فنی تا حدودی حق با این کسب‌وکارهاست؛ سامانه امتا به هیچ‌وجه کارنامه قابل قبول ندارد و حداقل در ماجرای احراز هویت خریداران خودرو از سایپا و ایرانخودرو نتوانست نمره قبولی بگیرد. در آن دوره امتا قادر به شناسایی سیمکارت‌های اعتباری نبود، در برخی موارد کد احراز هویت را برای مشتریان ارسال نمی‌کرد، با تایید کدپستی مشکل داشت و از همه بدتر به طور مداوم جلوی چشم کاربر پیغام خطا نشان می‌داد.
مدیران سایت‌ها و اپلکیشن‌های آنلاین می‌گویند از زمان صدور نامه دادستانی درباره امتا، خواستار برگزاری جلساتی پیرامون موضوع سامانه امتا با مقامات مسئول شده‌اند، اما هیچ یک از نامه‌ها پاسخ شفافی دریافت نکرده است. با این حال آن‌ها راهکاریی دارند که می‌تواند به فرآیند احراز هویت در اپلیکیشن‌ها و سایت‌های اینترنتی انتشار آگهی کمک کند. مثلا به‌جای اینکه کاربر مجبور باشد از سایت خارج شود، به امتا برود و دوباره به سایت انتشار آگهی برگردد، می‌توان با اعطای یک API به راحتی مشکل را حل کرد. ضمن اینکه متمرکز کردن احراز هویت در یک سامانه قطعا مخالف قوانین ضدانحصار به‌حساب می‌آید. از نظر فنی و ترافیک کاربران هم بهتر است چند سامانه برای احراز هویت کاربران وجود داشته باشد.
اشاره آن‌ها احتمالا به وجود دیگر سامانه‌های مشابه است که می‌توانند در فرآیند احرازهویت کمک کنند. چیزی مثل سامانه شاهکار. فعالان سایت‌های اینترنتی انتشار آگهی معقتد هستند الزام همه کاربران پلتفرم‌های اینترنتی به بارگذاری اطلاعات خود در یک سامانه می‌تواند به ایجاد ترافیک و تقاضای بالا در سامانه و از کار افتادن آن منجر شود. با این حال همه آن‌ها روی این مسئله تاکید دارند که با اصل فرآیند احراز هویت مشکلی ندارند، اما باید این کار پس از همکاری و هماهنگی وزارت صمت و استارتاپ‌ها به نحوی انجام شود که سهولت استفاده از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های آنلاین انتشار آگهی حفظ شده و در عین کار سر وکله‌زدن با سایت‌های مختلف و رفت و آمد اجباری کاربران حوصله آن‌ها را سر نبرد. چون چنین کاری می‌تواند نتایجی مخرب مثل کوچ کردن آگهی‌ها و کاربران به صفحات ناشناس اینستاگرامی یا گروه‌های تلگرامی و واتساپی به‌همراه داشته باشد.