پاس گل محمد بن زاید به دونالد ترامپ

نصرت‌الله تاجیک کارشناس مسائل بین‌الملل در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: بحرین نیز سرانجام برای عادی‌سازی با اسراییل به توافق رسید؛ موضوعی که باید آن را در ادامه پاس گلی دید که محمد بن زاید به دونالد ترامپ و دولت امریکا داد. واقعیت این است که بحرینی‌ها برای کمک به کارزار انتخاباتی جمهوری‌خواهان و برای اینکه ترامپ بتواند پیروز نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه نوامبر باشد، اقدام به امضای توافق صلح با اسراییل کردند و شواهد زیادی برای این موضوع وجود دارد.

نگاهی به نوع تبلیغات و ادبیاتی که از سوی مسئولان امریکایی برای توصیف این توافق صلح مورد استفاده قرار می‌گیرد همچنین روابط غیرعلنی بحرین و اسراییل نیز این موضوع را تایید می‌کند. در سال‌های گذشته دیدار‌هایی رسمی و غیررسمی میان مقامات اسراییل و بحرین صورت گرفت و نمی‌توان گفت که در سال‌های اخیر اسراییل و بحرین دشمنانی بودند که با مداخله و دیپلماسی قوی امریکا، دشمنی را کنار گذاشته و صلح را انتخاب کردند.

اقدام به امضای توافق صلح در این مقطع این ایده را در ذهن هر تحلیلگر بی‌طرفی پررنگ می‌کند که اهدافی ورای آنچه در توافق ذکر شده در این اقدام وجود دارد. بحرینی‌ها تصمیم گرفته‌اند، روابط پشت پرده خود با اسراییل را علنی کنند و هدفشان را نه در چارچوب معادلات خاورمیانه که باید در چارچوب اقدامات انتخاباتی ترامپ تحلیل کرد. مشخص نیست این اقدامات بتواند دونالد ترامپ را در رقابت با جو بایدن به پیروزی برساند، اما برای او که طی سه سال و نیم گذشته دستاوردی در حوزه سیاست خارجی نداشته و نتوانسته در مباحث دیپلماتیک گامی به جلو بردارد، توافق‌های نمایشی نظیر عادی‌سازی روابط امارات و بحرین، فرصت خوبی است تا با به راه انداختن یک بازی تبلیغاتی، کارنامه خود را پربار نشان دهد.

ترامپ در رابطه با کره شمالی، چین، ایران و اروپا بد عمل کرده و نتوانسته کارنامه‌ای مثبت از خود در حوزه سیاست خارجی به جای بگذارد از همین روست که در ماه‌های منتهی به انتخابات تلاش می‌کند دستاورد‌هایی از این نوع برای خود دست و پا کند. ترامپ این روز‌ها درگیر معضلاتی است که هر کدام از آن‌ها به تنهایی می‌تواند زمینه‌ساز پایان دوره یک رییس‌جمهور باشد. او با مخفی‌کاری در موضوع کرونا و مدیریت ناکارآمد در این زمینه موجب مرگ ده‌ها هزار نفر از مردم امریکا شد.

ترامپ اعتراضات ضد نژادپرستی را سرکوب کرد و رسوایی‌هایی به بار آورد که به طور روزانه بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. همه این‌ها نشان می‌دهد، ترامپ وضعیت خوبی ندارد و به همین دلیل کشور‌هایی که علاقه‌مندند، رییس‌جمهور امریکا یک دوره دیگر نیز بر سر کار بماند و فشار حداکثری بر ایران همچنان پا برجا بماند، تلاش می‌کنند تا به هر نحو ممکن ابزار‌هایی را در اختیار ترامپ قرار دهند که او بتواند در رقابت‌های انتخاباتی از این ابزار‌ها بهره جوید.

پر واضح است، روابطی از این نوع که میان برخی کشور‌های عربی و اسراییل وجود دارد، دردی از مردم فلسطین دوا نمی‌کند و آن‌ها دچار مشکلاتی هستند که روابط کشور‌های عربی با اسراییل نه تنها در راستای حل این مشکلات موثر نیست که بر حجم مشکلات نیز می‌افزاید. اگر اعراب پشت سر فلسطین می‌ایستادند هم می‌توانستند از این موضوع به عنوان اهرمی برای فشار به رژیم صهیونیستی استفاده کنند و هم مسائل خود را پیش ببرند، اما آن‌ها با امضای توافق صلح با اسراییل هم این اهرم را کنار گذاشتند و هم اینکه نتوانستند امتیاز خاصی در این زمینه به دست آورند.

هر چند این اقدامات امارات و بحرین به نوعی خیانت به آرمان فلسطین محسوب می‌شود، اما حسنی که دارد این است که فلسطینی‌ها درخواهند یافت که باید دست روی زانوی خود گذاشته و برخیزند. آن‌ها نباید چشم امیدشان به کشور‌های عربی باشد که سر بزنگاه در پی صلح با اسراییل هستند و اهمیتی به مساله فلسطین و حق حاکمیت ملی مردم این کشور نمی‌دهند. زمانی که فلسطین قطع امید کند از روند مصالحه و ثبات از طریق دیپلماسی آنگاه آن‌ها راه‌هایی را امتحان خواهند کرد که شاید در مقطع زمانی فعلی موثرتر باشد.

در این میان باید به نقش عربستان نیز توجه داشت. عربستان با اتخاذ سیاستی دوگانه از سویی اعلام می‌کند که تا زمان حل مساله فلسطین روابط خود را با اسراییل عادی نخواهد کرد و از سوی دیگر در پشت پرده، روابطی با مقامات اسراییلی برقرار می‌کند. به نظر می‌رسد این کشور با توجه به اینکه خود را رهبر جهان اسلام و خادم‌الحرمین تلقی می‌کند، نمی‌خواهد بدنامی رابطه رسمی با اسراییل را تحمل کند. از سوی دیگر نمی‌توان عنوان کرد که بحرین با فشار سعودی‌ها، رابطه با اسراییل را پذیرفته چراکه خود بحرین نیز انگیزه‌های فراوانی برای این اقدام داشته که از جمله آن‌ها می‌توان به همان کمک به انتخاب مجدد ترامپ و حفظ فشار بر ایران اشاره کرد.