فرارو- استفاده از بخور (ایجاد رطوبت) برای کنترل میزان رطوبت در محل زندگی و به دنبال آن کسب مزایای بهداشتی سابقه بسیار زیادی دارد؛ اما در این میان بخور سرد شاید شیوه‌ای جدیدتر در این زمینه به شمار بیاید. در سال‌های اخیر تحقیقات متعدد نشان داده است که بخور سرد می‌تواند تأثیر به‌سزایی در افزایش کیفیت هوای خانه‌ها در مناطق با آلودگی زیاد هوا داشته باشد.
به گزارش فرارو، بخور سرد تا چه حد نسبت به بخور گرم می‌تواند برای ما مفید باشد و چگونه می‌تواند بر کیفیت هوای خانه‌ها اثر بگذارد؟ برای یافتن پاسخ این سوالات با ما همراه شوید تا اطلاعات ارزشمندی را در مورد بخور سرد به شما ارائه بدهیم.
بخور سرد چیست؟
فصول سرد سال همیشه برای بسیاری از افراد با مشکلات تنفسی همراه است. این مشکلات تنفسی به دلیل پدیده وارونگی هوا و سرد شدن هوا در نتیجه افزایش آلایندگی هواست. همچنین به دلیل سرد شدن هوا و بکارگیری گرم کننده‌های محیطی در داخل خانه مثل بخاری و شومینه هوای منازل نیز با خشکی مواجه می‌شود که خود عاملی بسیار تاثیرگذار در تشدید عوارض بیماری‌های تنفسی است. در این حالت مشکل اصلی که پدید می‌آید، خشکی هواست که برای کاهش عوارض آن در محیط خانه باید سعی کرد تا رطوبت هوا را در حد متعادل نگه داشت. راه‌کاری که برای این موضوع وجود دارد، استفاده از دستگاه‌های بخور (رطوبت‌ساز) در محیط خانه است که ما معمولا با نوع بخور گرم آن آشنا هستیم. بهتر است بدانید که امروز بسیاری از کارشناسان استفاده از بخور سرد را در شهر‌های صنعتی و آلوده؛ همچنین در فصول سرد سال بسیار توصیه می‌کنند.
دستگاه بخور سرد و انواع مختلف آن
دستگاه بخور سرد را می‌توان نسل جدید دستگاه‌های بخور دانست که باعث می‌شوند بخار و رطوبت بیش‌تری وارد مجرای تنفسی شود و تنفس را راحت‌تر کند. در فصول گرم بیش‌تر از دستگاه بخور سرد استفاده می‌شود که باعث خنک شدن محیط نیز می‌شود. این دستگاه گزینه بسیار مناسبی برای مکان‌های بزرگ است و از ایمنی بالایی نیز برخوردار است. دستگاه بخور سرد به سه گروه تقسیم می‌شود که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:
۱. دستگاه رطوبت‌ساز پروانه‌ای: با استفاده از یک دیسک چرخان قطرات آب با سرعت بسیار بالایی به بخار تبدیل و وارد محیط می‌شوند.
۲. دستگاه رطوبت‌ساز اولتراسونگ: این دستگاه‌ها به جای الکتریسیته از ارتعاش برای تبخیر آب استفاده می‌کنند.
۳. رطوبت‌ساز تبخیری: عملکرد این دستگاه به گونه‌ای است که با انتقال رطوبت به هوا و با استفاده از یک ماده جاذب و فن رطوبت به هوا دمیده می‌شود.
اهمیت استفاده از بخور سرد
امروز به دلیل آلودگی زیاد محیط زیست و ورود این آلودگی‌ها به داخل منازل و نیاز به هوای پاک استفاده از دستگاه‌های مرطوب کننده هوا بسیار رایج شده است. بی‌شک یک دستگاه بخور مناسب می‌تواند به میزان قابل توجهی در رفع این مشکل کمک کند، خشکی هوا را از بین ببرد و سلامت افراد خانواده را تضمین کند. خشکی هوا می‌تواند مشکلاتی مانند آسیب رساندن به ریه‌ها در بلند مدت، خشکی در تنفس، عفونت سینوسی و حتی خشکی چشم‌ها را به همراه داشته باشد. علاوه‌بر این موارد خشکی هوای خانه می‌تواند باعث آسیب رساندن به کف پوش‌های چوبی شود و کارکرد ابزار‌های الکترونیکی و کامپیوتر‌ها و لوازم حساس را با مشکل مواجه کند. با توجه به توضیحات ارائه شده حتماً شما هم به این امر آگاه شده‌اید که استفاده از دستگاه بخور چه اندازه اهمیت دارد.
فواید استفاده از بخور سرد چیست؟
۱. کمک به درمان سرماخوردگی
دستگاه بخور آب سرد با مرطوب شدن هوا باعث کاهش سرفه‌های شدید و خشک سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شود و به روند درمان بیماری نیز کمک می‌کند. از طرفی دستگاه بخور آب سرد سینوس‌های بدن را نیز نرم و تقویت می‌کند. وظیفه سینوس‌ها در بدن مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌های وارد شده به بدن است و خشک شدن سینوس باعث می‌شود که کارایی خود را از دست بدهد. دستگاه بخور آب سرد تا حد بسیار زیادی خشکی سینوس را رفع و از شما در برابر ویروس‌ها و باکتری‌های موجود در هوا محافظت می‌کند. بخور آب سرد در زمان سرما خوردگی نیز بینی و گلوی شما را نرم می‌کند و باعث سرعت روند درمانتان می‌شود.
۲. جلوگیری از انتشار باکتری و ویروس
تحقیقات نشان می‌دهند ویروس‌ها و باکتری‌ها در محیط‌های مرطوب تا ۹۰ درصد از بین می‌روند یا ویژگی انتشار و تکثیرپذیری خود را از دست می‌دهند؛ بنابراین با استفاده از یک دستگاه بخور آب سرد می‌توانید محیط زندگی یا کار خود را استرلیزه کنید و از تکثیر آلودگی و بیماری جلوگیری کنید.
۳. جلوگیری از پیری زودرس پوست
شاید بار‌ها توجه کرده باشید خانم‌هایی که در شهر‌های مرطوب شمالی زندگی می‌کنند، حتی بدون استفاده از کرم‌های گران قیمت پوستی بسیار جوان و شاداب دارد. رطوبت موجود در هوا باعث می‌شود پوست همواره آب‌رسانی شود و جوان بماند. یکی از مهم‌ترین فواید استفاده از دستگاه بخور آب سرد لطیف شدن و جوان‌سازی پوست و جلوگیری از پیری زودرس آن است. همچنین بخور آب سرد از بروز بیماری‌های پوستی ناشی از خشکی هوا مانند اگزما جلوگیری می‌کند.
۴. کاهش خونریزی بینی
خونریزی بینی به دلیل خشکی مویرگ‌ها و پوست داخل بینی یکی از شایع‌ترین مشکلات به‌خصوص در محیط‌های خشک است. دستگاه بخور آب سرد پوست و مویرگ‌های داخلی بینی را نیز نرم و از بروز خونریزی‌های مداوم جلوگیری می‌کند.
۵. ایجاد حس آرامش
استفاده از دستگاه‌های بخور آب سرد و یا گرم در منزل تا حد زیادی باعث کاهش استرس می‌شود و محیطی گرم و آرامش‌بخش را به شما هدیه می‌کند. می‌توانید بعد از یک روز پرتنش کاری دستگاه بخور خود را روشن کنید و در یک شرایط مطبوع و آرامش‌بخش استراحت کنید.
۶. کاهش عوارض بیماری‌های آلرژیک
از آنجا که بسیاری از بیماری‌های آلرژیک نوعی پاسخ سیستم ایمنی بدن به شرایط خارجی مانند ذرات گرد و غبار است، دستگاه بخور آب سرد با کاهش میزان ذرات معلق در هوا باعث می‌شود بیماری‌های آلرژیک در افراد ایجاد نشود یا از شدت عوارض آن کم شود.
۷. محافظت از وسایل چوبی
خشکی هوا به وسایل چوبی، در‌ها و گچ‌بری‌ها آسیب می‌رساند و در آن‌ها شکاف و ترک ایجاد می‌کند. وجود دستگاه بخور در خانه موجب رطوبت هوا می‌شود و می‌تواند این وسایل را سالم نگه دارد.
بخور سرد چه مزیتی بر بخور گرم دارد؟
۱. دستگاه بخور سرد ایمن‌تر از دستگاه بخور گرم است: یکی از موارد برتری بخور سرد نسبت به بخور گرم ایمنی دستگاه بخور سرد است. دستگاه بخور گرم برای افزایش دمای آب ریخته شده در مخزن به المنت‌های گرمازا مجهز است. المنت‌های گرمازا نه‌تنها مصرف برق بیش‌تری دارند، آب را تا حدی داغ می‌کنند که خطر بروز سوختگی را به وجود می‌آورد؛ بنابراین استفاده از بخور گرم برای افرادی که کودک دارند، توصیه نمی‌شود. از دیگر مضرات این آب داغ شده با المنت رسوب‌دهی بیش‌تر دستگاه است. آب هرچه داغ‌تر باشد، رسوب بیش‌تری در دستگاه ایجاد می‌کند.
۲. از مزایای بخور سرد پوشش‌دهی بالاتر محیطی است: بخار ناشی از بخور گرم قدرت پرش کمی دارد و تنها فضای کوچکی در اطراف خود را مرطوب نگه می‌دارد. درصورتی که از فواید بخور سرد این است که بخار ناشی از آن با قدرت پرش زیاد محیط گسترده‌تری را مرطوب نگه می‌دارد. به عبارت دیگر بخور گرم فقط برای فضا‌های بسیار کوچک مناسب است و بخور سرد با قدرت پوشش‌دهی محیطی بالا برای تمامی مکان‌ها مناسب است.
۳. بخور سرد باعث التهاب مجرای تنفسی نمی‌شود: مصرف بخور سرد در افرادی که درگیری نای دارند، بهتر از بخور گرم است. بخور گرم باعث التهاب راه‌های هوایی می‌شود. این در حالی است که در بخور سرد چنین اتفاقی نمی‌افتد.
معایب استفاده از دستگاه بخور سرد
۱. این نوع مرطوب کننده‌ها به نگهداری بیش‌تر نیاز دارند. شما باید حداقل دو بار در هفته مرطوب کننده را با آب و صابون تمیز کنید.
۲. باید یک بار در سال فیلتر را تغییر بدهید؛ بنابراین شما پول بیش‌تری برای خرید محصولات اختیاری مانند تغییر فیلتر‌ها صرف می‌کنید.
۳. مرطوب کننده‌های سرد التراسونیک می‌توانند نوعی گرد و غبار سفید تولید کنند که ممکن است مسائل بهداشتی را برای افراد مبتلا به مشکلات تنفسی ایجاد کند.
بخور سرد را کجای اتاق خواب قرار بدهیم؟
اگر شما هنگام خواب از بخور سرد برای داشتن خوابی بهتر و با کیفیت بیش‌تر استفاده می‌کنید، بهتر است آن را در نزدیکی تخت خود قرار بدهید. قرار دادن دستگاه بخور روی پاتختی کنار تخت می‌تواند به تنفس بهتر شما در طول شب کمک کند. همچنین اگر دستگاه شما فیلتر‌های تصفیه هوا نیز دارد، بهتر است آن را در نزدیک‌ترین نقطه به خود قرار بدهید تا هوای تصفیه شده بیش‌تری برای تنفس در اطراف شما باشد. هنگام استفاده از دستگاه بخور سرد برای گردش بهتر رطوبت در هوا لازم است دستگاه حداقل ۳۰ سانتی متر از دیوار فاصله داشته باشد.
نکات مهم در انتخاب دستگاه بخور سرد مناسب
۱. پوشش دهی: مقدار ابعاد فضای مورد نظر خود را اندازه‌گیری کنید. شما ممکن است دستگاهی را تنها برای اتاق کودک بخواهید یا این‌که به دنبال رطوبت‌دهی تمام خانه خود باشید. هریک از دستگاه‌های بخور سرد دارای یک مقدار مشخص پوشش‌دهی فضاست.
۲. خروجی بخار: مقدار خروجی بخار برحسب میلی لیتر بر ساعت را در نظر بگیرید. هرچه این مقدار بیش‌تر باشد، نشان دهنده آن است که دستگاه در زمانی مشخص رطوبت بیش‌تری را به هوا پراکنده می‌کند.
۳. خاموشی خودکار: برخی از دستگاه‌ها دارای قابلیت خاموشی خودکار هستند، به این معنا که شما می‌توانید بخور را برای مدت زمان کارکرد مورد نظر تنظیم کنید تا بعد از اتمام این زمان مشخص دستگاه خاموش شود. برای مثال ممکن است بخواهید از آن برای ۲ ساعت استفاد کنید. دستگاه بعد از این زمان به طور خودکار خاموش می‌شود.
۴. مخزن آب: همه بخور‌های سرد دارای مقدار مشخصی از حجم مخزن هستند. دستگاه ممکن است دارای ۵ لیتر، ۳ لیتر یا مقادیر دیگر باشد. بیش‌تر بودن حجم مخزن به مقدار استفاده شما بستگی دارد.
۵. چراغ کنترل آب مخزن: لازم است همیشه مقدار آب مخزن را چک کنید. بسیاری از بخور‌های سرد دارای این ویژگی مهم یعنی چراغ کنترل آب هستند که به افراد هشدار کمبود مقدار آب را می‌دهند. همچنین برخی از بهترین دستگاه‌ها پیامی را با ایجاد آلارم (صدای هشدار دهنده) به گوش شنوده می‌رسانند که مخزن به درجه کمی از آب رسیده است.
۶. قابلیت تعویض فیلتر: لازم است در زمان خرید به توانایی تعویض فیلتر نیز توجه کنید. فیلتر‌هایی که ضد رسوب نیستند، به مرور زمان دچار انباشگی از مواد معدنی می‌شوند. این تجمع مواد باعث انتشار آن‌ها به هوا و ایجاد مشکلاتی برای سلامتی می‌شود.
آیا دستگاه بخور سرد اکسیژن هوا را مصرف می‌کند؟
برای بسیاری از ما این سوال مطرح است که چرا هنگام کار کردن دستگاه بخور سرد رنگ شعله گاز یا بخاری تغییر می‌کند؟ آیا کمبود اکسیژن در هواست؟ در پاسخ باید به این نکته اشاره کرد که زرد شدن رنگ شعله ربطی به کمبود اکسیژن ندارد؛ بلکه به دلیل برخورد ذرات آب با شعله است. دستگاه بخور سرد ذرات آب یونولیزه را در تمام فضای منزل پخش می‌کند. برخورد این ذرات با شعله گاز و بخار رنگ شعله را تغییر می‌دهد. در دستگاه بخور سرد ابتدا امواج اولتراسونیک به سمت آب فرستاده می‌شوند؛ سپس ذرات آب به ذرات میکرونی تبدیل و در هوا پخش می‌شوند؛ بنابراین زمانی که دستگاه بخور روشن باشد، بلافاصله ذرات ریز آب در فضا منتشر و در صورت وجود بخاری در منزل یا روشن بودن شعله گاز عناصر موجود درآن مانند سدیم، کلسیم، منیزیم و ... در دمای شعله برانگیخته می‌شود و از خود نور منتشر می‌کند. در اثر این انتشار نور رنگ شعله گاز ممکن است به زرد، نارنجی یا قرمز تبدیل شود (بسته به نوع املاح آب).
چند نکته در رابطه با استفاده از بخور سرد
۱. از آنجا که در بخور سرد قطرات آب در هوا پراکنده می‌شوند، قارچ‌ها و باکتری‌ها هم به همراه آب در فضای اتاق منتشر می‌شوند؛ بنابراین مخزن بخور سرد باید هر روز با آب و صابون شسته شود.
۲. از آنجایی که در بخور سرد مواد معدنی موجود در آب در هوا پراکنده می‌شوند، بهتر است مخزن آن‌ها با آب جوشیده سرد شده پر شوند.
۳. جدا از فواید دستگاه بخور سرد باید بدانیم که انواع بخور‌ها جنبه درمانی دارند و نباید بدون تجویز پزشک و به صورت مداوم در منزل مورد استفاده قرار بگیرند؛ زیرا می‌توانند مشکلاتی مانند رشد قارچ را به همراه داشته باشند.