نمایندگان مجلس یازدهم با دغدغه «حل مشکلات اقتصادی» کشور وارد عرصه قانون‌گذاری شدند و اولین طرحی که روی آن دست گذاشتند طرح مالیات بر عایدی سرمایه است؛ طرحی که با هدف حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری مولد، کاهش نوسانات بازار‌های دارایی از جمله خودرو، مسکن، طلا و ارز همچنین جلوگیری از افزایش قیمت ناگهانی این بازار‌ها پیشنهاد شده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، تهیه‌کنندگان این طرح معتقدند اعمال این مالیات موجب خواهد شد انگیزه سوداگری در بازار‌های دارایی کاهش یافته و در نتیجه منجر به جلوگیری از افزایش قیمت نامتعارف در این بازار‌ها خواهد شد.
در این میان گروهی نیز بر این باورند که با وضع مالیات بر دارایی‌هایی از جمله مسکن، خودرو، طلا و ارز مردم سرمایه خود را از این بازار‌ها خارج کرده و به بورس سرازیر می‌کنند. سخنگوی کمیسیون اقتصادی، معاون اسبق واگذاری سازمان خصوصی‌سازی، رئیس سابق هیات‌مدیره بورس کالای ایران و یک کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با «دنیایاقتصاد» اثر وضع مالیات بر مسکن، خودرو، ارز و طلا را بر بازار سرمایه بررسی کرده‌اند.
روایت مجلس از اثر قانون مالیات بر مسکن و خودرو بر بورس
«متوقف کردن سوداگری در بازار‌های مختلف و هدایت سرمایه به سمت تولید و بورس اهداف طرح مالیات برعایدی سرمایه است»؛ این را مهدی‌طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید. او در توضیح اهداف طرح مالیات بر عایدی سرمایه به «دنیایاقتصاد» می‌گوید: «نیت ما جلوگیری از سوداگری به‌خصوص در بازار خودرو و مسکن است، چون این عرصه‌ها با معیشت مردم در ارتباط بوده و جزو نیاز‌های ضروری آنان است که باید سوداگری از آن رخت ببندد.
هدف اصلی طرح مالیات بر عایدی سرمایه این است که سوداگری در این بازار‌ها متوقف شود.» طغیانی اضافه می‌کند: «سرمایه‌گذاری مولد یکی از اتفاق‌هایی است که با خروج سرمایه از بازار مسکن و خودرو با تصویب طرح مالیات بر عایدی سرمایه می‌افتد. گزینه دیگر سرمایه‌گذاری در بورس است.» سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید می‌کند: «اکنون بازار سرمایه پاسخگوی این حجم از تقاضا نیست، ولی منابع فراوانی از جمله منابع دولتی و غیردولتی وجود دارد که می‌تواند وارد این بازار شود و به آن عمق دهد.»
بورس کشش ورود سرمایه از بازار‌های دیگر را ندارد
محمدرضا شهیدی‌تبار، دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان تلویزیون معتقد است حتی اگر قانون مالیات از خودرو و مسکن وضع شود و مردم هم به فرض قصد کنند وارد بازار سرمایه شود، بازار فعلی کشش نخواهد داشت.
او می‌گوید: «ایران همواره یک نقص مالیاتی داشته و عمده نقیصه آن هم عدم کنترل گردش پول است که باعث می‌شود سطح اقتصاد زیرزمینی کشور گاهی از سطح اقتصاد رسمی فزونی گیرد. به عبارت دیگر اقتصاد غیررسمی عدد بزرگ‌تری نسبت به اقتصاد رسمی داشته است.» شهیدی‌تبار به طرح جدید مجلس برای وضع مالیات بر عایدی سرمایه اشاره و اضافه می‌کند: «طرحی که قرار است برای وضع مالیات بر عایدی سرمایه در مجلس بررسی شود به این دلیل مطرح شده که در سال‌های اخیر درآمد نفتی کشور به‌شدت کاهش پیدا کرده و از سوی دیگر هزینه‌های دولت افزایش پیدا کرده است؛ از این‌رو نمایندگان چنین طرحی تدوین کردند تا این مشکل را حل کنند. اما طرح مالیات بر عایدی سرمایه هم در شکل و هم در محتوا دچار مشکل خواهد شد، چون بانک اطلاعاتی قوی وجود ندارد.»
پیشنهاد شهیدی‌تبار به نمایندگان مجلس وضع مالیات بر گردش مالی سنگین است: «بهتر بود نمایندگان طرحی تدوین می‌کر‌دند که مالیات از گردش مالی‌های سنگین که ازقضا هیچ‌گاه هم مالیات نمی‌دهند، گرفته شود. کسانی که معمولا نه پروانه کسب و نه شناسه درست‌وحسابی دارند.»
او در ادامه فرضیه سرازیر شدن سرمایه به بورس با وضع مالیات بر مسکن، خودرو، طلا و ارز را رد می‌کند و می‌گوید: «بازار سرمایه مشکلی به نام نقدینگی و استقبال مردم ندارد. حتی بخشی از دلیل بالا رفتن لجام‌گسیخته شاخص، کم بودن عرضه سهام است یعنی عرضه سهام با میزان تقاضا تناسبی ندارد، بنابراین سطح تقاضا نیاز به تحریک ندارد.»
دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان تلویزیون ایران با بیان اینکه «اکنون در سطح عرضه شرکت‌ها کمبود وجود دارد» می‌گوید: «در همین یکی دو سال اخیر چند میلیون نفر به تعداد دارندگان کدبورسی اضافه شده‌اند و متقاضی سهام هستند، اما عرضه سهام به میزان کافی نیست. برای همین است شاخص کل به‌صورت غیرمنطقی بالا می‌رود؛ بنابراین حتی اگر فرض بگیریم قانون مالیات از خودرو و مسکن وضع شود و به فرض هم مردم دارایی خود را بفروشند و بخواهند وارد بازار سرمایه کنند، بازار سرمایه با حجم و عمق کم، کشش ورود این سرمایه را ندارد و بازار به سمت حبابی شدن بیشتر حرکت می‌کند؛ بنابراین با این وضع هدایت سرمایه از بازار‌های موازی به بورس مزیتی نخواهد داشت.»
شهیدی‌تبار بر این باور است که باید اقتصاد کشور به سمتی حرکت کند که هرکس دارای درآمد است مالیات بپردازد، دلالی و گردش‌های مالی متعدد که ارزش افزوده‌ای برای کشور ندارد، متوقف شوند و مالیات از آنان گرفته شود تا تولید نفس بکشد و سایر شرکت‌های تولیدی و خدماتی که توان ورود به بورس را دارند وارد این بازار شوند تا از این طریق سطح عرضه سهام با تقاضا یکی شود.
طرح مالیات بر عایدی سرمایه کمکی به بورس نمی‌کند
مهدی عقدایی، معاون اسبق واگذاری سازمان خصوصی‌سازی مانند شهیدی‌تبار منکر اثر مثبت وضع مالیات بر مسکن، خودرو، ارز و طلا بر بازار سرمایه می‌شود می‌گوید: «وضع این قانون تاثیر منفی بر اقتصاد کشور می‌گذارد نه مثبت. چون حجم نقدینگی به سمت دیگری می‌رود.
دولت نمی‌تواند بر خرید شمش کنترلی داشته باشد. شاید در بخش مسکن بتواند نظارت کند که البته در این بخش هم با سفته‌بازی مشکل کسانی که می‌خواهند از پرداخت مالیات فرار کنند، حل می‌شود و گرفتاری و دردسر آن برای قوه قضائیه می‌ماند.» او با اظهار اینکه «اکنون بورس حباب دارد» ادعا می‌کند: «حمایت‌های دولت از بورس نیز صوری است تا نقدینگی مردم را جمع کند. وضع قانون‌هایی مانند طرح مالیات بر عایدی سرمایه هم کمکی به بازار نمی‌کند و اثر مثبت نخواهد داشت.».
اما واگر اثر مثبت وضع مالیات بر مسکن و خودرو بر بورس
محمد قیومی که کارشناس بازار سرمایه است مانند رئیس سابق هیات‌مدیره بورس کالای ایران و معاون اسبق واگذاری سازمان خصوصی‌سازی صددرصد منکر تاثیر قانون وضع مالیات بر عایدی سرمایه بر بورس نمی‌شود، اما برای آن شرط‌وشروط قائل است. به گفته او اثرگذاری قانون وضع مالیات بر مسکن، خودرو، ارز و طلا بر بازار سرمایه در صورتی مثبت خواهد بود که قانون طوری وضع شود که هرکس تنها بتواند یک مسکن یا یک خودرو داشته باشد. در این صورت سرمایه مردم به بورس سرازیر خواهد شد.
قیومی توضیح می‌دهد: «وضع مالیات بر مسکن، خودرو، ارز و طلا به خودی‌خود باعث نمی‌شود مردم سرمایه‌شان را از این بازار‌ها خارج و وارد بورس کنند، چون کسی که در مسکن سرمایه‌گذاری می‌کند حتی اگر قرار باشد مالیات دهد، ترجیح می‌دهد سرمایه‌اش در این بازار بماند، چون سودی که در این بازار می‌کند برایش ارزشمندتر است. در نهایت برای ملک ۳۰ میلیاردی‌اش ۵ میلیارد مالیات می‌دهد و مشکلی هم برایش به‌وجود نمی‌آید.»