فرارو- دو هفته قبل از ذخیره سازی آب در بزرگترین سد آفریقا، تنش‌های سیاسی میان مصر و اتیوپی بالا گرفته است. در حالی که مصر، این سد را تهدیدی برای امنیت ملی خود قلمداد می‌کند، اتیوپی آن را پروژه‌ای می‌داند که برای تامین برق مورد نیازش ضروری است.
به گزارش فرارو، در پی توقف مذاکرات مصر و اتیوپی درباره سد النهضه (سد رنساس)، روز جمعه مصر از شورای امنیت سازمان ملل خواست که برای از سرگیری گفتگو‌ها درباره این سد چهار میلیارد دلاری مداخله کند. مصر گفته است درخواست از شورای امنیت پس از آن مطرح شد که مذاکرات اخیر پیرامون سد النهضه به خاطر مواضع غیر مثبت اتیوپی متوقف شده است.
در حالی که تقریبا دو هفته تا شروع فرآیند پر کردن سد باقی مانده است، مذاکرات مصر و اتیوپی در خصوص سد النهضه متوقف شده و دو طرف هیچ توافقی در این زمینه امضا نکرده اند. روز جمعه، همزمان با استمداد مصر از شورای امنیت، اتیوپی اعلام کرد که با توافق یا بدون توافق، سد النهضه را از آب پر خواهد کرد.
گیدو آندارگاچو، وزیر امور خارجه اتیوپی، روز جمعه طی گفتگویی با خبرگزاری آسوشیتدپرس، با بیان اینکه اتیوپی ماه آینده فرآیند پر کردن سد را شروع خواهد کرد، گفت: «از دیدگاه ما، رسیدن به یک توافق (با مصر) قبل از شروع پر کردن سد اجباری نیست. از این رو، ما فرآیند پر کردن را در فصل بارانی بعدی شروع خواهیم کرد.» این مقام اتیوپی افزود: «ما برای رسیدن به یک توافق به سختی تلاش می‌کنیم، با این حال، نتیجه هر چه باشد، ما برنامه مان را ادامه خواهیم داد. اگر منتظر موافقت دیگران بمانیم، در آن حالت، سد برای سال‌ها معطل خواهد ماند. امری که ما اجازه نمی‌دهیم اتفاق بیافتد.» آندراگاچو تصریح کرد: «می خواهیم شفاف بگوییم که اتیوپی برای استفاده از منابع آبی خود جهت توسعه‌اش، به مصر و سودان التماس نخواهد کرد.»
اظهارات آندارگاچو پس از شکست آخرین دور مذاکرات سه جانبه مصر، سودان و اتیوپی درباره سد النهضه بیان شد. این مذاکرات در نهم ژوئن از طریق ویدئو کنفرانس شروع شد، اما تقریبا ۱۰ روز بعد بدون نتیجه به پایان رسید. پیش از این، سه کشور حوزه رود نیل مذاکرات دیگری در واشنگتن داشتند که آن هم در بدون نتیجه در ماه فوریه تمام شد.
یک دهه تنش سیاسی
اگر چه طرح احداث سد النهضه از اواسط دهه ۱۹۵۶ مطرح شده بود، اما تا سال ۲۰۱۱ هیچ گاه عملی نشد. پس از این سال، اتیوپی عملیات احداث «سد رنساس بزرگ اتیوپی» معروف به سد النهضه را آغاز کرد. عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر، گفته است اتیوپی از بی ثباتی سیاسی مصر بعد از انقلاب ۲۰۱۱ سوء استفاده کرد و احداث سد النهضه را در دستور کار قرار داد.
مصر همواره نسبت به احداث این سد نگرانی‌هایی داشته است و این سد را یک تهدید موجودیتی برای خود می‌داند. چون مصر تقریبا به طور کامل برای تامین آب مورد نیاز خود به رود نیل وابسته است. مصری‌ها نگران هستند که با شروع عملیات پر کردن سد النهضه در ماه آینده، سهم شان از آب نیل کمتر شود و با بحران کم آبی مواجه شوند. از این رو، خواستار امضای یک توافق الزام آور با اتیوپی هستند که حقوق آبی مصر را تضمین کند.
از سوی دیگر، اتیوپی احداث سد النهضه را یک پروژه ملی می‌داند که مستقیما با حاکمیت خود ارتباط دارد. مقامات اتیوپی بار‌ها گفته اند که به هیچ کشوری اجازه دخالت در ساخت سد النهضه را نمی‌دهند. همچنین، دولت اتیوپی امیدوار است که با بهره برداری از سد النهضه، ضمن برطرف کردن نیازهای‌اش به انرژی، به صادرکننده بزرگ انرژی در آفریقا تبدیل شود.
اختلافات مصر و اتیوپی درباره سد النهضه، نگرانی از بروز جنگ میان دو کشور را تشدید کرده است. مصر و اتیوپی هر دو تلویحا استفاده از ابزار‌های نظامی برای تامین منافع خود را رد نکرده اند. وزیر خارجه اتیوپی، مصر را به جنگ افروزی متهم کرده است.
ویژگی‌های سد النهضه
سد النهضه، یک سد هیدروالکتریک است که در منطقه بنی شانگول گوموز، واقع در مرز سودان و اتیوپی، روی یک شاخه از رود نیل به نام نیل آبی احداث شده است. عملیات احداث این سد چهار میلیارد دلاری از سال ۲۰۱۱ شروع شده و هنوز ادامه دارد. اتیوپی امیدوار است که بعد از تکمیل این سد، علاوه بر تامین برق مورد نیاز خود، به صادرکننده برق تبدیل شود. سد النهضه، پس از تکمیل حدود ۶.۴۵ گیگاوات برق تولید خواهد کرد. در نتیجه، این سد بزرگترین سد هیدروالکتریک آفریقا و هفتمین سد بزرگ جهان خواهد بود که روی مساحتی به مقدار ۱۸۰۰ کیلومتر مربع احداث شده است. ارتفاع این سد، ۱۷۰ متر است و می‌تواند ۷۴ میلیارد متر مکعب آب ذخیره کند که این مقدار با سهم سالانه مصر و سودان از آب نیل برابری می‌کند. حدود ۸۵۰۰ نفر در سد النهضه به طور ۲۴ ساعته مشغول کار بوده اند.
یکی انتقادات اصلی مصر درباره این سد این است که اگر برای چند سال خشکسالی پدید آمد، اتیوپی چقدر آب برای مصر رها خواهد کرد. همچنین، اتیوپی، مصر و سودان نزاع‌های آینده درباره آب نیل را چگونه حل و فصل خواهند کرد.
سهم سالانه مصر از آب نیل، ۵۵.۵ میلیارد متر مکعب و سهم سودان ۱۸.۵ میلیارد متر معکب است. این دو کشور نگران هستند که آغاز فرآیند پر کردن سد، بر سهم‌شان تاثیر منفی بگذارد. اتیوپی دنبال این است که ظرف سه سال، فرآیند پر کردن سد را تمام کند، اما مصر خواستار این شده که فرآیند پر کردن سد ۱۵ سال طول بکشد تا سهم این کشور از آب نیل کاهش نیابد. طبق برآورد کارشناسان مصری، اگر اتیوپی ظرف سه سال سد النهضه را پر کند، سهم مصر از آب نیل حدودا ۵۰ درصد (معادل ۲۷ میلیارد متر مکعب) کاهش خواهد یافت. چنین کاهشی باعث خواهد شد که ۶۷ درصد (۲۰۲۳۴ کیلومتر مربع) زمین‌های کشاورزی مصر بایر شوند. چنین اتفاقی، باعث افزایش نرخ بیکاری مصر به ۳۴ درصد خواهد شد.