«عبدالناصر همتی» روز سه شنبه با حضور در صحن مجلس شورای اسلامی که به منظور بررسی شاخص‌های کلان اقتصادی برگزار شد، افزود: تحریم‌هایی که در دو سال گذشته به کشور تحمیل شد بی‌سابقه و هوشمندانه بود. دولت آمریکا از همه ابزار‌ها استفاده کرد تا ما را از درآمد‌های بین‌المللی محروم کند، آن‌ها تمام منافذ بانکی را قطع و فعالیت‌های صادراتی را مختل کردند.
به گزارش ایرنا، وی افزود: همه آن‌ها در چارچوب هدفی بود که به آن نرسیدند و هدف آن‌ها فروپاشی اقتصادی کشور بود تا به چهلمین سال انقلاب نرسد. در حال حاضر ما در موقعیتی قرار داریم که هم دست برتر را در منطقه و جهان داریم و هم دولت آمریکا گرفتار آنچه برای ما پیش‌بینی کرده بود، شد.
رییس بانک مرکزی با بیان اینکه به دنبال بحث سیاسی نیست، گفت:، اما شاخص‌ها و فعالیت‌های اقتصادی، جدا از روند سیاسی و فشار‌های بین‌المللی نیست.
وی اظهار داشت: در سال ۹۷ بسیاری در خوش بینانه‌ترین صورت فکر می‌کردند که با ابر تورمی و نرخ‌های نجومی ارز روبه‌رو خواهیم شد، اما خوشبختانه با تدبیر رهبر معظم انقلاب، ایستادگی مردم و تدابیر مسوولین نتوانستند به هدف خود برسند.
همتی ادامه داد: بنابراین وقتی راجع به شاخص‌ها صحبت می‌کنیم لازم است توجه کنیم که چه می‌توانست باشد، اما نشد و به چه چیزی باید برسیم و هر دوی این‌ها را باید در ظرف خود ببینیم.
وی درباره رشد اقتصادی گفت: سال ۹۰ صادرات نفتی و درآمد ناشی از آن ۱۰۷ میلیارد دلار بود در حالی که در سال ۹۸ این رقم به شدت کاهش یافت و کمتر از ۲۰ درصد رقم سال ۹۰ شد.
رییس بانک مرکزی گفت: واردات کشور در سال ۹۰ معادل ۷۸ میلیارد دلار بود و این رقم در سال گذشته به ۴۲ میلیارد دلار رسید و این تاثیر بسیاری بر اقتصاد است و هم می‌تواند تهدید و هم فرصت باشد. تهدید از این جهت که شوک تورمی در کشور ایجاد می‌کند، ولی فرصت از این نظر که به تولید ملی می‌پردازیم و وابستگی خود را به درآمد‌های ناشی از نفت کاهش می‌دهیم.
وی بیان کرد: در اواخر سال ۹۸ قبل از اینکه با کرونا روبه‌رو شویم آخرین آمار رشد اقتصادی که بانک مرکزی تهیه کرد نشان می‌داد که در فصل سوم سال ۹۷، همه شاخص‌های رشد اقتصادی مثبت شده و بخش کشاورزی ۷.۸ درصد، صنعت ۸ درصد و خدمات ۱.۲ درصد مثبت شد.
همتی افزود: رشد اقتصادی با نفت حتی در فصل سوم پارسال ۱.۲ درصد مثبت شد، بنابراین همه شرایط فراهم شده بود که جهش را شروع کنیم و به استناد این اطلاعات بود که رهبر معظم انقلاب سال ۹۹ را جهش تولید اعلام کردند و ما هم معتقد هستیم با افتی که در ماه‌های گذشته شاهد بودیم و با توجه به احیای آن‌ها به هدف جهش تولید در سال ۹۹ برسیم.
وی درباره مشکلات ارزی گفت: در ارتباط با ورود ارز نیز دچار مشکل شدیم و از اسفندماه به بعد به دلیل قطع شدن ارتباط با برخی همسایگان و مشکلاتی که در بازگشت ارز داشتیم فشاری در بازار ارز ایجاد شد که به تدریج این مشکلات در حال رفع است و خوشحال هستم بگویم که در ۲ ماه و نیم گذشته نزدیک چهار میلیارد دلار برای واردات کالا‌های اساسی، دارو و مواد اولیه کارخانجات فراهم کردیم.
رییس بانک مرکزی افزود: امیدواریم با ادامه روند و با کمک صادرکنندگان غیرنفتی به تدریج تکیه خود را بر درآمد‌های نفتی کاهش دهیم.
وی با بیان اینکه در سال ۹۸ میانگین نرخ ارز بازار آزاد نزدیک ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان و میانگین نرخ ارز در سال ۹۷ نیز نزدیک ۱۱ هزار تومان بود، اضافه کرد: با ادامه فشار حداکثری و بستن تمام منافذ درآمدی سال گذشته، حدود ۴۳ میلیارد دلار واردات داشتیم که این در واقع، شکست برنامه‌های آمریکاست. اگرچه مردم به خصوص طبقات پایین جامعه آسیب دیدند.
همتی گفت: مردم و کشور در این رزم با هم بودند و تمام دنیا به آمریکا کمک می‌کرد و بسیاری از کشور‌ها که ادعای دوستی با ما را داشتند همچون کره و عراق به دلیل فشار آمریکا به بانک‌های مرکزی، اجازه نمی‌دادند از منابع ارزی استفاده کنیم.
وی تاکید کرد: مشکل ارزی نداریم و ذخایر ارزی بانک مرکزی در حد کفایت و بسیار خوب است و مشکل ما این است که اجازه دسترسی به ارز‌ها نداریم و مذاکره می‌کنیم که بتوانیم از منابع ارزی استفاده کنیم. کما اینکه سال گذشته توانستیم از بخشی از آن‌ها استفاده کنیم.
رییس بانک مرکزی گفت: سال گذشته هیچ مشکلی در تامین کالای اساسی و دارو نداشتیم و ۴.۵ میلیارد دلار دارو وارد کردیم. از نظر مسائل ارزی روند، روند خوبی است و معتقدم بهتر هم خواهد شد و تدابیری به کار گرفتیم که نرخ ارز را کنترل کنیم.
وی تاکید کرد: نرخ ارز، کلیدی است و تمام سیاست‌های تجاری باید با سیاست‌های ارزی هماهنگ باشد و اگر ارز متلاطم باشد تمام سیستم اقتصادی به هم می‌ریزد بنابراین نمایندگان به دولت و بانک مرکزی کمک کنند تا از منابع ارزی استفاده کنیم.
همتی در توضیح نرخ تورم، گفت: راهی نداریم به جز اینکه رابطه بانک مرکزی و دولت را اصلاح کنیم و در ۵۰ سال گذشته به طور میانگین تورم ۲۰ درصدی و نرخ رشد نقدینگی ما ۲۵ درصد را داشتیم، در یک دهه گذشته، نرخ رشد ۲۷ درصد نقدینگی را داشتیم.
وی افزود: علت اینکه رشد نقدینگی زیاد است به رابطه سیستم بانکی و دولت بازمی‌گردد و باید رابطه دخل و خرج دولت با بانک مرکزی را اصلاح کنیم و رییس جمهوری هم چند روز گذشته اعلام کرد که دولت قصد ندارد دست در جیب بانک مرکزی کند.
رییس بانک مرکزی اضافه کرد: اگر دولت به این نتیجه برسد که دست در جیب بانک مرکزی نکند و اگر بتوانیم ناترازی بانک‌ها را اصلاح کنیم مطمئن باشید بر نقدینگی و تورم فائق می‌آییم و برنامه بانک مرکزی نیز همین است.
وی گفت: یکی از سیاست‌گذاری‌های جدید بانک مرکزی این بوده است که در طول سال‌های گذشته از ابزار عملیات بازار باز استفاده نمی‌کردیم، الان سه دهه است که بانک‌های مرکزی کشور‌های مختلف از هدفگذاری تورمی استفاده می‌کنند.
همتی افزود: بانک مرکزی به این نتیجه رسیده است که باید تورم هدفگذاری شود و به سمت کاهش تدریجی حرکت کنیم و این اتفاق خواهد افتاد و پیش از این نیز تایید عملیات بازار باز را گرفته بودیم.
وی تصریح کرد: کسری بودجه دولت نباید منجر به رشد پایه پولی شود و این تصمیمی است که دولت و بانک مرکزی گرفته است و این را شروع کردیم و اولین مرحله آن نیز چند روز گذشته با حراج اوراق خزانه شروع شد و این بهترین روش است در شرایطی که دولت مشکل نقدینگی دارد
رییس بانک مرکزی افزود: البته باید هزینه هم کنترل شود و در کنار آن باید کنترل استقراض بانک مرکزی را جدی بگیریم و امسال مصمم هستیم عملیات بازار باز را با جدیت اجرا کنیم.
وی تاکید کرد: مصمم هستیم براساس پیش‌بینی متغیر‌های تاثیرگذار بر تورم و با شرایط موجود تورم در حد ۲۴ درصد بماند.
همتی گفت: تورم پیش‌بینی بانک مرکزی ۲۴ درصد است و هدفگذاری ما این است که این را کاهش دهیم و در میان مدت به زیر ۲۲ درصد نیز کاهش دهیم.
شبه پول موجب رشد تورم و نقدینگی می‌شود
رییس بانک مرکزی در ادامه گفت: یکی از دلایل رشد تورم و نقدینگی، شبه پول است. شبه پول در حال حاضر ۸۰ درصد نقدینگی را شامل می‌شود که به جز از طریق سود بانکی، این مشکل، اصلاح نخواهد شد.
وی افزود: سود بانکی بالای ایجاد نمی‌شود مگر از ناترازی بانک‌ها، ناترازی بانک‌ها نیز رخ نمی‌دهد مگر به دلیل ضعف نظارت بانک مرکزی و تسهیلات تکلیفی که به بانک‌ها تحمیل می‌شود.
رییس بانک مرکزی افزود: در واقع وقتی که تسهیلاتی را تحمیل می‌کنیم، دولت مجبور می‌شود از سیستم بانکی استقراض کند و سیستم بانکی از بانک مرکزی استقراض کند؛ بر این اساس، اگر کمبود داشت از بازار، نرخ‌های بالاتر سود بگیرد که قابل دوام نیست و موجب رشد نقدینگی می‌شود.
وی اظهارداشت: در طول سال گذشته و امسال، یکی از مهمترین اقدامات بانک مرکزی رسیدگی بانک‌های ناتراز بوده است، اولا ادغام بانک‌های وابسته به نیرو‌های مسلح در دو سال گذشته را شروع کردیم که دو بانک در بانک سپه ادغام شد و بقیه به تدریج در ظرف این ماه و ماه آینده انجام می‌شود.
همتی افزود: برخی از بانک‌ها و موسسات ناتراز بودند که با مجوزی که از شورای عالی هماهنگی اقتصادی اخذ شد، آن‌ها را تحت سرپرستی گرفتیم.
رییس بانک مرکزی اضافه کرد: برخی از بانک‌های بزرگ نیز نرخ بهره و سود را در بازار ایجاد می‌کردند که مدیریت آن را از سهام‌دارانشان جدا کردیم و افراد مورد تایید قرار دادیم تا بتوانند تراز خود را اصلاح کنند.
وی تاکید کرد: این اقدامات موجب شد بدون دخالت بانک مرکزی در بازار، نرخ سود کاهنده می‌شود و مطمئن باشید شبه پول کمتر رشد خواهد کرد و نقدینگی کمتر رشد می‌کند.
همتی با اشاره به اینکه یکی از دلایلی که پایه پولی رشد می‌کرد اضافه برداشت بانک‌ها بود، گفت: از سال گذشته تا کنون اضافه برداشت نصف شده است و مبلغ باقی‌مانده نیز برای دو تا سه بانک ناتراز است که به هسته سخت خورده است و آن‌ها را هم تحت مدیریت گرفتیم.
وی افزود: بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی سال گذشته نزدیک ۴۰ درصد کاهش یافت و تمام هدف ما این است که بانک‌ها را از فشار رشد نقدینگی خلاص کرده و نقدینگی را در کشور کنترل کنیم.
مدیریت جدید علمی در بازار ارز اجرا می‌کنیم
رییس بانک مرکزی گفت: نکته دیگر کنترل بازار ارز است. در حال حاضر مدیریت جدید علمی در بازار ارز را اجرا می‌کنیم.
همتی افزود: سیستم اجرایی ما در گذشته اینگونه بود که برای حفظ نرخ ارز به بازار ارز تزریق می‌کردیم. در ۱۵ سال گذشته ۲۸۰ میلیارد دلار به طور میانگین سالی ۱۸ میلیارد دلار ارز در بازار تزریق کردیم تا نرخ ارز را کنترل کنیم و به تبع آن تورم را کنترل کنیم.
وی خاطر نشان کرد: تمام این ارز‌ها به صورت خروج سرمایه از کشور خارج شده است و تمام امکاناتی که از کشور خارج شده به دلیل ارزهای ارزان و رانت بوده است.
همتی ادامه داد: وقتی جلوی آن را گرفتیم خیلی‌ها عنوان می‌کردند اقساط خود را در کانادا و جا‌های دیگری نمی‌توانیم پرداخت کنیم، زیرا سود بانکی بالای ۲۵ درصدی می‌گرفتیم و با ارز ۴۲۰۰ و ۳۵۰۰ تومان و حتی رقم‌های کمتر آن‌ها را صرف اقساطمان در خارج می‌کردیم.
وی گفت: در عمل ما به افرادی که در خارج از کشور خانه می‌خریدند یارانه می‌دادیم. از سال ۹۷ روش را عوض کردیم و در حاشیه بازار مداخل کردیم و توانستیم کنترل کنیم.
رییس بانک مرکزی تصریح کرد: در دو سال گذشته بانک مرکزی نه تنها یک دلار ارز در بازار تزریق نکرد بلکه از بازار نزدیک یک میلیارد دلار هم ارز خریدیم.
همتی گفت: سیاست‌های ارزی را اصلاح کردیم و به سمت مدیریت علمی ارز و تامین کالا‌های اساسی و دارو حرکت کرده و سیاست‌های اعتباری را در جهت تامین تولید و مولدکردن تسهیلات بانکی که به تولید برسد اجرا کردیم.
وی ادامه داد: همچنین در سیاست‌های نظارتی، کنترل بر بانک‌ها و کاهش ناترازی را هدف قراردادیم و سیاست‌های احتیاطی را ترمیم می‌کنیم و با پولشویی به طور جدی مبارزه می‌کنیم و کسی نمی‌تواند مبلغ‌های بزرگی را بدون اطلاع بانک مرکزی جابه‌جا کند.