سید حامد برکاتی روز چهارشنبه در نشست خبری که به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد، در پاسخ به ایرنا درباره کاهش ازدواج در کشور افزود: میزان ازدواج‌ها در سال ۸۹، حدود ۸۹۰ هزار بود؛ که در سال ۱۳۹۸ کمتر از ۵۵۰ هزار مورد شد و ۴۰ درصد کاهش یافت. از سال ۸۹ به طور متوسط هر سال ۶درصد از میزان ازدواج در کشور کم شده است.
به گزارش ایرنا، وی گفت: یک علت آن کاهش موالید از دهه ۶۰ به بعد و کاهش افرادی است که به سن ازدواج می‌رسند، اما علت اصلی این مساله نیست، سال ۹۲ حدود ۱۳ میلیون جوان در سن ازدواج داشتیم که اکنون به ۱۰ میلیون نفر رسیده است. همزمان تمایل به فرزندآوری کمتر هم در کشور داریم.
مدیر کل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت افزود: در مورد کاهش میزان ازدواج و کاهش فرزندآوری جوانان مقصر نیستند، حمایت‌های دولتی باید بیشتر و کاملتر بشود. در هر صورت از سال ۸۹ سالانه ۶ درصد از سال ۹۷ هر سال ۸ درصد از میزان ازدواج در کشور کم شده است.
برکاتی گفت: چاره کار فقط دادن وام ازدواج ۱۰۰ میلیون تومانی نیست. در برخی مناطق کشور خانواده‌هایی برای وام ۱۰۰ میلیونی فرزندان خود را وادار به ازدواج می‌کنند. راهکار اساسی حمایت از ایجاد شغل و ایجاد فضای امنیت روانی، اجتماعی و اقتصادی است و البته حمایت از فرزندآوری نیز باید از حد شعار به اقدامات عملی در همه دستگاه‌ها برسد و نیازمند حمایت‌های قضایی هم هستیم.
وی افزود: سیاست‌های ۱۴ گانه حمایت از فرزندآوری و خانواده در سال ۹۳ توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد. ایشان در متن این ابلاغیه تاکید فرمودند که توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متناسب با این سیاست‌های کلی برای حمایت از خانواده‌ها انجام شود. اما از سال ۹۷ به این بعد حتی سالانه به کاهش ۸ درصدی موارد ازدواج رسیدیم با این روند در ۳۰ سال آینده یکی از کشور‌های پیر دنیا خواهیم بود و این مساله در همه حوزه‌های علمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور خطرناک است.
برکاتی افزود: ادعای من این است که وزارت بهداشت هر چند ناکامل، اما بهتر از سایر دستگاه‌ها برای اجرای سیاست‌های جمعیتی فعالیت کرده است و نیازمند حمایت بیشتر دستگاه‌های دیگر به خصوص قوه قضاییه برای اجرای این سیاست‌ها از جمله اجرای مرخصی ۹ ماهه بانوان هستیم.
برکاتی گفت: رشد جمعیت کشور اوایل انقلاب حدود ۲.۵ درصد بود، اما اکنون در سال ۹۹ برای اولین بار به زیر یک درصد رسیده است. در سال‌های اول پس از انقلاب در سال‌های اول با افزایش نسبی جمعیت مواجه شدیم، بعد با روند با ثبات مواجه شدیم و امروز با روند رو به کاهش موالید مواجه هستیم.
وی افزود: اوایل انقلاب سالانه ۲.۵ درصد جمعیت کشور افزایش پیدا می‌کرد. در دهه ۷۰ ناگهان، رشد جمعیت به حدود ۱.۵ رسید. در ورود به دهه ۸۰ باز هم کم شد و امسال در سال ۱۳۹۹ رشد جمعیت کشور برای اولین بار به کمتر از یک درصد رسیده است.
ایران جزو کشور‌های پیر دنیا
برکاتی درباره روند پیر شدن جمعیت ایران گفت: ۶ سال پیش گفته می‌شد که ما جوانترین کشور دنیا هستیم. سن کشور ما ۲۸ سال بود، اما با روند فعلی در حدود سال ۱۴۲۰ یکی از کشور‌های پیر دنیا و در صدر لیست خواهیم بود. با این روال در سال ۱۴۳۰ یا ۱۴۴۰ جزو سه کشور پیر دنیا یا شاید حتی پیرترین کشور دنیا بشویم البته با اقدامات و حمایت بخش‌های فرهنگی، اقتصادی از فرزندآوری ممکن است این این روند تغییر کند.
مدیرکل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت گفت: جمعیت مولد و جوان کشور که علم و تولید کشور را پاس می‌دارد از یک دهه آینده به چالش کشیده می‌شود. سال ۱۳۵۵ سن ایران ۲۲ سال بود و امسال متوسط سن ایرانیان حدود ۳۲ سال است. از سال ۱۳۹۵ ایران پای در سنین میانسالی گذاشته است و از سال ۱۴۳۰ پای در سالمندی می‌گذارد.
وی افزود: در سال‌های اخیر شاخص مرگ و میر کودکان، مادران و مراقبت را ارتقا دادیم در سطح دنیا مراقبت‌های ایران زبانزد است. امیدواریم با اقداماتی که در همه قوا نه فقط قوه مجریه و نه فقط وزارت بهداشت انجام می‌شود بتوانیم مساله جمعیت و موالید را مدیریت کنیم.
پیشگیری از بارداری فقط برای زنان بیمار شدید
برکاتی درباره پیشگیری از بارداری گفت: اقلام پیشگیری از بارداری دو معنا دارد یکی بحث سلامت و دیگری جمعیت. به هیج عنوان برای کاهش موالید اقدامات کاهش بارداری نداریم. دستورالعملی پیشگیری از موالید در آبان ۹۸ به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شد. در این دستورالعمل مشخص شده است اگر مثلا خانمی سرطان قابل درمان دارد ابتدای کار که باید دارو‌های شیمی درمانی مصرف کند، چون بارداری برای خودش و جنین مشکل ایجاد می‌کند با روش‌های قرص یا کاندوم پیشگیری از بارداری تجویز می‌شود.
وی افزود: برای یک خانم مثلا ۳۴ ساله که بیماری قلبی مادرزادی دارد و بیماری او پیشرفته باشد به طوری که توانایی کار‌های روزمره را از دست بدهد. چون بارداری برای حیات او خطرناک است برای این موارد داروی پیشگیری از بارداری تجویز می‌شود.
۲۲۰ هزار سقط جنین در سال
برکاتی گفت: آمار سقط بررسی شده است در سال ۹۲ حدود ۲۲۰ هزار سقط برآورد شد. اکنون بررسی ملی سقط جنین انجام شده و ظرف یکی دو ماه آینده اعداد آن را اعلام کنیم.
وی افزود: وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش در نظارت بر اصول بهداشت در مدارس نظارت دارند، مثلا در مورد سرویس‌های بهداشتی سالی یکبار و در موارد لزوم بیشتر مراجعه می‌شود و، چون به عنوان ضابط قضایی هستند موارد لازم را تذکر می‌دهند. بهورزان هم به مدارس نظارت می‌کنند مثلا بر بوفه‌ها نظارت می‌کنند. برای دیدن، گزارش دادن و اصلاح است.
مدیر کل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت گفت: اقدامات لازم در مدارس انجام می‌شود. لازم است در مدارس بزرگ حتما یک مراقب سلامت باشد و در مدارس کوچکتر در هر دو مدرسه یک نفر مراقب بهداشت باید حضور داشته باشد. امیدواریم وزارت آموزش و پرورش از مجوز‌های استخدام سال‌های گذشته برای تامین این نیرو‌ها استفاده کند و این مطالبه را از آموزش و پرورش داریم.
وی افزود: دستورالعمل‌های سختگیرانه‌ای برای رعایت اصول بهداشتی در مدارس از جمله در سرویس‌های بهداشتی و بوفه‌ها ابلاغ شده است. همچنین برای رعایت اصول بهداشتی در ایام کرونا دانشگاه‌های علوم پزشکی نظارت دارند و تذکر‌های لازم به دانشگاه‌های علوم پزشکی در این زمینه داده شده است.
۱۰۰ میلیارد تومان برای ضدعفونی مدارس
برکاتی گفت: حدود ۱۰۰ میلیارد تومان به مدارس برای تامین مواد ضدعفونی داده شده است که نزدیک به ۷ برابر بودجه سنوات سلامت و تندرستی است. دولت به این مساله توجه دارد و انتظار نمی‌رود در اوقات اخیر و تا پایان سال در مدارس کمبود مواد ضدعفونی کننده داشته باشند.
وی افزود: مدارس غیر انتفاعی، تیزهوشان و هیات امنایی هم شهریه می‌گیرند و درآمد دارند. حداکثر ۸۵ هزار مدرسه می‌توانند از منابع دولتی استفاده کنند و اگر درست مدیریت شود نگرانی والدین از دسترسی به شوینده‌ها و گندزدا‌ها بر طرف می‌شود. همکاران وزارت بهداشت هم در این زمینه نظارت دارند و کمک می‌کنند.
کرونا در کودکان انگشت شمار بود
مدیر کل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت در پاسخ به پرسش دیگر ایرنا درباره کودکان مبتلا به کرونا گفت: علایم کرونا در بین کودکان بسیار مختصر بوده است مگر اینکه بیماری زمینه‌ای داشته اند، اگر کودکان زیر ۱۰ سال بیماری زمینه‌ای داشتند باز هم شدت بیماری کم بوده است و فقط موارد انگشت شمار مبتلای کرونای زیر ۱۰ سال شدید داشتیم که به اندازه انگشتان یک دست هم نمی‌شود که احتمالا بیماری زمینه‌ای عامل آن بوده است.
کاهش مراجعه برای واکسیناسیون
وی در پاسخ به پرسش دیگر ایرنا درباره کاهش مراجعه به مراکز بهداشتی برای واکسیناسیون نوزادان و کودکان گفت: آمار‌های فروردین و اسفند ۹۷ نشان می‌دهد برخی مردم کمتر برای واکسیناسیون مراجعه کردند.. عده‌ای هم حدود یک هفته واکسیناسیون را به تاخیر انداختند.
وی گفت: به تاخیر انداختن واکسیناسیون در اسفند که نگرانی‌ها بالا بود قابل درک است، اما با تمهیدات انجام شده برای ایجاد امنیت روانی و اصول بهداشتی و ضدعفونی در مراکز بهداشتی این نگرانی اکنون بر طرف شده است و بیش از این به تاخیر انداختن واکسیناسیون کودکان به سلامت آنان آسیب می‌زند.
برکاتی در پاسخ به پرسش دیگر ایرنا درباره بیماری کاوازاکی در بین کودکان در ایران گفت: این بیماری از گذشته در ایران بوده است و علایم آن مانند ضعف و درگیری مفاصل و مشکلات قلبی شناخته شده است و مداخلات لازم برای درمان این بیماران انجام می‌شود.
وی افزود: تاکنون هیچ ارتباط علمی و هیچ مقاله علمی که نشان دهد بیماری کاوازاکی با کرونا ارتباط دارد نداشته ایم و هیچ نگرانی مبنی بر افزایش نامتعارف موارد ابتلا به این بیماری بعد از کرونا وجود ندارد.
برکاتی درباره انجام تست بارداری توسط مردم گفت: مشاهدات وزارت بهداشت نشان می‌دهد مراجعات زنان به آزمایشگاه‌ها برای تست بارداری کم شده است و بیشتر از کیت‌های تست سریع که در داروخانه‌ها وجود دارد استفاده می‌کنند که با توجه به نگرانی از کرونا قابل درک است.
وی افزود: بعد از کرونا البته مسائلی از قبل مشکلات روانی و تعامل زوجین را در خانواده‌ها داریم که بسیار اهمیت دارد و بر میزان فرزندآوری هم تاثیر می‌گذارد.
غربالگری ناباروری اجرا می‌شود
برکاتی از اجرای طرح غربالگری زوجین نابارور خبر داد و گفت: تفاهمنامه اجرای این طرح بین معاونت بهداشت و درمان وزارت بهداشت بسته شده است و دیروز ابلاغ شد. این طرح تا یکی دو ماه آینده در ۶ شهرستان اجرا می‌شود. پیش بینی این است که با شناسایی زودهنگام زوج‌های ناباروری و معرفی این افراد به مراکز درمان باروری؛ میزان موفقیت این درمان‌ها در کشور بیشتر شود.
وی افزود: در مورد کالا‌های آسیب رسان در بوفه مدارس تفاهمنامه و دستورالعمل مشترک بین حوزه معاونت بهداشت و معاونت تربیت بدنی آموزش و پرورش نوشته و ابلاغ می‌شود و باید اجرا شود.
وی گفت: نمی‌توان گفت: این دستورالعمل به طور کامل در همه مدارس اجرا می‌شود، اما درصد بالایی اجرا می‌شود. ممکن است درصد خطایی هم باشد که توسط مراقبان سلامت و بازرسان وزارت آموزش و پرورش و بهداشت محیط نظارت می‌شود. وضعیت امروز نسبت به ۵ سال پیش بسیار بهتر است گر چه هنوز نیازمند اصلاح است و ممکن است هنوز کیک و مواد غذایی دیگر که با الگو‌های رشد و وزن گیری مناسب کودکان مغایرت دارد در برخی بوفه‌های مدارس باشد.
درمان رایگان ناباروری در مراکز دولتی
وی گفت: در مورد ناباوری هزینه‌های درمان باید با حمایت بیمه پرداخت شود، اما بیمه باید بداند این خدمات کجا با چه هزینه‌ای و برای چه کسی اجرا می‌شود. امیدواریم تا آخر امسال این خدمات وارد پوشش بیمه شود. در این مورد تصمیم گیرنده شورای عالی بیمه است. تا آن زمان دستور وزیر بهداشت این است که خدمات درمان ناباروری که در مراکز دولتی انجام می‌شود رایگان بماند. این خدمات شامل سه نوبت آی وی اف، آی یو آی و ویزیت پزشک است.
برکاتی افزود: بین ۱۵ تا ۲۰ درصد جمعیت کشور‌ها با توجه به سن ازدواج و اقلیم کشور‌ها دچار ناباروری هستند و امیدواریم یکی دو سال آینده این خدمات ساماندهی شود.
وی گفت: برای حمایت از فرزندآوری زایمان طبیعی در مراکز دولتی رایگان شده است، اما اینکه این تصمیم چقدر در افزایش موالید موثر بوده باید بررسی شود به هر حال سال گذشته شاهد کاهش ۱۷۰ هزار مورد موالید در کشور بودیم و اگر زایمان طبیعی رایگان نبود شاید این میزان به ۲۰۰ هزار مورد هم می‌رسید.
برکاتی افزود: رایگان شدن زایمان طبیعی جلوی روند رو به افزایش سزارین را گرفته است. اگر نبود اکنون دو سوم زایمان‌ها سزارین می‌شد، این میزان اکنون برای زنان بالای ۴۰ سال حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد است.
رئیس مرکز سلامت خانواده و جمعیت گفت: در مورد بسته بلوغ چند کار انجام می‌شود. به دانش آموزش و والدین آموزش و مشاوره داده می‌شود. آموزش به دانش آموزان درباره صفات بلوغ با هماهنگی والدین فقط در حد اطلاع دادن است. معاینه نداریم و اگر لازم باشد کودکان به پزشک ارجاع می‌شوند.
وی افزود: درباره علایم بلوغ و احتیاط‌هایی باید در این دوران و تغذیه دوران بلوغ خانواده‌ها و دانش آموزان آگاهی داشته باشند تا یک دانش آموز در سن ۹ یا ۱۰ سالگی با اطلاعات نادرست دچار مشکل نشود البته به نظر ما بیش از این باید برای بهداشت بلوغ مداخله شود.
مقررات بازگشایی مدارس
برکاتی درباره بازگشایی مدارس گفت: در این مورد بحث‌های کارشناسی وجود دارد. با توجه به اقتضائات کشور برای بازگشایی مدارس کشور در ستاد ملی کرونا تصمیم گیری می‌شود. سعی می‌کنیم جمیع جهات دیده شود.
وی افزود: اکنون بازگشایی مدارس برای رفع اشکال انجام شده است. زیرا عده زیادی از دانش آموزان نمی‌توانند از موبایل استفاده کنند و ممکن است سوالی داشته باشند که می‌توانند مراجعه کنند. در مواردی کلاس‌ها بدون حضور دانش آموزان یا با یک یا دو نفربرگزار شده است. این اقدام این پیام را می‌دهد که در مسیر عدالت آموزشی حرکت می‌کنیم تا اگر فردی امکان استفاده از سیستم‌های اینترنتی و تلویزیونی را نداشت دچار افت تحصیلی نشود.
برکاتی افزود: در مورد دستورالعمل بازگشایی مدارس نسخه ۰۴ ارائه شده است. اولین دستورالعمل ۱۴ بهمن و دومی ۲۰ بهمن نهایی شد و ۲۲ بهمن نسخه دوم را ابلاغ کردیم. قبل اعلام شروع کرونا، سیستم آموزشی آمادگی داشت. در مورد امتحانات هم دستورالعملی نوشته و ابلاغ شده است و انجام امتحانات با رعایت فاصله فیزیکی و انجام گندزدایی انجام می‌شود.
وی گفت: دانش آموزانی که بیماری زمینه‌ای دارند و پر خطر هستند هم می‌توانند با گواهی پزشک معتمد آموزش و پرورش در امتحان غیبت کنند و بعدا برای امتحان مراجعه کنند.
وی درباره طرح ترافیک گفت: سوال طرح ترافیک سیاسی است. به هر حال اجرا نشدن این طرح به امنیت روانی جامعه کمک می‌کند، اما تصمیم توسط ستاد ملی کرونا گرفته می‌شود تصمیم فعلی نهایی نیست. در ستاد ملی با وضعیت مواجه هستیم یک صدا صحبت نمی‌کند و اخبار ضد و نقیض از مراجع دولتی شنیده نمی‌شود.
برکاتی درباره حمایت از باروری گفت: دستورالعمل زایمان رایگان از زمان طرح تحول سلامت تاکنون اجرا می‌شود. دولت سه نوبت از هزینه‌های درمان ناباوری را می‌پردازد. توصیه وزارت بهداشت این است که بین ۶ ماه تا دو سال بین فرزنداول و دوم فاصله بیشتر فاصله نباشد. حمایت از مکمل یاری نیز برای خانواده‌ها و نوزدان انجام می‌شود.
متوسط فاصله بارداری‌ها ۵.۵ سال است
وی گفت: برای حمایت از فرزندآوری دوم ویزیت رایگان در ۱۸ ماه پس از زایمان انجام می‌شود و اگر تصمیم به بارداری مجدد گرفته شود؛ مشاوره‌های لازم ارائه می‌شد. اکنون فاصله از بارداری اول حدود ۵.۵ سال است. متاسفانه بارداری بعد از ۵ سال از بارداری اول با درجاتی از بیماری و مشکلات برای مادر همراه است.
برکاتی افزود: فقط بخشی در موفق‌ترین مراکز درمان ناباروری در دنیا بین ۲۰ تا ۳۰ درصد موفقیت در درمان ناباروری دارند. بهترین اقدام کمک به ازدواج در زمان مناسب است. کمبود ازدواج و کمبود میل ازدواج و به تاخیر انداختن فرزند آوری به ۴.۵ تا ۵ سال بعد از ازدواج به کاهش میزان باروری در جامعه منجر می‌شود
وی گفت: سن اولین فرزندآوری در کشور اکنون از ۲۴.۵ سالگی به ۲۹ سالگی رسیده و فرزندآوری دوم نیز به ۳۴ سالگی رسیده است. متوسط فرزند سوم هم در ۳۸ سالگی است. علت مهم آن هم افزایش علاقه زنان به تحصیل و اشتغال است که در جای خود مهم و حق زنان است.
کاهش بعد خانوار ایرانی
برکاتی افزود: از انتهای دهه ۶۰ تا ۵ سال ابتدای دهه ۷۰ حدود ۲۵ درصد موالید کم شده و این افراد اکنون به سن ازدواج و فرزندآوری رسیده اند. بعد خانوار از متوسط ۵.۳ در دهه ۶۰ اکنون به ۳.۴ رسیده است. حدود ۲۵ میلیون خانوار داریم. برای افزایش فرزندآوری نقش درمان ناباروری کمتر از ۱۰ درصد است و نقش رفع مشکلات اقتصادی، اشتغال و مسکن حوانان بیشتر است.
برکاتی افزود: ۱۱۰ مرکز درمان ناباروری در کشور فعال است. این مراکز تابلو دارند و خدمات لازم را در شرایط ایمن و سالم ارائه می‌کنند. این خدمات با رعایت فاصله و نوبت دهی انجام می‌شود و خطر ارائه این خدمات مانند مراکز واکسیناسیون حتی از نشستن در تاکسی هم کمتر است.
این پیروزی غرور آفرین، بزرگ و شیرین مقصر نبودنمون در مورد کاهش ازدواج و فرزند آوری رو به تک تک جوانان عزیزمون تبریک میگم.
جواب این سوآل که چرا علاقه به ازدواج کم شده ویا فرزند آوری کاهش پیدا کرده، اینقدر واضح و اظهر من الشمس هستش که متاسفانه مسئولین امر یا احمقند و نمیدانند ویا میدانند و خود را به نفهمی میزنند، چون آنگاه باید پاسخگو باشند، جواب این است: وضع اقتصادی هر روز بدتر از دیروز، عدم وجود امنیت شغلی و روانی! هیچ پروتکل خاصی نمیخواد، هیچ برنامه ی ده بیست ساله نمیخواد، شما وضع اقتصاد رو درست کن، امید به زندگی رو افزایش بدید با افزایش رفاه اجتماعی، اگر حتی دکه ها هم وسایل پیشگیری از بارداری بفروشند، فایده نخواهد داشت! حماقت و فقط حماقت موج میزنه متاسفانه!!!!