فرارو- از همان ابتدای انتشار کروناویروس جدید در جهان، ارتباط آن با کودکان مورد توجه متخصصان و کارشناسان قرار گرفت. یکی از پرسش‌های اساسی در این زمینه، این بود که نقش کودکان در انتشار و گسترش این ویروس چگونه است؟ برخی بر این باورند که کودکان به طور طبیعی در برابر کروناویروس جدید مصونیت دارند و برخی دیگر نیز معتقدند که این تصور تنها ناشی از این واقعیت است که کودکان کمتر در معرض تهدید این ویروس هستند و برای همین نرخ ابتلای کمتری دارند. حال در آستانه آمادگی برخی از کشورها برای بازگشت به شرایط عادی و البته بازگشایی مدارس، این ابهامات و تضاد‌ها نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان کارشناسان و خانواده‌ها ایجاد کرده است. نشریه علمی Nature طی مقاله‌ای ضمن اشاره به آخرین یافته‌های کارشناسان در این زمینه، به بررسی این موضوع پرداخته است.
با آغاز کاهش محدودیت‌های مربوط به فاصله گذاری اجتماعی در شماری از کشورها، مدارس نیز خود را برای فعالیت مجدد آماده می‌کنند. همین امر نگرانی‌های زیادی را در پی داشته است و بسیاری از دانشمندان را وارد مسابقه‌ای کرد تا هرچه سریعتر پاسخ این ابهامات را بیابند. ابهاماتی که ممکن است بدون یافتن پاسخ آن ها، در آستانه بازگشایی مدارس، نه تنها باعث افزایش شمار مبتلایان شود بلکه یکی از آسیب پذیرترین نسل‌ها را در معرض خطر جدی قرار دهد.
گزارش‌های رسمی تأیید می‌کند که کودکان بخش کمی از موارد ابتلا به COVID-۱۹ را شامل می‌شوند. بر اساس این گزارش‌ها کمتر از ۲ ٪ از عفونت‌های تأیید شده در چین، ایتالیا و ایالات متحده در افراد زیر ۱۸ سال بوده است. با این همه محققان در مورد اینکه آیا واقعاً کودکان کمتر از بزرگسالان در معرض عفونت و شیوع ویروس هستند، اختلاف دارند. برخی معتقدند که شواهد در حال افزایش نشان می‌دهد که کودکان در معرض خطر کمتری هستند. «السدیر مونرو»، پژوهشگر بیماری‌های عفونی کودکان در بیمارستان دانشگاه ساوتهمپتون انگلیس می‌گوید، برخی نمی‌خواهند مسئولیت داده‌های زیادی را که بازگشایی مدارس را تأیید می‌کند، بر عهده بگیرند. کودکان آلمان و دانمارک مدتی قبل به مدرسه بازگشته اند و دانش آموزان برخی مناطق استرالیا و فرانسه نیز قرار است به تدریج طی هفته‌های آینده به سر کلاس‌های خود بازگردند.
در طرف مقابل دانشمندان دیگری هستند که به صراحت مخالف بازگشت سریع کودکان به کلاس‌های درس هستند. آن‌ها می‌گویند که شیوع عفونت در کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر است، زیرا که به طور طبیعی کمتر در معرض ویروس قرار دارند، به خصوص که بسیاری از مدارس تعطیل شده اند. محققان همچنین می‌گویند، کودکان به همان اندازه بزرگسالان مورد آزمایش قرار نمی‌گیرند چرا که اکثراً تمایل به علائم خفیف دارند و حتی گاه بدون علائم هستند.
«گری وانگ»، محقق طب تنفسی کودکان در دانشگاه هنگ کنگ می‌گوید: «من هیچ دلیل قوی بیولوژیکی یا اپیدمیولوژیکی نمی‌بینم که اعتقاد داشته باشم کودکان آلوده نمی‌شوند. تا زمانی که انتقال ویروس در بزرگسالان وجود داشته باشد، بازگشایی مدارس احتمالاً انتقال را تسهیل می‌کند، زیرا ویروس‌های تنفسی در مدارس و مراکز مراقبت‌های روزانه به گردش در می‌آیند». وی می‌گوید قبل از بازگشایی مدارس باید سیستم‌های نظارتی و تست خوبی وجود داشته باشد. دانشمندان می‌گویند اگر کودکان حامل ویروس باشند، احتمالاً در چند هفته آینده میزان ابتلا در کشور‌هایی که مدارس خود را بازگشایی کرده اند، به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
با این حال به نظر می‌رسد حل و فصل این بحث نیاز به مطالعات گسترده و با کیفیت بالا در مورد جمعیت‌های انسانی دارد که شامل آزمایش‌هایی برای بررسی میزان آنتی بادی‌ها در خون، به عنوان نشانه‌ای برای عفونت قبلی است. دانشمندان دیگری نیز در حال مطالعه بر روی واکنش سیستم ایمنی بدن کودکان هستند تا دریابند که چرا کودکان در هنگام ابتلا به کروناویروس علائم خفیف تری از بزرگسالان نشان می‌دهند و اینکه آیا این موارد سرنخ‌هایی برای درمان‌های بالقوه ارائه می‌دهد یا خیر.
بحث حساسیت؛ ابتلای کودکان به کرونا
مطالعه‌ای که در تاریخ ۲۷ آوریل در نشریه Lancet Infectious Diseases منتشر شد که خانواده‌های دارای موارد تأیید شده COVID-۱۹ در شهر شنژن چین را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌داد. نتایج این مطالعه نشان می‌داد که در این خانواده‌ها کودکان کمتر از ده سال به همان اندازه بزرگسالان احتمال آلوده شدن دارند، اما کمتر از آن‌ها علائم شدید از خود بروز می‌دهند. دکتر مونرو می‌گوید: «نتایج این مطالعه واقعاً همه را ترساند»، زیرا این امر نشان می‌داد که کودکان می‌توانند بدون هیچ نشانه‌ای این ویروس را منتشر کنند.
اما در برخی مطالعات دیگر از جمله در کره جنوبی، ایتالیا و ایسلند که آزمایشات صورت گرفته گسترده‌تر بود، میزان ابتلای کمتری در کودکان نشان می‌داد. برخی از مطالعات در چین نیز این فرضیه را تأیید می‌کنند که کودکان کمتر مستعد ابتلا به کروناویروس هستند. یکی از این مطالعات چینی که در تاریخ ۲۹ آوریل و در نشریه Science منتشر شد، داده‌هایی مربوط به شهر هونان را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. در این تحقیق تماس‌های افراد مبتلا به عفونت‌های شناخته شده ردیابی و آزمایش تشخیص ویروس انجام شده است. نویسندگان این مطالعه دریافتند که در برابر هر کودک مبتلای زیر ۱۵ سال، نزدیک به ۳ نفر مبتلا در سنین ۲۰ تا ۶۴ سال وجود داشت. مونرو می‌گوید، اما این داده‌ها برای نوجوانان ۱۵ سال یا بالاتر کمتر قطعی هستند و نشان می‌دهند که خطر ابتلا به ویروس برای آن‌ها مشابه بزرگسالان است.
خطر انتقال کرونا توسط کودکان به بزرگسالان
اما مسئله کمتر درک شده این است که آیا کودکان مبتلا به COVID-۱۹، ویروس را به روشی مشابه بزرگسالان پخش می‌کنند. یک مطالعه بر روی تعدادی از مبتلایان کودک در رشته کوه‌های آلپ فرانسه، یک کودک نه ساله را توصیف می‌کند که در حالی که علائم COVID-۱۹ را نشان می‌داد و در سه مدرسه و یک کلاس اسکی شرکت کرده بود، حتی یک نفر را هم مبتلا نکرده بود. مونرو می‌گوید: «این تقریباً غیرممکن است که یک فرد بالغ مبتلا در معرض آن تعداد از افراد قرار بگیرد و کسی را مبتلا نکند».
«کرستی شورت»، ویروس شناس در دانشگاه کوئینزلند در بریزبن استرالیا، مطالعات خانگی را در برخی از کشورها از جمله سنگاپور، در زمانی به انجام رساند که این کشورها هنوز مدارس خود را تعطیل نکرده بودند. او دریافت که کودکان به ندرت اولین کسی هستند که این عفونت را به خانه منتقل می‌کنند. در واقع مطالعه وی نشان می‌داد که تنها در ۸ درصد خانوراها، اولین مورد ابتلا کودکان مدرسه‌ای بوده اند. این در حالی است که در هنگام شیوع آنفلوانزای مرغی H5N1 در حدود ۵۰ ٪ از اولین ابتلای خانوارها، مربوط به کودکان مدرسه‌ای بوده است. مونرو می‌گوید: «این مطالعات خانوار دلگرم کننده است، زیرا حتی اگر تعداد زیادی از کودکان مدرسه‌ای مبتلا وجود داشته باشد، آن‌ها احتمالاً اعضای خانواده خود را مبتلا نخواهند کرد».
اما وانگ معتقد است که چنین تحقیقاتی مغرضانه است، زیرا خانواده‌ها به طور تصادفی انتخاب نشده بودند، بلکه انتخاب شدند، زیرا در آنجا یک فرد بالغ آلوده وجود داشت. او می‌گوید، در چنین شرایطی تشخیص اینکه چه کسی ویروس را منتقل کرده، بسیار دشوار است. از طرف دیگر تعطیلی مدارس و مهد کودک‌ها همچنین می‌تواند توضیح دهد که چرا کودکان اغلب منبع اصلی ابتلا با SARS-CoV-2 نیستند. اغلب ویروس‌های تنفسی می‌توانند از بزرگسالان به کودکان منتقل شند و دوباره به بزرگسالان بازگردد. وانگ می‌افزاید: بنابراین «من معتقدم این ویروس یک استثنا نیست» و احتمالاً مانند دیگر ویروس‌ها عمل کند.
دو مطالعه به چاپ رسیده است که نشان می‌دهد کودکان دارای علائم COVID-۱۹ می‌توانند سطوح مشابهی از RNA ویروسی با بزرگسالان داشته باشند. «کریستین دروستن»، ویروس شناس بیمارستان Charité برلین و نویسنده یکی از این مطالعات، تأکید می‌کند که بر اساس نتایج این پژوهش ها، ما باید در شرایط فعلی نسبت به بازگشایی مجدد مدارس و مهد کودک‌ها احتیاط کنیم چرا که کودکان ممکن است به همان اندازه بزرگسالان آلوده باشند. «هریش نیر»، اپیدمیولوژیک دانشگاه ادینبورگ انگلستان نیز یادآور می‌شود، هنوز مشخص نیست که آیا میزان بالای RNA ویروسی می‌تواند نشانگر میزان آلودگی فرد باشد.
همچنین مطالعات کمی در مورد انتقال بیماری از مدارس به جامعه صورت گرفته است، اما یک گزارش استرالیایی از تحقیقات در حال انجام نشان می‌دهد که انتقال این ویروس در چنین شرایطی محدود و بسیار پایین‌تر از سایر ویروس‌های تنفسی همچون آنفولانزا است. در میان بیش از ۸۵۰ نفری که با ۹ دانش آموز و ۹ کارمند مبتلا به COVID-۱۹ در مدارس ابتدایی و دبیرستان‌های ایالت نیو ساوت ولز، تماس داشته اند، تنها دو مورد به COVID-۱۹ مبتلا شدند. مونرو می‌گوید که براساس این شواهد باید به کودکان اجازه داده شود که به مدارس خود بازگردند. او می‌گوید: «کودکان کمترین منفعت را از تعطیل شدن به دست می‌آورند، ولی چیز‌های زیادی را از دست می‌دهند» مثل عدم پیشرفت تحصیلی و عدم دریافت پشتیبانی‌های اجتماعی مانند وعده‌های غذایی رایگان در مدرسه و یا حمایت همسالان.
در عین حال دکتر شورت می‌گوید: بازگشایی مدارس به معنای بازگشت به حالت عادی نیست. وی می‌گوید محدودیت‌ها و تغییرات زیادی وجود دارد که باید صورت گیرند مانند جداول حرکت در کلاس‌ها و بسته کردن زمین‌های بازی برای کاهش خطر انتقال ویروس. وانگ می‌گوید، انجام مطالعات دقیق در مورد شیوه انتقال ویروس در مدارس، از زمان بازگشایی آن‌ها نیز مهم خواهد بود. محققان در هلند قصد دارند از نزدیک این امر را زیر نظر بگیرند، زیرا مدارس به تدریج در طی هفته‌های آینده بازگشایی می‌شوند.
سطح ایمنی بدن کودکان در مقابل کرونا ویروس
با این حال محققان قبول دارند که کودکان بهتر از بزرگسالان نسبت به بیماری COVID-۱۹ واکنش نشان می‌دهند. اکثر کودکان آلوده علائم خفیف و یا حتی هیچگونه علائمی ندارند، با این همه برخی از آن‌ها نیز بسیار بیمار می‌شوند و حتی می‌میرند. گزارش‌هایی در مورد تعداد کمی از کودکان مبتلا در لندن و نیویورک وجود دارد که پاسخ التهابی مشابهی با برخی بیماری‌های نادر کودکانف مانند بیماری کاوازاکی دارند. وانگ می‌گوید: «اگر COVID-۱۹ با بیماری کاوازاکی همراه باشد، تعجب نخواهم کرد، زیرا بسیاری از عفونت‌های ویروسی با آن در ارتباط بوده اند». به گفته وی اگر این امر واقعی باشد، ممکن است فرصت در چین، ژاپن و کره جنوبی از دست رفته باشد، زیرا بیماری کاوازاکی در آسیا بسیار بیشتر است.
وانگ می‌گوید، یک نظریه که چرا اکثر کودکان علائم خفیف تری دارند، این است که ممکن است ریه‌های کودکان حاوی گیرنده‌های ACE2 کمتری نسبت به افراد بالغ باشد که ویروس SARS-CoV-2 از آن‌ها برای ورود به سلول‌های سالم استفاده می‌کند. وانگ گفت، برای تأیید این امر لازم است که نمونه‌هایی از بافت کودکان مورد مطالعه قرار بگیرد، اما گرفتن این نمونه‌ها بسیار دشوار است.
برخی دیگر اظهار داشته اند که کودکان، چون به طور معمول در معرض کروناویروس‌های دیگری مانند مواردی که باعث سرماخوردگی می‌شود، هستند این امر باعث می‌شود که آن‌ها به نسبت از سطح ایمنی بیشتری برخوردار باشند. مونرو می‌گوید: «اما به نظر نمی‌رسد که دلایل چندانی برای این ادعا داشته باشیم، زیرا به نظر می‌رسد حتی نوزادان تازه متولد شده نیز به بیماری حاد COVID-۱۹ مبتلا نمی‌شوند».
وانگ اظهار داشت که کودکان ممکن است پاسخ ایمنی مناسب تری در برابر عفونت داشته باشند. واکنشی به اندازه کافی قوی برای مقابله با ویروس، اما نه آنقدر قوی که باعث آسیب جدی به اندام آن‌ها شود. تجزیه و تحلیل اولیه او در مورد ۳۰۰ فرد آلوده به COVID-۱۹ نشان داد که کودکان میزان سیتوکین های- پروتئین‌هایی که توسط سیستم ایمنی بدن آزاد می‌شوند- بسیار پایین تری تولید می‌کنند. وی می‌گوید، بیماران حاد در هر سنی، سطح سیتوکین بالاتری دارند. اما او هنوز هم درگیر رابطه علت و معلولی در این زمینه است. آیا این افراد، چون مریض‌تر هستند، سیتوکین بالاتری دارند یا اینکه، چون سیتوکین بالاتری دارند، بیمارتر هستند؟