محمد حسنی سید مبارک چهارمین رئیس جمهوری مصر، فوریه سال ۲۰۱۱ میلادی ( مصادف با ۲۲ بهمن ۱۳۸۹ شمسی) در پی قیامی مردمی، از قدرت کناره گیری کرد و به این ترتیب پس از نزدیک به ۳۰ سال زمامداری بر مصر، قدرت را در سرزمین فراعنه از دست داد.
انقلاب سال ۲۰۱۱ میلادی مصر ۱۸ روز به طول انجامید و در این مدت بیش از ۸۰۰ معترض کشته شدند. با این همه انقلابیون توانستند به هدف خود برسند؛ یعنی سرنگونی رئیس جمهوری که از سرکوب پلیس، برقراری حکومت نظامی و تحت فشار گذاشتن مخالفان دولت حمایت می‌کرد.
سرنگونی دولت حسنی مبارک زمانی روی داد که نرخ بیکاری در این کشور شمال آفریقا بالا بود و هزینه‌های سنگین تامین معاش، خشم عمومی را برانگیخته بود.
پس از استعفا، دادستان عمومی مصر حسنی مبارک را به همراه پسرانش علاء و جمال، همچنین وزیر کشور دولتش و شش تن از مقامات ارشد پلیس، بازداشت و به اتهام دادن دستور به نیروهای امنیتی برای گشودن آتش به سمت معترضان در تظاهرات مسالمت‌آمیز، روانه دادگاه کرد. او در صحن دادگاه تمام این اتهامات را رد کرد.
از حبس ابد تا بیماری و تبرئه از اتهامات
با پایان دورۀ محاکمات، حسنی مبارک به حبس ابد محکوم شد اما مدت زیادی را در زندان سپری نکرد. در پی انتشار گزارش‌هایی دربارۀ بیماری و وخامت وضعیت جسمانی او، از زندان به بیمارستان نظامی منتقل شد.
حسنی مبارک در نهایت سال ۲۰۱۷ میلادی آزاد شد. دادگاه تجدید نظر وی را از اتهامات تبرئه کرد و حکم صادره برای او را لغو شد. این تصمیم شادی هوادارانش را در پی داشت.
نحوه به قدرت رسیدن حسنی مبارک
برای درک اینکه او چگونه در مصر به قدرت رسید و مدت ۳۰ سال حکومت کرد، باید به سالهایی بسیار دور برگردیم و نگاهی به مراحل ترقی سریع او بیندازیم؛ یعنی زمانی که توانست از خلبانی به مقام فرماندهی نیروی هوایی مصر و معاونت وزارت دفاع در این کشور برسد. او سپس معاون رئیس جمهور مصر شد و درنهایت سال ۱۹۷۵ میلادی به دست راست انور سادات، رئیس جمهور وقت این کشور تبدیل شد.
او حتی در سال ۱۹۸۱ میلادی زمانی که انور سادات به دست شماری از سربازان وابسته به گروه جهاد اسلامی مصر ترور شد نیز در کنار او بود. در جریان این حادثه، انور سادات کشته و حسنی مبارک زخمی شد. با مرگ انور سادات، حسنی مبارک به مقام ریاست جمهوری این کشور رسید.
معترضان به سیاستهای انورسادات که به دلیل روابط او با اسرائیل تصمیم به ترور او گرفتند، طرحی مشابه را برای حسنی مبارک به اجرا گذاشتند. اما او توانست در سوء قصدی که با همین هدف در سال ۱۹۹۵ میلادی علیه او ترتیب داده شده بود، نجات یابد.
متحد غرب در مبارزه با افراط‌گرایی اسلامی و میانجی مناقشه فلسطین - اسرائیل
حسنی مبارک در میان کشورهای غربی از محبوبیت قابل توجهی برخوردار بود. مبارزات او با افراط گرایی اسلامی همچنین روابط حسنه مصر با اسرائیل از مهمترین دلایل این محبوبیت محسوب می‌شد. حسنی مبارک همواره نقش یک میانجی ماهر را در درگیری‌های اعراب و اسرائیل ایفا می‌کرد.
مصر در به سرانجام رسیدن توافق صلح سال ۱۹۹۴ میلادی نقش مهمی داشت. این کشور یکی از بازیگران اصلی مذاکرات اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها بود و حسنی مبارک نشست‌های متعددی را در قاهره پایتخت مصر همچنین در شرم‌الشیخ میزبانی کرد.
اگرچه این تلاش‌ها منجر به رسیدن به نتیجه‌ای در خور توجه نشد اما بنیان ترسیم یک نقشه راه برای رسیدن به صلح در خاورمیانه را گذاشت.
حسنی مبارک روابط پیچیده‌ای با ایالات متحده آمریکا داشت. او از منتقدان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی محسوب می‌شد. با این وجود به دلیل آنکه به او به عنوان اهرمی قوی برای حفظ ثبات در منطقه خاورمیانه نگریسته می‌شد، واشنگتن در مدت ریاست جمهوری او میلیاردها دلار به دولتش کمک کرد.
کارنامه سیاه در سیاست داخلی
برخلاف محبوبیت حسنی مبارک در خارج از مصر، او در داخل خاک کشورش رئیس جمهوری خوشنام نبود. در دوران ریاست جمهوری او، فقر، بیکاری و فساد سه معضل اصلی مردم محسوب می‌شد و طبقات فقیر این کشور عمدتا با درآمدی معادل ۲ دلار در روز زندگی می‌کردند.
با این وجود حسنی مبارک همواره برنده انتخابات ریاست جمهوری کشورش بود و هربار نیز در حالی که رقیبی مقابل او وجود نداشت، اکثریت آراء را از آن خود می‌کرد.
او حتی در اواخر زمامداریش مقدمات لازم برای واگذاری قدرت به پسرش را فراهم کرد تا به این ترتیب مقام ریاست جمهوری در داخل خانواده مبارک باقی بماند و جمال پس از او بر این مسند تکیه بزند.
سر ریز شدن خشم عمومی و برکناری از قدرت
اما خشم مردم مصر تحقق این رویا را غیرممکن کرد. هزاران نفر در آغازین ماههای سال ۲۰۱۱ میلادی به خیابان‌های قاهره آمدند و نیروی سرکوب مبارک و کشته شدن صدها معترض نیز نتوانست از شدت و قدرت اعتراض مردم بکاهد.
او در یکی از آخرین سخنرانی‌هایش قبل از استعفا وعده اصلاحات داد و تاکید کرد که دیگر در انتخابات ریاست جمهوری نیز شرکت نخواهد کرد اما این وعده‌ها برای معترضان کافی نبود.
به این ترتیب حسنی مبارک مجبور به استعفا شد. معاون او ۱۱ فوریه سال ۲۰۱۱ میلادی خبر استعفایش را اعلام کرد و به این ترتیب به حکمرانی رئیس جمهوری با طولانی‌ترین دوره ریاست جمهوری در مصر پایان داده شد.
منبع: یورونیوز