در حالی که 13 روز به پایان سال 88 باقی مانده است، امروز لایحه بودجه سال آینده پس از بررسی در کمیسیون تلفیق وارد صحن علنی مجلس شد تا مورد بررسی دقیق‌تر قرار گیرد. صف آرایی موافقان و مخالفان بودجه در برابر هم در بررسی لایحه نکات جالب توجهی داشت.
یکی از این نکات جالب این بود که نامدارهای مجلس در صف مخالفان قرار داشتند، الیاس نادران، احمد توکلی، عوض حیدر پور و محمد رضا خباز، مصطفی کواکبیان در مخالفت سخن گفتند و چهره‌هایی هم چون علی ادیانی، هادی مقدسی، هادی قوامی و عیسی جعفری در موافقت با کلیات لایحه نظرات خود را ابراز داشتند.
سازی که صدایش چند سال بعد در می‌آید
الیاس نادران به عنوان اولین مخالف لایحه شدیدترین موضع‌گیری را اتخاذ کرد وی ضمن بیان دیدگاه‌هایش از نمایندگان خواست در مخالفات با این لایحه و رد آن وحشت نکنند. نادران در بخشی از سخنانش گفت: «هشدار می‌دهم آنچه نوشته شده است سازی است که صدای آن چند سال بعد در می‌آید.»
وی تصریح کرد: «آنچه نوشته شده است مبهم و بسته به صلاح‌دیدهایی است که در قوه مجریه انجام خواهد گرفت آنقدر ارقام غیرشفاف است که رئیس بانک مرکزی اعلام می‌دارد با این ترکیب بودجه نمی‌تواند نرخ تورم سال 89 را اعلام کند. اگر از اعضای کمیسیون تلفیق یا دولت کسی می‌تواند بدون اما و اگر و مشروط کردن ارقام به بعضی از احکام بگوید اعتبارات هزینه‌ای چقدر خواهد شد؟ اعتبارات تملک دارایی چطور؟»
نماینده مردم تهران با انتقاد شدید از میزان بودجه فرهنگی و چگونگی تقسیم آن اظهار کرد: «اینکه ما چندین هزار میلیارد تومان از بودجه را به عنوان بودجه فرهنگی در اختیار یکی دو فرد قرار می‌دهیم که هم سوابق رفتاری آنها معلوم است و هم نسبت به مجلس هیچ مسئولیت پاسخگویی ندارند چه وجهی دارد؟ کجای آن با منطق بودجه نویسی سازگاری دارد؟ »
این نماینده اصولگرا نسبت به تبعات رکودی تورمی این بودجه هشدار داد و گفت: «براساس برآورد بانک مرکزی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در سال جاری 5/2 تا 7/2 درصد بوده است و سال دیگر حداقل 51 درصد از آن کاهش می یابد به عبارت دیگر سال دیگر رکود حاکم بر بخش صنعت و اقتصاد ملی تشدید خواهد شد و با این بودجه هم سرعت این رکود تشدید می‌شود هم به دلیل انبساطی بودن آثار تورمی خواهد داشت.»
تقدیر از افزایش بودجه فرهنگی
در کنار اظهارات تند الیاس نادران در مخالفات با لایحه بودجه سید علی ادیانی عضو کمیسیون انرژی در موافقت با لایحه سخن گفت و نکات مثبت آن را تشریح کرد، این نماینده مجلس اظهار کرد: «در بودجه امسال هزينه‌ها و درآمدهاي وزارت نفت به صورت شفاف مشخص شده است و همين امر باعث مي‌شود تا نمايندگان مجلس به طور سهل و روان بتوانند بر اين موارد رسيدگي كامل داشته باشند.»
ادياني یکی دیگر از دلایل موافقتش با لایحه را این گونه بیان کرد: «حمايت از محصولات كشاورزي در اين لايحه به طوري كه در چند سال گذشته هر از چندگاهي ما شاهد تذكرات و سوالاتي از سوي نمايندگان مجلس و يا بعضا استيضاح وزراي جهاد كشاورزي و بازرگاني بوده‌ايم كه در اين لايحه بر مديريت توليد، توزيع و واردات محصولات كشاورزي تأكيد شده است تا وقت دولت و نمايندگان در آن گرفته نشود.»
این نماینده مجلس برخلاف نادران توجه دولت به بودجه فرهنگی را قابل تقدیر دانست و گفت: «در بودجه‌هاي سال‌هاي گذشته توجه زيادي به بودجه‌هاي بخش‌هاي عمراني و اقتصادي مي‌شد در حالي كه توجه دولت به بودجه فرهنگي قابل تقدير و توجه است و بدون ترديد يكي از شاخصه‌ها و تدابير زيبايي كه در اين خصوص اخذ شده است رشد 87 درصدي بودجه فرهنگي سال 89 در مقايسه با سال 88 است كه در فصول فرهنگي - هنري رسانه‌هاي جمعي و گردشگري و متفرقه لحاظ شده است.»
لایحه ای که بیکاری را افزایش می دهد
در ادامه محمدرضا خباز از موضعی دیگر به مخالفت با لایحه بودجه پرداخت، نماینده کاشمر با اشاره به سند چشم انداز گفت: «اولين دليل مخالفت من با بودجه 89 به دليل تضاد آن با اسناد بالادستي است چرا كه اولين و مهمترين آن سند چشم‌انداز 20 ساله است. اگر اين سند چشم‌انداز 20 ساله را به عنوان يك نردبان 20 پله‌اي تلقي كنيم بايد هر سال يك پله جلو برويم تا به رتبه اول برسيم، بنابراين اگر اين موضوع رخ ندهد كه در 5 سال اين اتفاق رخ نداده در آينده پشيمان مي‌شويم.»
وی با بیان این که این بودجه تورم زا است افزود: «تمام مسوولان اقتصادي و دولتي قبول دارند كه اين بودجه تورم‌زا است و فقط در ميزان تورم اختلاف نظر وجود دارد در حالي كه تلاش بايد شود كه تورم يك رقمي شود.» خباز لایحه مذکور را باعث افزایش بیکاری دانست و گفت: «اين بودجه نرخ بيكاري را افزايش خواهد داد چرا كه داراي ركود توليد است و همين امسال نرخ بيكاري يك درصد افزايش پيدا كرده است و مطمئنا سال آينده نيز بيشتر خواهد شد.»
بودجه‌ای که حامی بخش خصوصی است
اما یکی دیگر از موافقان لایحه بودجه از هدفمندی یارانه‌ها سخن گفت و این لایحه را با آن هماهنگ دانست، عیسی جعفری نماینده کبودرآهنگ در این باره اظهار کرد: «آنچه کمیسیون تلفیق مصوب کرده است به خصوص در ارتباط با هدفمند کردن یارانه‌ها براساس نظر مجلس بوده است. باید در این زمینه هوشیارانه و آگاهانه عمل شود تا از چالش‌های پیش رو جلوگیری شود.»
وی با اشاره به استفاده از صندوق توسعه ملی در بودجه 89 گفت: «در گذشته استفاده از این صندوق بدین شکل نبود و دستها باز بود؛ نگاه مجلس و دولت به این بحث نگاهی مشترک است که می‌توان از آن به عنوان یک حسن یاد کرد.» این نماینده مجلس ادامه داد: «اگر بناست 20 درصد درآمدهای نفتی به سمت صندوق توسعه ملی برود این به نحوی حمایت از بخش خصوصی است. آیا حمایت از بخش خصوصی که یک صراحت قانونی است محل اشکال است؟ خیر این حسن است.»
هشدار تورمی
پس از این که برخی از موافقان و مخالفان به بیان دلایل خود پرداختند، این بار نوبت به احمد توکلی مشهورترین مخالف لایحه رسید تا از تورم وحشتناکی که این لایحه ایجاد می‌کند سخن بگوید. رئیس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با انتقاد از بخش هایی از لایحه بودجه سال 89 پیش بینی کرد که با این بودجه در حالتی خوشبینانه نرخ تورم در سال آینده به 50 درصد می رسد.
توکلی در ادامه با اشاره به مبلغ 20 هزار میلیارد درآمد پیش بینی شده برای دولت افزود: «این وضع هم کمر مستضعفان را خم خواهد کرد هم کمر تولید کنندگان را خواهد شکست. حوادث سال 74 را به خاطر آورید که دولت وقت بسته سیاستی تعدیل بانک جهانی را نسخه نجات پنداشت و کشور را دچار تورم 49.5 درصدی کرد. حالا به چنان نرخ تورمی رکود شدید هم اضافه می شود.»
توکلی با انتقاد از سیاست‌های اقتصادی دولت گفت: «سئوال اصلی این است که مگر حکومت وظیفه دارد همه مردم را جیره بگیر کند که از اینجا آغاز می کنیم و به درآمد مورد نیاز و کم و زیاد آن می پردازیم. آیا به خطرات فرهنگی و سیاسی این کار اندیشیده ایم؟ وقتی مدتی تورم آفریدیم و یارانه ای ناکافی دادیم و مردم را به دریافت درآمد کارنکرده عادت دادیم اگر قیمت نفت کاهش یافت و درآمد برای پرداخت یارانه ناچیز شد چه می کنیم.»
بودجه‌ای که نقدینگی را کنترل می‌کند
هادی مقدسی یکی دیگر از نمایندگانی بود که به موافقت با لایحه پرداخت، نماینده بروجرد در این باره گفت: «بررسي لايحه بودجه در كميسيون تلفيق در جهتي بوده كه اهداف و سياست‌هاي برنامه پنجم توسعه و رسيدن به نرخ رشد 8 درصدي اقتصاد را ممكن مي‌سازد.»
وي با اشاره به آغاز دهه چهارم انقلاب اسلامي موسوم به دهه پيشرفت و عدالت گفت: «اگر تزريق نقدينگي در لايحه بودجه به چشم مي‌خورد، با مصوبات تلفيق به صورت كنترل شده و هدايت شده خواهد بود كه به اشتغال و رونق اقتصادي كمك خواهد كرد.» مقدسي با بيان اينكه بودجه 85 تزريق نقدينگي حاصل از فروش نفت بدون كنترل بود گفت: «در لايحه بودجه كنوني با هدايت مصوبات كميسيون تلفيق نقدينگي در جهت توليد به كار گرفته مي‌شود.»
نماينده بروجرد نقدينگي را همانند باران دانست كه اگر هدايت شود به سمت عمران و آبادي وگرنه بدون كنترل خرابي به بار خواهد آورد. مقدسي افزود: «امروز وضعيت اقتصاد به گونه‌اي است كه با ركود تورمي مواجه است كه بايد هم مجلس و هم دولت هر دو اين مقوله‌ها را كنترل كند گرچه در اجراي هدفمندي يارانه‌ها تورم قدري از كنترل خارج مي‌شود، اما فعال‌كردن سيستم اقتصادي و تزريق نقدينگي از عوارض آن مي‌كاهد.»