فرارو- همان طور که می‌دانید تاریخ دقیق شهادت حضرت فاطمه در میان روایت‌های مورخان متفاوت است و این زمان از چهل روز تا شش ماه بعد از رحلت پیامبر (ص) بیان شده است، اما میان علمای شیعه از میان چندین احتمال، دو احتمال معتبرتر است:
یکی روایت ۷۵ روز بعد از رحلت پیامبر (ص) و دیگری روایت ۹۵ روز بعد از رحلت ایشان است؛ بنابراین با توجه به رحلت پیامبر اسلام (ص) در ۲۸ صفر، بنا به روایت ۷۵ روز، از تاریخ ۱۳ تا ۱۵ جمادی الأوّل، را «فاطمیه اوّل» می‌خوانند و بنا به روایت ۹۵ روز، از تاریخ۳ تا ۵ جمادی الثانی را «فاطمیه دوم» می‌خوانند.
در واقع ایام فاطمیه جمعا ۶ روز می‌باشد، ۳ روز در ماه جمادی الاول و ۳ روز در ماه جمادی الثانی؛ بنابراین فاطمیه اول از ۱۳ تا ۱۵ جمادی الاول است و فاطمیه دوم از ۳ تا ۵ جمادی الثانی می‌باشد. ظاهراً علت اینکه ۳ روز در هر ماه به عنوان روز شهادت آن حضرت معرفی شده است به این دلیل است که این احتمال وجود دارد که ماه‌های قمری از رحلت پیامبر (ص) تا شهادت حضرت زهرا (س) ۲۹ روزه بوده باشند.
حال آن که درصورت کامل بودن ماه‌های قبل، روز شهادت ۱۳ جمادی الاول و یا جمادی الثانی خواهد بود. چرا که طبق تقویم، حداکثر سه ماه قمری ۲۹ روزه و حداکثر ۴ ماه قمری ۳۰ روزه می‌توانند پشت سر هم قرار گیرند.
در عرف به دهه دوم جمادی الاول، از ۱۰ تا ۲۰ جمادی الاول که بنابر قول ۷۵ روز، شهادت آن بانوی بزرگوار در آن واقع شده است «دهه فاطمیه اول» و به دهه اول جمادی الثانی یعنی از ۱ تا ۱۰ جمادی الثانی، که طبق قول ۹۵ روز، شهادت حضرت زهرا (س) در آن واقع شده است، «دهه فاطمیه دوم» گفته می‌شود.
یکی از وظایف اصلی شیعیان برگزاری مراسم‌های عزاداری در روز شهادت حضرت فاطمه (س) است بسیاری از بزرگان و کارشناسان حوزه دین به اعمالی که می‌توان در سالروز شهادت حضرت زهرا (س) انجام داد، اشاره کرده اند در واقع بزرگداشت شهادت فاطمه (س) به عنوان سرآغاز مصیبت‌های اهل بیت، معنی و پیام خاصی در بر دارد چه آن که تفسیر درست مصیبت‌های بعدی با بزرگداشت شهادت او آشکار می‌شود. از این رو وظایف خاصی برای بزرگداشت این روز وارد شده است مقاله حاضر بیانگر برخی از اعمال مستحب در روز شهادت بانو دو عالم حضرت فاطمه (س) خواهد بود.
۱- اقامه عزا
اقامه عزا به این معناست که هر کس با هر میزان توانایی و وسعی که دارد در روز شهادت حضرت فاطمه (س) مراسم عزای ایشان را برگزار کند. این کار فواید بسیاری دارد و از جمله این فواید می‌توان به ترویج فرهنگ شیعی و گرامی داشت شخصیت مهمی مانند حضرت فاطمه (س) اشاره کرد بنابراین لازم است شیعیان در این روز به مراسم تعزیت آن حضرت قیام نمایند.
۲- زیارت
شیعیان باید در این روز، به مراسم سوگواری آن حضرت قیام کنند و آن حضرت را زیارت و بر ظالمان و غاصبان حق او نفرین کنند. سید ابن طاووس در کتاب «اقبال» این زیارت را برای آن بانوی بزرگ ذکر کرده است:
السَّلامُ عَلَیْکِ یَا سَیِّدَةَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا وَالِدَةَ الْحُجَجِ عَلَى النَّاسِ أَجْمَعِینَ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْمَظْلُومَةُ الْمَمْنُوعَةُ حَقَّهَا، پس بگو اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى أَمَتِکَ وَ ابْنَةِ نَبِیِّکَ، وَ زَوْجَةِ وَصِیِّ نَبِیِّکَ، صَلاةً تُزْلِفُهَا فَوْقَ زُلْفَى عِبَادِکَ الْمُکَرَّمِینَ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ أَهْلِ الْأَرَضِینَ. (مفاتیح الجنان فصل دهم در اعمال ماه جمادی الثّانی)
سلام بر تو‌ای بانوی بانوان جهانیان، سلام بر تو‌ای مادر حجت‌های الهی بر همه مردم، سلام بر تو‌ای ستمدیده محروم گشته از حق خویش؛ خدایا درود فرست بر کنیزت و دختر پیامبرت و همسر جانشین پیامبرت، درودی که بر فراز جایگاه بندگان گرامی‌ات از اهل آسمان‌ها و زمین‌ها جایش دهد. روایت شده هرکه آن حضرت را به این شیوه زیارت کند و از خدا آمرزش بخواهد، حق تعالی گناهانش را بیامرزد و او را داخل بهشت کند.
سید بن طاووس در کتاب زوائد الفوائد زیارت مختص به روز شهادت آن حضرت را به این طریق فرموده است که: در ابتدا نماز زیارت یا نماز خود آن حضرت را به جا می‌آورید نماز آن حضرت دو رکعت است در هر رکعت بعد از حمد، شصت مرتبه سوره توحید و اگر نتوانستی در رکعت اول پس از سوره حمد سوره توحید و در رکعت دوم سوره کافرون را می‌خوانی و، چون سلام دادی بگو:
" السَّلامُ عَلَیْکِ یَا سَیِّدَةَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا وَالِدَةَ الْحُجَجِ عَلَى النَّاسِ أَجْمَعِینَ السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْمَظْلُومَةُ الْمَمْنُوعَةُ حَقَّهَا پس بگو اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى أَمَتِکَ وَ ابْنَةِ نَبِیِّکَ وَ زَوْجَةِ وَصِیِّ نَبِیِّکَ صَلاةً تُزْلِفُهَا فَوْقَ زُلْفَى عِبَادِکَ الْمُکَرَّمِینَ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ أَهْلِ الْأَرَضِینَ "
۳- گریه بر فاطمه (س)
گریه بر مصائبی که بر معصومین (ع) وارد شده است مستحب است و یکی از سنت‌های رایج در میان شیعیان است. یکی از روایاتی که در این باره وارد شده است از این قرار است:
مفضل به امام صادق (ع) عرض کرد: گریه چه پاداش و ثوابی دارد؟ حضرت فرمودند: اگر گریه بر حق باشد، ثواب آن قابل احصا نیست. آن گاه مفضل گریه شدید و طولانی نمود و گفت:ای پسر رسول خدا! روز انتقام شما از جنایتکاران بزرگ‌تر از روز محنت و غصه شما خواهد بود پس حضرت صادق (ع) فرمودند:
و لا کیوم محنتنا بکربلاء، وان کان یوم السقیفه واحراق النار علی باب امیرالمؤمنین والحسن والحسین وفاطمه وزینب وام کلثوم و فضه وقتل محسن بالرفسه اعظم وادهی وامر لانه اصل یوم العذاب
نه، چون روز محنت ما در کربلا، و گر چه روز سقیفه [و غصب خلافت]و سوزاندن آتش بر در خانه امیرمؤمنان و حسن و حسین و فاطمه و زینب و ام کلثوم علیهم السلام و کشته شدن محسن بر اثر فشار، بزرگ تر، دردناک‌تر و تلخ‌تر است، زیرا این روز، مایه اصلی روز عذاب است.