فرارو- درتازه‌ترین جنجالی که جامعه را نگران کرد، رسانه ملی محور اصلی بود. آنجا که یک بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی در برنامه "سلام، صبح بخیر" شبکه ۳ مدعی شد که یک سوم شیرهای کشور آلوده به سم سرطان زای آفلاتوکسین است. ادعا‌هایی که بیشتر از اینکه به دنبال شفاف سازی دراین باره باشد، به دنبال خودنمایی بود. با مطرح شدن این ادعای نگران کننده، رسانه ملی از شفاف سازی طفره رفت و ذهن جامعه را در تشویش رها کرد.
به گزارش فرارو، نگاهی به برنامه‌های تلویزیونی در طول یک سال اخیر نشان می‌دهد که سیاست گذاری در رسانه ملی در جهت عکس خود یعنی حفظ وحدت در جامعه و افزایش اعتماد عمومی عمل کرده است. برنامه‌هایی همچون "جهان آرا"، "عصرانه"، "ثریا"، "سلام، صبح بخیر"، "آفتاب شرقی" و... که به جای رواداری و بی طرفی در بررسی موضوعات، کارشان به صادرکردن فتوا برای مردم، طرفداری از جناحی خاص و گاه به فحاشی کشیده است. عملکردی که تاکنون تنها به خشم مردم و تشویش اذهان عمومی منجر شده است.
پیش از این، زینب ابوطالبی مجری و کارشناس شبکه افق در برنامه‌ای زنده که از این شبکه پخش می‌شد، با اظهاراتی عجیب جامعه را دسته بندی کرد، که با واکنش افکار عمومی مواجه شد. هر چند پس از بیان این اظهارات، ابوطالبی عذرخواهی کرد و صداوسیما گفت که ۳ برنامه‌ای که به صورت زنده از شبکه افق می‌شد دیگر برنامه زنده نخواهند داشت، اما بسیاری از ناظران گفته اند که صداوسیما در پی فشار افکار عمومی چنین تصمیمی اتخاذ کرده است.
برنامه جهان آرا، یکی دیگر از برنامه‌های جنجالی امسال صداوسیما بود، که در طول برنامه محمد صادق کوشکی و نادر طالب زاده اظهارات عجیب وتوهین آمیزی در مورد رخشان بنی اعتماد و سقوط هواپیمای اوکراینی مطرح کردند که خشم مردم را به دنبال داشت.
برنامه جهان آرا با حضور محمدصادق کوشکی و نادر طالب زاده
برنامه "آفتاب شرقی" شاید پرجنجال‌ترین برنامه امسال صداوسیما باشد. این برنامه از کارشناسان تجربی به جای علمی برای بررسی موضوعات استفاده کرده و جنجال آفرین شده است. مثلاً اواسط آبان ماه، کارشناس مهمان این برنامه مدعی شد که چشم چرانی تا سی درصد سقط جنین را افزایش می‌دهد.
اما پرحاشیه‌ترین آن ها اظهار نظر ابوالفضل بهرام پور، کارشناس قرآنی سیما در خصوص حکم معترضان حوادث اخیر در برنامه "آفتاب شرقی" بود. او در این برنامه گفت: "حکم برخورد با آن‌ها بریدن دست و پا و زجرکُش‌کردن است. " اظهاراتی که که اوایل آذرماه و پس از حوادث آبان پخش شد و خشم عمومی را به دنبال داشت.
بیشتر بخوانید:
سه اظهارنظر جنجالی در تلویزیون؛ چه کسی به دنبال "عصبی کردن" مردم است؟
البته نقشی هم که به گفته رحمانی فضلی وزیر کشور و رئیس شورای امنیت، برای اقناع افکاری عمومی در افزایش قیمت بنزین به صداوسیما واگذار شده بود، به درستی ایفا نشد و کشور دچار بحران شد.
اوایل خردادماه نیز در خلال پخش مراسمی که به مناسبت ولادت امام حسن مجتبی (ع) به شکل زنده از شبکه پنج سیما در حال پخش بود، "احد قدمی" مداح برنامه سخنان توهین آمیز وتفرقه افکنانه نسبت به برخی از مقدسات اهل سنت ایراد کرد که با واکنش‌های زیادی همراه شد. این درحالی اتفاق افتاد که قدمی پیش از این با اظهارت عجیب خود جنجال‌های دیگری را ایجاد کرده بود، اما با این وجود صداوسیما دوباره به او تریبون داد.
ساخت سریال "گاندو"، پخش مستند "مه شکن"، توقف برنامه "۹۰" عادل فردوسی پور از دیگر اتفاقاتی بودند که در طول یک سال اخیر، رابطه رسانه ملی با مردم و رسانه ملی با دولت را وارد فاز جدیدی کرد والبته تا حد زیادی صداوسیما در تشویش اذهان اذهان عمومی وکاهش اعتماد جامعه نقش اصلی را برعهده داشت.
وظیفه صداوسیما چیست؟
برخی ناظران گفته اند که عملکرد صداوسیما در تضاد با قوانین تعریف شده برای آن است. به همین جهت چند ماده از قانون یا خط مشی سازمان صداوسیما مصوب مجلس شورای اسلامی که وظایف مدیران سازمان را ترسیم کرده است، در ادامه نقل می‌شود:
ماده ۶: "ارج‌نهادن به حیثیت انسانی افراد و پرهیز از هتک حرمت آنان طبق ضوابط اسلامی. "
ماده ۸: "به موجب آیه شریفه «و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا» حرکت کلی صداوسیما باید در جهت وحدت، الفت و انسجام هرچه بیشتر جامعه و برحذرداشتن مردم از پراکندگی و تفرقه باشد. "
ماده ۱۵: "صداوسیمای جمهوری اسلامی زبان گویای ملت و چشم و گوش حساس کشور است، ازاین‌رو وظیفه دارد خواست‌ها، نیاز‌ها و مشکلات مردم را به اطلاع مسئولان برساند و مردم را در جریان کامل فعالیت‌ها، پیشرفت‌ها و مشکلات نهاد‌های قانونی کشور قرار دهد و در جهت برقراری تفاهم و ارتباط هرچه عمیق‌تر مسئولان و اقشار مختلف مردم تلاش نماید. "
ماده ۴۱: "تلاش در جهت توسعه و تحکیم برادری اسلامی بین همه مذاهب و فرق اسلامی و همبستگی با اقلیت‌های دینی که در قانون اساسی به رسمیت شناخته شده‌اند. "
ماده ۵۵، الف: "تلاش در جهت برگزاری بحث‌های آزاد و آموزنده میان احزاب قانونی کشور و سازمان‌های سیاسی که در درجه اول به روشن‌شدن بینش‌های اصیل سیاسی اسلامی و در درجه بعد تفاهم سیاسی میان این گروه‌ها و برخورد‌های سالم آن‌ها با یکدیگر کمک کند. "
با این وجود، رسانه ملی در کدام یک از بند‌های قانون و خط مشی خود به درستی عمل کرده است؟
نظارت بر صداوسیما موثر بود؟
هر چند انتقاد به صداوسیما در طول چند سال گذشته وجود داشته، اما در طول یک سال اخیر رسانه ملی در مرکز انتقادات عمومی قرار گرفته است. البته پس از هر جنجال برای کاهش فشار افکار عمومی دست به اقدامی دیرهنگام زده، اما باز دوباره برنامه‌های تولیدی آن به روال سابق باز گشته اند و در راستای تشویش اذهان عمومی و تفرقه عمل کرده اند. با این حال سوالی که ذهن افکار عمومی و ناظران را به خود مشغول کرده این است که آیا شورای نظارت بر صداوسیما توان ایفای نقش به عنوان مقام ناظر را داشته است یا خیر؟
بیشتر بخوانید:
شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نهادی برای نظارت بر صدا و سیما است که بر اساس اصل ۱۷۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده‌است.
اصل یکصد و هفتاد و پنجم قانون اساسی می‌گوید: شورایی مرکب از نمایندگان رئیس جمهور و رئیس قوه قضائیه و مجلس شورایاسلامی (هر کدام دو نفر) نظارت بر این سازمان خواهند داشت. خط مشی وترتیب اداره سازمان و نظارت بر آن را قانون معین می کند.
این شورا از ۶ عضو (۲ نفر به انتخاب رئیس‌جمهور، ۲ نفر به انتخاب رئیس قوه قضائیه و ۲ نفر به انتخاب مجلس شورای اسلامی) تشکیل می‌شود و اعضای فعلی این شورا غلامحسین محسنی اژه‌ای و محمد جواد لاریجانی از طرف قوه قضائیه، علی جنتی و حسام‌الدین آشنا از طرف قوه مجریه و سید احسان قاضی‌زاده هاشمی و غلامرضا کاتب به انتخاب قوه مقننه هستند و ریاست آن بر عهده غلامحسین محسنی اژه‌ای است.
اما باتوجه به اتفاقات و برنامه سازی‌های اخیر صداوسیما وبازتاب آن‌ها در سطح جامعه، به نظر می‌رسد که شورای نظارت بر صداوسیما آنچنان که باید، نتوانسته بر عملکرد این رسانه نظارت کند.
به همین منظور مجلسی‌ها گفته اند که طرح جدیدی برای شورای نظارت در دست بررسی دارند. فاطمه ذوالقدر نماینده تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس اوایل مهرماه ۹۸، دراین باره گفت که " یکی از نکات مهم این طرح، تقویت شورای نظارت بر صداوسیماست. شورای نظارت در شرایط فعلی نظارتی استطلاعی دارد و از نفوذ چندانی برخوردار نیست که در این طرح، علاوه بر گزارش‌هایی که به اطلاع شورای نظارت بر صداوسیما می‌رسد، صداوسیما باید پاسخگو و عامل احکام شورای نظارت نیز باشد. "
با این وجود ادامه روند کنونی صداوسیما تبعات جبران ناپذیری در جامعه به دنبال خواهد داشت و باید برای حل این مسئله چاره‌ای کارساز اندیشید.