فرارو- پس از چند ماه کش و قوس، کشورهای اروپایی عضو توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، در اقدامی که ممکن است تنش‌های هسته‌ای میان ایران و غرب را تشدید کند، مکانیسم حل اختلاف را فعال کردند، حال در چنین شرایطی باید دید آینده برجام و از آن فراتر روابط ایران و اروپا چه مسیری را طی خواهد کرد.
به گزارش فرارو، سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه درباره بیانیه سه کشور اروپایی مبنی بر آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات در
برجام گفت: ابتدا این توضیح لازم است که اقدام سه کشور اروپایی یک اقدام کاملا انفعالی و از موضع ضعف به شمار می‌رود. فرآیند حل و فصل اختلافات در برجام را جمهوری اسلامی ایران از یکسال و اندی پیش و با ارسال نامه‌های رسمی از سوی وزیر امور خارجه کشورمان به هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام آغاز کرده و لذا نه به لحاظ فرآیندی و نه به لحاظ عملی اتفاق جدیدی نیفتاده است.
برجام در چه صورت ادامه پیدا میکند؟مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل در
گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه بر پایه مفروضاتی که وجود دارد مرگ برجام نزدیک است، گفت: اما در این رابطه یک کورسوی امیدی وجود دارد مبنی بر اینکه یک شگفتی در این رابطه رخ دهد و ایران و آمریکا مذاکرات خود را با یکدیگر شروع کنند، در غیر این صورت نمی‌توان آینده روشنی را برای برجام درنظر گرفت.
وی افزود: در شرایط فعلی کارشناسان کشورهای باقیمانده در برجام ۱۵ روز وقت دارند که شرایط را بررسی کنند و این مهلت برای ۱۵روز بعد نیز قابل تمدید است، بعد گزارش این کمیسیون به کمیته وزرای خارجه عضو برجام فرستاده می‌شود و اگر آنها هم به نتیجه خاصی نرسیدند، آن زمان است که پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده می‌شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه دو راه برای ادامه برجام می‌توان متصور بود، اظهار داشت: راه اول بر این امر مبتنی است که ایران ۵ گامی را که در جهت کاهش تعهدات برجامی خود برداشته کاهش دهد، این امر با توجه به مسیری که طی شده قدری سخت است، اما باید دید تحولات به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد..
مطهرنیا بیان داشت: دوم هم اینکه شگفتی بزرگ رقم بخورد وایران و آمریکا دوباره بر سر میز مذاکره حاضر شوند که این امر نیز بسیار دشوار به نظر می‌رسد با توجه به شرایطی که وجود دارد، بنابراین به اعتقاد بنده برجام در مسیر نابودی در حرکت است و اگر طرف‌های حاضر در این معاهده اقدام موثری را صورت ندهند، ما به پایان برجام هر روز نزدیک‌تر خواهیم شد.
شرایط برجام بسیار پیچیده است
این کارشناس بین الملل اضافه کرد: بازگشت ایران به شرایط قبل از برداشتن گام‌های کاهش تعهدات خود با پیچیدگی‌های بسیاری روبرو بوده، این در حالی است که اروپا نیز تاکنون به تعهدات خود در قبال برجام عمل نکرده است، بنابراین این انتظار که ایران در چنین شرایطی گام‌های خود را در نظر نگیرد، دور از واقعیت به نظر می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه همواره ایران در تمامی گام‌ها بر این موضوع تاکید کرده که این گام‌ها قابل بارگشت است، اذعان داشت: اما این امر در شرایطی طرح می‌شود که اروپا نیز به تمامی تعهدات خود که تاکنون عمل نکرده، آنها را اجرایی کند، از طرف دیگر اگر واقعا اروپا چنین امری را انجام دهد، ممکن است که ایران نیز گام‌هایی را بردارد و اروپا نیز سازوکار اینستکس را به عنوان یکی از گام‌ها زیر سایه فشار آمریکا به طور عملی و درست عملیاتی کند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که در وضعیت امروز برجام نقش روسیه و چین در قبال این معاهده چگونه می‌تواند باشد، اظهار داشت: با توجه به نزدیکی که این روزها منافع و مواضع اروپا با آمریکا دارد به خصوص در قبال ایران به نظر می‌رسد آنها در حال حاضر نمی‌توانند اقدام چندانی را انجام دهند، از سویی اروپا با نزدیک شدن به آمریکا به سمت نابودی برجام حرکت میکند و این خواسته‌ای است که مدت‌هاست ترامپ به دنبال عملی کردن آن است.
بیشتر بخوانید:
مطهرنیا گفت: روسیه و چین در چنین شرایطی تنها کمکی که به ایران می‌توانند انجام دهد، وتوی قطعنامه هایی است که ممکن است علیه کشورمان در شورای امنیت صادر شود، اما این امر نیز خود محل ابهام و بحث است، آمریکا این روزها چین را تحت فشار گذاشته که خرید نفت از ایران را به صفر برساند، در چنین وضعی قطعا اوضاع اقتصادی کشورمان وخیم‌تر خواهد شد، آمریکا در راستای چنین هدفی درآستانه امضای یک توافق نامه تجاری با چین است.
این کارشناس افزود: در چنین وضعیتی قطعا منافع چین به آمریکا نزدیک‌تر خواهد شد، در مورد روسیه نیز آنها همواره به منافع خود فکر کرده‌اند و در فقره برجام نیز این موضوع برای روس‌ها متصور است که منافع خود را در درجه اول اهمیت قرار دهند، بنابراین نباید از این دو کشور نیز انتظار زیادی داشت.
وی در پاسخ به این پرسش که در صورت نابودی برجام وضعیت مذاکره ایران با غرب به خصوص اروپایی‌ها چگونه خواهد بود، بیان داشت: این امر از دو زاویه قابل تحلیل است، اول به دلیل شرایطی که وجود دارد و روابط ایران و اروپا هر روز وخیم‌تر می‌شود، اگر از نگاه ایدئولوژیک به این موضوع نگاه شود، قطعا در فضای امروز کانال مذاکره بین ایران و اروپا بسته خواهد شد، اما اگر بر اساس منطق ادبیات سیاسی که در غرب رواج دارد، بخواهیم صحبت کنیم حتی در شرایط تخاصم و جنگ نیز کانال مذاکره باز است و می‌توان با طرف‌های مختلف‌گفتگو کرد، اما این قضیه بیشتر به ما بستگی دارد که چگونه به مسئله نگاه کنیم.