فرارو- پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی که ۲۲ سال فرماندهی سپاه قدس را بر عهده داشت، موقعیت و شرایط جدید سپاه قدس به پرسشی جدی بدل شده است.
به گزارش فرارو، سپاه قدس یکی از نیرو‌های تحت فرماندهی سپاه پاسداران است که حیطه وظایف آن در حوزه "برون‌مرزی" تعریف شده است و سردار سلیمانی طبق حکمی از رهبر انقلاب در سال ۱۳۷٦ به فرماندهی آن منصوب شده بود؛ اما نام سردار سلیمانی، پس از سال‌ها آن هم در دهه نود و جنگ در سوریه و نبرد با داعش در رسانه‌ها مطرح شد.
حالا پس از شهادت او، طی حکمی رهبر انقلاب سردار قاآنی را که سیزده سال سمت قائم مقامی سردار سلیمانی را داشته به جانشینی او معرفی کرده است.
سردار قاآنی کیست؟
سردار سرتیپ اسماعیل قاآنی ۶۱ سال سن دارد و متولد شهر مشهد است. او در دوران پیروزی انقلاب اسلامی، جوانی ۲۰ ساله بوده و اواخر سال ۱۳۵۸ به عضویت سپاه پاسداران درآمده است.
وی در اوایل سال ۱۳۵۹ برای آموزش به تهران آمده و با شهید خادم‌الشریعه مؤسس تیپ ۲۱ امام رضا (ع) و شهید چراغچی فرمانده تیپ امام رضا (ع) در یک کلاس آموزشی در پادگان سعدآباد ــ امروز پادگان امام علی (ع) نام دارد ــ آموزش دیدند. سردار قاآنی بعد از آموزش به مشهد رفته و به عنوان عضو کادر مرکز آموزش سپاه مشغول به کار می‌شود.
اواسط سال ۱۳۵۹ و همزمان با آغاز حوادث کردستان راهی این منطقه می‌شود. همچنین از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۶ فرمانده تیپ امام رضا و از سال ۱۳۶۶ تا پایان فرماندهی لشکر ۵ نصر را بر عهده داشت.
از راست اکبر ابراهیم زاده از فرماندهان ارشد سپاه و سردار قاآنی در کنار رهبر انقلاب
پایان جنگ، پایان فعالیت‌های سردار نبود. او پس از تأسیس نیروی قدس در آن مشغول به خدمت شد، خدمتی که تا به امروز ادامه داد. در کارنامه کاری او معاون اطلاعات، معاون حفاظت اطلاعات ستاد مشترک سپاه، قائم مقامی فرماندهی سپاه قدس دیده می‌شود.
هنوز ساعاتی از شهادت سردار سلیمانی نگذشته بود که رهبر انقلاب سردار قاآنی را با سابقه سیزده سال قائم مقامی سردار سلیمانی به جانشینی او منصوب کرد. همچنین در حکم رهبر انقلاب برای فرماندهی جدید سپاه قدس آمده است: «برنامه‌ی آن نیرو عیناً همان برنامه‌ی دوران فرماندهی شهید سلیمانی است.»
این گزاره مهم، احتمال تغییر در شرایط و موقعیت سپاه قدس را کم کرد. در این باره پروفسور نرگس باجغلی استادیار مطالعات خاورمیانه در دانشگاه جانزهاپکینز آمریکا روز جمعه در نیویورک تایمز نوشت ترور سردار سلیمانی چیزی را برای ایران تغییر نمی‌دهد. از نظر او سپاه قدس نقش و روابط قبلی خود را ادامه می‌دهد و ضربه سنگینی از فقدان سردار سلیمانی نمی‌خورد.
مسیر سپاه قدس پس از سردار سلیمانی همان مسیر قبلی است
حشمت‌الله فلاحت پیشه در
گفتگو با فرارو در این باره گفت: «جمهوری اسلامی ایران سه برگه برنده راهبردی دارد: یکی برنامه هسته‌ای، دیگری عمق نظامی-استراتژیک این کشور و سوم خود اتکایی نظامی است.»
وی افزود: «عمق نظامی-استراتژیک ایران توان کشور برای اثرگذاری بر تحولات منطقه است که بر عهده سپاه قدس است. همانطور که مقام رهبری در حکم سردار سلیمانی آوردند راه همان است و جمهوری اسلامی و سپاه قدس همان مسیر را می‌روند.»
این نماینده مجلس اظهار داشت: «شهادت سردار سلیمانی ظرفیت‌های تازه‌ای را احیا کرد و به رخ کشید که آقای ترامپ پیش بینی نمی‌کرد. از جمله عزاداری سراسری که از شبه قاره هند تا سواحل دریای مدیترانه را در برگرفت نشانه دهنده عمق استراتژیک جمهوری اسلامی است که بار اصلی آن بر دوش سردار سلیمانی بود.»
وی افزود: «این مسیر همچنان ادامه دارد. به ویژه این که چالش تازه‌ای در این حوزه شکل می‌گیرد. برخلاف کسانی که نظرات خامی درباره انتقام ملی ایران در قبال خون شهید سلیمانی را مطرح می‌کنند انتقام شهید سلیمانی در حوزه مقاومت گرفته می‌شود.»
فلاحت پیشه گفت: «سردار سلیمانی متعلق به حوزه مقاومت است و فراتر از حوزه ملی است و آمریکایی‌ها چالش جدیدی برای خودشان درست کردند که مسئولیتش با خودشان است و کسی مسئولیت ملی در قبالش ندارد.»
او تأکید کرد: «به خصوص اینکه آمریکا خیلی از ارزش‌ها از جمله ارزش مبارزه با تروریسم را به مقابله خواند در حالی که سپاه قدس ماموریتش مبارزه با تروریسم است و تجربه پیروزی در این مبارزه را دارد.»
وی افزود: «راه سپاه قدس ادامه دارد. ایالات متحده آمریکا هم که تاکنون اغلب چراغ خاموش همراه تروریست‌ها بود و از دهه شصت آن‌ها را از شبه قاره هند تا دنیای عرب شکل داد، حالا به صورت واضح کنار تروریست‌ها قرار دارد.»
او ادامه داد: «به هر حال مسئولیت سپاه قدس به عنوان جریانی از جریان مقاومت فراتر از حوزه ملی ایران ادامه پیدا می‌کند.»
عضو کمیسیون امنیت ملی اظهار داشت: «کسانی که در این مسیر در فرهنگ مقاومت گام بر می‌دارند، وقتی هم که شهید می‌شوند به وظایف خود عمل کرده‌اند. خون این شهید هم بابرکت بود و با تقدیر همگانی همراه شد.»
فلاحت پیشه افزود: «فضای سیاسی هم کاملا به سود جمهوری اسلامی و جریان مقابله با ترور شکل گرفته است. در فرهنگ مقاومت افراد متفاوتی تربیت شدند و می‌توانند این مسیر را دنبال کنند.»
وی ادامه داد: «خون شهید سلیمانی، کارکرد وحدت بخش و روحیه بخش خود را دارد؛ همزمان جانشینان این شهید بزرگوار راهش را ادامه می‌دهند و جریان مقاومت قوی‌تر از پیش ادامه پیدا می‌کند.»
این نماینده مجلس درباره سردار قاآنی نیز گفت: «سردار قاآنی در تمام ماموریت‌هایی که به سپاه قدس محول شده دارای سابقه و پیشینه است. او هم تجربه، مدیریت و جذابیت لازم را برای حفظ تدابیر رهبری دارد.»
آقای قاآنی ادامه سردار سلیمانی خواهد بود
مهدی بختیاری کارشناس و پژوهشگر حوزه دفاعی و نظامی نیز در
گفتگو با فرارو درباره فقدان سردار سلیمانی و آینده سپاه قدس، گفت: «با توجه به انتخاب سردار قاآنی توسط رهبر انقلاب و همچنین آنچه در حکم فرماندهی سردار قاآنی آوردند فقدان سردار سلیمانی هیچ تاثیری در راهبرد سپاه قدس نخواهد داشت.»
وی افزود: «قاآنی سیزده سال قائم مقام سردار سلیمانی بود و از نزدیک با کار‌های سردار، فضای سپاه قدس و راهبرد‌ها و سیاست‌های این نیرو از نزدیک و به طور کامل، آشنا بود.»
او اظهار داشت: «سردار قاآنی با تمام نیرو‌هایی مقاومتی که با سپاه قدس کار می‌کنند ارتباط داشته و در حکم رهبری هم تأکید شده که همان سیاست‌ها زمان سردار سلیمانی دنبال شود. از این منظر خلل و تغییری در رویکرد سپاه قدس ایجاد نمی‌شود.»
این کارشناس نظامی افزود: «ممکن است در عمل کاستی‌ها یا تغیراتی در حوزه تاکتیکی رخ دهد، ولی در کلیات و راهبرد تاثیری نخواهد داشت.»
وی با تأکید بر اینکه «آقای قاآنی، ادامه همان سردار سلیمانی خواهند بود» گفت: «طبیعی است سردار سلیمانی ۲۲ سال فرمانده نیروی قدس بود یعنی یکی از طولانی‌ترین دوران فرماندهی در بین همه فرماندهان دیگر نیرو‌ها را داشت. ۲۲ سال زمان کمی نیست.»
بختیاری افزود: «سردار سلیمانی به خاطر رویکرد مدیریتی و فرماندهی که داشتند خودشان مستقیم در عرصه عمل شرکت می‌کردند و با گروه‌ها از نزدیک ارتباط می‌گرفتند و کار می‌کردند به عبارتی، خودشان در میدان بودند.»
وی ادامه داد: «خب، طبیعی است با این رویه، الفت و نزدیکی خاصی بین آن‌ها شکل گرفته است و جایگزین کردن آن مدتی زمان می‌برد.»
این کارشناس اظهار کرد: «البته این که سردار قاآنی خودش نفر دوم نیروی قدس بوده و با تمام نیرو‌هایی که سردار سلیمانی ارتباط داشته، آشنا است، یک امتیاز محسوب می‌شود.»
وی افزود: «اما طبیعی است بعد از ۲۲ سال کار کردن با یک فرد، مدتی طول می‌کشد تا آن‌ها با جانشین او نیز به آن سطح از نزدیکی، دوستی و همفکری برسند. روندی که سردار سلیمانی در طول دوران فرماندهی خود با نیرو‌های مقاومت داشتند.»
بختیاری گفت: «سپاه قدس با تمام نیرو‌های دیگر فرقی عمده دارد و آن هم به ویژگی اصلی آن یعنی ارتباط با کشور‌های دیگر و فرهنگ‌های دیگر باز می‌گردد. بالاخره هر کدام از این گروه‌ها راه خاص خود را برای ارتباط گیری دارد و قابل قیاس با نیرو‌های دیگر نیست.»
او ادامه داد: «افرادی که در این حوزه کار می‌کنند بیشتر از سایر نیرو‌ها مثلا نیروی دریایی یا موشکی که کار تخصصی- نظامی دارند به روحیه دیپلماتیک و روحیه عاطفی و توان برقراری کردن رابطه عاطفی با سایر انسان‌ها نیاز دارند.»
وی افزود: «سردار سلیمانی مجموعی از همه این ویژگی‌ها را به شکلی خاص داشت.»
این کارشناس نظامی تصریح کرد: «البته در همان سطح کسی مانند سردار قاآنی که از نظر شخصیتی تفاوت‌هایی با سردار سلیمانی دارد هم این رابطه را با نیرو‌های مقاومت برقرار کرده است.»
او اذعان داشت: «به ویژه اینکه سردار قاآنی، سیزده سال با این گروه‌ها کار کرده است و می‌داند با هر کدام از این گرو‌ها با چه فرهنگی و رویکردی باید کار کرد. از این جهت ایشان هم تجربیات سردار سلیمانی را در سطح زیادی دارند.»
وی افزود: «سردار قاآنی به خاطراین که قائم مقام بوده و در هر سازمانی ارتباط برقرار کردن با قائم مقام تا رئیس آن سازمان، راحت‌تر است از رابطه خوبی با نیرو‌های سپاه قدس نیز برخوردار است.»
بختیاری ادامه داد: «از نظر اخلاقی و جنبه‌های مدیریتی، نیرو‌ها خیلی راحت‌تر با سردار قاآنی ارتباط می‌گیرند. هر چند این رابطه را در سطح کلان با سردار سلیمانی هم داشتند.به هر حال سردار سلیمانی فرمانده اصلی سپاه قدس بوده و شاید به دلیل محذورات سازمانی و حریم‌های موجود ارتباط نیرو‌ها با سردار قاآنی راحت‌تر بوده است. همچنین آن‌ها با سردار قاآنی انس و الفت دارند.»
او تأکید کرد: «سردار سلیمانی نه تنها بین نیرو‌های سپاه بلکه در افکار عمومی جایگاه ویژه‌ای داشت که حتی فرماندهانی که حتی از سطح محبوبیت بالایی برخوردار هستند، قابل مقایسه نیست.»
وی گفت: «مقایسه کردن افراد با سردار سلیمانی کار درستی نیست، چون سردار سلیمانی جایگاه خیلی بالایی داشتند و مردم سال‌ها بود با سردار آشنا بودند و دوست‌شان داشتند. حالا چنین آدمی به این شکل از دست رفته است، همین فضایی برای او درست می‌کند که امکان مقایسه او با دیگران را غیرممکن می‌کند.»