فرارو- صدور کارت هوشمند ملی بخشی از اجرای سیاست‌های دولت الکترونیک بود. این فرایند در سه مرحله تولید بدنه، تراشه‌گذاری و صدور تعریف شده بود. سازمان ثبت احوال به عنوان متولی صدور کارت ملی این پرژوه را از سال ۱۳۹۱ آغاز کرد و قرار بود تا پایان سال ۱۳۹۷ برای تمام واجدین شرایط کارت صادر شود.
به گزارش فرارو، وعده پایان پروژه کارت ملی هوشمند در سال ۱۳۹۷ با اعمال تحریم‌ها در این سال، به بن‌بست خورد، چراکه تهیه بدنه کارت ملی و تراشه‌گذاری آن در خارج از کشور صورت می‌گرفت؛ تا اینکه سازمان ثبت احوال در تابستان ۱۳۹۷، خبر داد تولید کارت ملی هوشمند ایرانی توسط سازمان چاپخانه دولتی، شروع شده است. زمان بهره‌برداری از کارت ملی هوشمند ایرانی هم آبان ماه همان سال اعلام شد. اما آبان ماه گذشت و این وعده به سرانجام نرسید.
با این حال، سیف‌الله ابوترابی سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور در دوم اردیبهشت ۱۳۹۸ اعلام کرد پس از دو مرحله تمدید اعتبار کار‌های قدیم، از فروردین سال ۹۸ تمام کارتهای نمونه قدیم از درجه اعتبار ساقط شدند و دیگر قابل تمدید نیستند.
وی همچنین با اشاره به اینکه پایان سال ۹۸ پروژه صدور کارت هوشمند ملی به اتمام می‌رسد؛ اعلام کرده بود از جمعیت ۶۲ میلیونی واجد شرایط کارت هوشمند در کشور، حدود ۵۱ میلیون نفر مراحل تکمیل ثبت نام را انجام دادند و جمعیتی تقریبا بین ۸ تا ۱۰ میلیون نفر تاکنون برای صدور کارت ملی هوشمند اقدام نکردند.
ابوترابی وعده داد افرادی که کارت ملی هوشمند خود را تا این تاریخ دریافت نکرده‌اند تا پایان سال ۹۸ کارت خود را می‌گیرند.
اما روند تولید بدنه کارت ملی همچنان با کندی صورت گرفت تا این که در شهریور ۱۳۹۸ ابوترابی، در گفتگو با تسنیم خبر دهد: «محموله نخست از سوی چاپخانه دولتی آماده و توزیع شده است. امیدواریم مسئولان چاپخانه دولتی به تعهدات خود در این زمینه عمل کنند و سازمان ثبت احول نیز بتواند طبق زمان‌بندی انجام شده کارت ملی هوشمند را در اختیار هموطنان قرار دهد».
وی در این گفتگو همچنین گفت: تا کنون ۴۵ میلیون و ۵۰۰ هزار کارت ملی هوشمند صادر شده و در اختیار متقاضیان و هموطنان قرار گرفته است و این روند همچنان ادامه دارد. این در حالی است که تا این تاریخ یعنی دی ماه 1398، هنوز افرادی که در سال ۱۳۹۷ ثبت نام کردند کارت ملی خود را دریافت نکردند. در صورتی که به گفته مسئولان ثبت احوال، مدت زمان فرایند صدور کارت ملی هوشمند از زمان ثبت‌نام تا زمان تحویل حداکثر دو هفته است.
بنا به گزارش‌های متعدد درباره تأخیر در صدور کارت ملی هوشمند، سازمان چاپخانه دولتی در ارتباط با تأمین بدنه کارت ملی هوشمند مسئول است. در این‌باره پی‌گیری‌های فرارو، در تماس با سازمان چاپخانه دولتی به مدیر عاملی مهدی علیدادی راه به جایی نبرد. چرا که به گفته حراست این سازمان، اطلاعات مربوط به این پروژه محرمانه و در رده حفاظتی قرار دارد. از این رو از سازمان ثبت احوال کشور پی‌گیر این امر شدیم.
ثبت نام کنندگان سال 1397 و 1398 در نوبت صدور کارت ملی هوشمند هستند
ابوترابی سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور در گفتگو با فرارو گفت: «در مجموع بیش از ۵۵ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر برای کارت ملی هوشمند، تکمیل ثبت نام کردند یعنی از پیش ثبت نام و ثبت نام، گذر کردند.»
وی افزود: «از این تعداد جمعیت، ۴۶ میلیون و ۲۰۰ هزار کارت صادر شده است و بخشی از متقاضیان در نوبت هستند.»
سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور تأکید کرد: «کلیه کسانی که تا پایان سال ۱۳۹۶، تکمیل ثبت نام کردند کارت‌شان آماده و تحویل شده است. اما کارت کسانی که در سال ۹۷ و ۹۸ ثبت‌نام کردند به تدریج صادر می‌شود.»
او افزود: «برخی از هموطنان‌مان بیش از یک سال و نیم است که ثبت نام کردند و در نوبت هستند. مشکل این تأخیر هم تأمین نشدن بدنه کارت ملی است که متولی آن چاپخانه دولتی است.»
کارت اولی‌ها دیگر اولویتی به سایر ثبت نام کنندگان صدور کارت ندارند
وی ادامه داد: «در این مرحله از صدور کارت ملی، کارت اولی‌ها از دیگران تفکیک نشده‌اند. ما برای همه کسانی که در نوبت ثبت نام کارت ملی هستند چه کارت اولی باشند و چه از کارت نمونه قدیمی استفاده کنند، کارت صادر می‌کنیم.»
ابوترابی اظهار داشت: «تا وقتی‌که کارتهای ملی ِقدیمی، اعتبار داشتند سعی می‌کردیم صدور کارت ملی کارت اولی‌ها در اولویت باشد، چون کارتی نداشتند، اما پس از باطل شدن کارتهای ملی قدیمی، دیگر فرقی بین آنها با دیگران نیست.»
کلیه دستگاه‌های اجرایی مکلف به احراز هویتی برخط هستند
وی ادامه داد: «مطابق دستور رئیس جمهور با دستگا‌های اجرایی در ۲۰۰ هزار نقطه کشور هماهنگ شده تا احراز هویتی افرادی که تکمیل ثبت نام کردند تا زمان دریافت کارت ملی، به صورت برخط صورت گیرد.»
ابوترابی تأکید کرد: «در این باره رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای اجرایی فناوری کشور به تمام دستگاه‌ها ابلاغ کردند که به صورت برخط استعلام کنند. آنها نیز به صورت رسمی، مکلف به اجرای آن هستند و هر دستگاهی که از این قاعده پیروی نکند؛ تخلف کرده است.»
سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور با تأکید بر این که این ابلاغیه شامل تمام دستگاه‌های اجرایی و از جمله بانک‌ها می‌شود، اظهار کرد: «این دستگاه‌ها باید برای احراز هویت از شماره ملی و سریال شناسنامه استفاده کنند. دستگاهی که در این باره بی‌توجهی می‌کند باید مورد سوال قرار گیرد که چرا از مصوبه دولت تخطی کرده است.»
کارتهای «مگنتی» قابلیت استفاده در کارت ملی هوشمند را نداشت
ابوترابی درباره چرایی استفاده نکردن از کارتهای مگنتی در کارت ملی، تصریح کرد: «کارتهای مگنتی، تنها در یک جای خاص کاربرد دارد. نمی‌شد از کارت بانکی در احراز هویت استفاده کرد، چون در کارت مگنتی، قابلیت مشاهده تصویر فرد و امضای الکترونیکی او نیست. ویژگی‌هایی که کارت هوشمند از آن برخوردار است و انحصار را مورد توجه قرار می‌دهد.»
کارتهای مگنتی همان کارت‌هایی هستند که در این سال‌ها به عنوان عابر بانک استفاده می‌شدند. بر خی کارشناسان معتقدند اگر از این نوع کارت‌ها برای کارت ملی هوشمند استفاده می‌شد، از لحاظ قیمت و سرعت صدور کارتهای جدید به‌صرفه بود.
او افزود: «بنا نیست همه اطلاعات فرد در تمام بخش‌های نظام در این تراشه قرار گیرد، بلکه اطلاعات اولیه هویتی فرد مانند تصویر، امضای الکترونیکی و اسکن اثر انگشت او در این تراشه قرار می‌گیرد.»
ابوترابی گفت: «این کارت، کلیدی برای ورود به سایر پایگا‌ه‌های اطلاعاتی کشور و احراز هویت فرد است و می‌تواند به عنوان کارت عابر بانک یا گواهینامه رانندگی یا پایان خدمت از آن، استفاده شود.»
۵۵ میلیون نفر در صف انتظار صدور کارت ملی!
وی ادامه داد: « کاربردی کردن کارت ملی هوشمند با صدور آن متفاوت است. یکی از مصوبه‌های دولت، کاربردی کردن این کارت است. همچنین یکی از علت‌های اتمام تاریخ کارتهای نمونه قدیم این است که ۵۵ میلیون نفر از هموطنان‌مان، تکمیل ثبت نام را انجام داده و در نوبت صدور هستند.»
سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور گفت: «بخش اعظمی از این کارت‌ها، صادر شده و کار‌های بیش از ۸۸ درصد واجدین شرایط انجام شده است. اما برای اینکه هموطنان‌مان از این کارت استفاده چند منظوره کنند نیاز به اجرایی کردن مصوبه دولت است. در این راستا نیز تقریباً بیش از ۲۰ دستگاه اجرایی از جمله چند بانک، تقاضای کاربردی کردن این کارت را دارند که با هشت دستگاه تفاهم نامه امضا شده و مقدمات بهره‌برداری از این کارت‌ها انجام شده است.»
وی ادامه داد: «سایر دستگاه‌ها نیز به تدریج مقدمات این کار را فراهم می‌کنند. به هر حال این یک کار بزرگ ملی است و نمی‌شود آن را ظرف مدت یک هفته یا یک ماه انجام داد. ولی سایر دستگاه‌ها نیز باید زیرساخت‌ها را فراهم کنند. خوشبختانه مصوبه دولت تأکید کرده است هیچ دستگاه دیگری حق ندارد کارت هوشمند مشابهی تولید کند.»
تأخیر در صدور کارت ملی به خاطر حساسیت به کیفیت کارت است
ابوترابی درباره تأخیر در صدور کارت ملی گفت: «روند طولانی مدت تولید کارت ملی داخلی به خاطر این است که تفاوتی میان کارت ملی تولید داخل با نمونه خارجی آن نباشد. اگر بنا باشد کارت ملی ۴۶ میلیون نفر یک نوع و مابقی نوع دیگری باشد؛ خوب نیست.»
او افزود: «تمام تلاش چاپخانه دولتی و سازمان متولی تراشه‌گذار بر این است کسی متوجه تفاوت میان دو نوع کارت داخلی و خارجی نشود و در حال حاضر هر هموطنی کارت تولید داخل را با نمونه خارجی مقایسه کند؛ تفاوتی را مشاهده نمی‌کند.»
وی گفت: «تاکنون چاپخانه دولتی، ۳۵۰ هزار کارت تولید کرده و تحویل ما داده است که ما هم آنها را صادر کردیم. این کارت‌ها قطعا با کارتهای تولید خارج، متفاوت نیست. تمام تلاش دوستان‌مان این است که کارتی مشابه همان کارتهای خارجی تولید شود تا موجب نگرانی هموطنان‌مان نشود.»
چاپخانه دولتی متولی تأمین بدنه کارت ملی است
ابوترابی ادامه داد: «پس از اعمال تحریم‌ها، چون بدنه کارت هوشمند از خارج تهیه می‌شد، ناگزیر دوستان چاپخانه دولتی که متولی تأمین اوراق بهادار برای دستگاه‌های اجرایی بودند بر مبنای قانون اقدام به تهیه و تأمین کارت مشابه خارجی کردند و بیش از ۳۵۰ هزار کارت را تحویل ما دادند.»
وی تأکید کرد: «باید بین صدور کارت و تأمین بدنه آن تفکیک قایل شد. متولی تامین بدنه کارت بر اساس قانون و علیرغم همه گرفتاری‌های آن، چاپخانه دولتی است. آنها قطعا برای ورود مواد اولیه مشکلاتی دارند.»
وی افزود: «اما صدور کارت بر عهده ما است. ما نیز ظرفیت صدور ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار کارت ملی را فراهم کردیم.»
او تصریح کرد: «یعنی اگر چاپخانه دولتی، این میزان بدنه کارت را تأمین کند ما می‌توانیم ماهانه این تعداد کارت را صادر کنیم. تاکنون ۳۵۰ هزار کارت را تحویل ما دادند و بنا بود تا پایان سال ۹۸، ۹ میلیون کارت دیگر به ما بدهند. تأمین بدنه کارت در حوزه کاری ما نیست.»
سخنگوی سازمان ثبت احوال ادامه داد: «باید از سازمان متولی تأمین بدنه کارت ملی پرسید که چرا بدنه کارت‌ها، تأمین نشده است؟!»
وی افزود: «من متولی چاپخانه دولتی نیستم و تنها سخنگو و متولی سازمان ثبت احوال هستم. چاپخانه دولتی، ۳۵۰ هزار کارت را تأمین کرده و ما هم آنها را به دست هموطنان‌مان رساندیم.»
وی در پاسخ به این مسئله که پی‌گیری سایت خبری فرارو از چاپخانه دولتی بی‌نتیجه بود، گفت: «من از این بخش مطلع نیستم. من متولی پاسخگویی در حوزه سازمان ثبت احوال هستم و هر سؤالی مربوط به این حوزه باشد را به اطلاع هموطنانم می‌رسانم.»