پیش‌نویس آیین‌نامه نحوه شناسایی خانوارها، برای دریافت یارانه نقدی دوم منتشر شد. در این پیش‌نویس، مواردی نظیر «میزان درآمد‌های ماهانه برای اعضای خانوار»، «واحد مسکونی، شغل، خودرو به‌طور همزمان»، «ارزش ملک بیشتر از ۲/ ۱ میلیارد تومان در تهران و کلان‌شهر‌ها و بالای ۹۰۰ میلیون تومان در سایر شهرها»، «سفر‌های خارجی بیش از سه مورد» و «تسهیلات فعال بیش از ۳۰۰ میلیون تومان» به‌عنوان معیار‌های شناسایی افرادغیرمشمول معرفی شده است. این شاخص‌ها برای انجام آزمون وسع توسط وزارت رفاه تهیه و ظرف یک ماه به تایید شورای اقتصاد، مرکز آمار ایران و ستاد اقتصادی دولت خواهد رسید.
به گزارش دنیای اقتصاد، در پیش‌نویس آیین‌نامه نحوه شناسایی خانوار‌های مشمول دریافت بسته حمایت معیشتی که در حال بررسی در هیات دولت است، بخشی از دهک هشتم نیز مشمول یارانه بنزین می‌شود. در واقع درصورت تصویب این پیش‌نویس در هیات دولت، افرادی که سطوح هزینه ماهانه آن‌ها در یک خانوار ۴ نفره بین ۶ میلیون و ۸۰۰ تا ۷ میلیون تومان باشد نیز در گروه مستحقان دریافت یارانه بنزین قرار می‌گیرند.
البته نکته مهم دیگر این پیش‌نویس الزام تعدیل و به‌روزرسانی وضعیت وسع خانوارها هر ۶ ماه یک بار است که گفته شده توسط آمار‌های رسمی انجام خواهد شد. در ساعات اولیه ۲۴ آبان بعد از ۴ سال که سهمیه‌بندی بنزین و استفاده از کارت سوخت کنار گذاشته شده بود، اعلام شد که بنزین سهمیه‌بندی شده و از این پس، نرخ بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان و نرخ بنزین آزاد ۳ هزار تومان خواهد بود.
پس از ابلاغ این تصمیم که توسط سران سه قوه و بدون اطلاع سایر نهاد‌ها و وزارتخانه‌ها گرفته شد، اعلام شد که برای حمایت از اقشار ضعیف و کم درآمد جامعه و حفاظت آن‌ها از افزایش قیمت بنزین، بسته حمایتی معیشتی توزیع خواهد شد. البته افرادی که شامل این بسته حمایتی می‌شدند باید شرایط خاصی می‌داشتند.
در روز‌های اول اعلام این طرح، شفافیت کافی در مورد گروه‌بندی اقشار جامعه وجود نداشت، و تنها مبلغ آن اعلام شد. براساس اطلاعیه سازمان برنامه و بودجه مبلغ بسته حمایت معیشتی برای خانوار‌های یک نفره ۵۵ هزار تومان، خانوار‌های دو نفره ۱۰۳ هزار تومان، خانوار‌های ۳ نفری ۱۳۸ هزار تومان، خانوار‌های ۴ نفره ۱۷۲ هزار تومان و خانوار‌های ۵ نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان در نظر گرفته شد.
پس از سهمیه‌بندی بنزین، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد که سبد حمایت معیشتی در سه مرحله ۲۷ آبان، ۳۰ آبان و دوم آذرماه برای ۶۰ میلیون نفر واریز می‌شود. اما پس از اینکه اولین مرحله واریزی دولت انجام شد، بسیاری از خانوارها مخصوصا در شهر‌های بزرگی مانند تهران اعلام کردند که پولی به حساب آن‌ها واریز نشده است.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد افرادی که متقاضی دریافت این بسته هستند، می‌توانند اعتراض خود را نسبت به عدم دریافت یارانه بنزین اعلام کنند تا پس از رسیدگی به شکایات در صورتی که مشمول دریافت یارانه معیشتی باشند، به حساب آن‌ها نیز پول واریز شود. اما سوالی که مطرح شد این است که دولت از چه شاخصی برای طبقه‌بندی گروه‌های جامعه و اختصاص یارانه معیشتی استفاده کرده است؟
وضعیت اقتصادی خانوارها در هر دهک
در آخرین پیش‌نویس آیین‌نامه نحوه شناسایی خانوار‌های مشمول دریافت بسته حمایتی که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به هیات دولت تحویل داده شده، سطوح هزینه ماهانه خانوار‌های ۴ نفره را به منتشر کرده است. براساس جدول منتشر شده هزینه ماهانه تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان در دهک اول، از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان دهک دوم، از ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در دهک سوم، از ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان در دهک چهارم، از ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان تا ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان در دهک پنجم، از ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تا ۶ میلیون تومان در دهک ششم، از ۶ میلیون تا ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار در دهک هفتم، از ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تا ۸ میلیون در دهک هشتم، از ۸ میلیون تا ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار در دهک نهم و از هزینه ماهانه بالاتر از ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار در دهک دهم طبقه‌بندی شده‌اند.
به چه افرادی بسته حمایت معیشتی تعلق نمی‌گیرد؟
در تبصره یک از ماده ۲ این پیش‌نویس علاوه بر اینکه جدولی برای در نظر گرفتن حداقل درآمد‌های سالانه و ماهانه خانوارها منتشر شده، ۶ شرط برای افرادی که بسته حمایتی به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد، بیان شده است. در این پیش‌نویس آمده است که خانوار‌هایی که دارای واحد مسکونی، شغل و خودرو به‌طور همزمان هستند یا خانوار‌هایی که دارای دو واحد ملکی باشند، به علاوه خانوار‌هایی که ارزش ملک آن‌ها در تهران و کلان‌شهر‌ها یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان و در سایر شهرستان‌ها ۹۰۰ میلیون تومان باشد؛ خانوار‌هایی که دارای خودروی سواری به ارزش بیش از ۳۰۰ میلیون تومان یا خودروی عمومی با ارزش بیش از ۴۰۰ میلیون تومان باشند، خانوار‌هایی که بیش از ۳ سفر خارجی غیرزیارتی داشته باشند و گیرندگان تسهیلات بانکی جمعا به مبلغ بیش از ۳۰۰ میلیون تومان که درحال بازپرداخت اقساط هستند نیز شامل دریافت بسته حمایتی نخواهند بود. به‌علاوه، کارفرمایانی که بیش از ۳ بیمه‌پرداز داشته باشند نیز از دریافت بسته معیشتی بی‌نصیب خواهند بود.
اما نکته دیگری که در مورد شاخص پرداخت یارانه بنزینی گفته شده، طبقه‌بندی درآمد‌های خانوارها براساس بعد آن است. در جدول منتشرشده آمده است که خانوار‌های یک نفره‌ای که حداقل درآمد ماهانه آن‌ها ۴ میلیون تومان و خانوار‌های ۲ نفره‌ای که حداقل درآمد ماهانه آن‌ها ۵ میلیون تومان باشد، یارانه معیشتی نخواهند گرفت. علاوه براین، خانوار‌های با بعد ۳ و ۴ نفره‌ای که حداقل درآمد ماهانه آن‌ها ۶ میلیون و ۷ میلیون تومان باشد نیز مشمول دریافت یارانه بنزین نیستند. در این جدول تاکید شده است که خانوار‌هایی که ۵ نفر و بیشتر هستند نیز اگر درآمد ماهانه آن‌ها حداقل ۸ میلیون تومان باشد، منتظر دریافت بسته حمایت معیشتی نباشند.
به‌روزرسانی ۶ ماهه وضعیت وسع خانوارها
در تبصره ۲ ماده ۲ این پیش‌نویس آمده است، شاخص‌های مورد نیاز (کلیه اطلاعات مالی و اقتصادی) برای انجام آزمون وسع توسط وزارت تعاون، کار و تامین اجتماعی تهیه و حداکثر ظرف مدت یک ماه به تایید شورای اقتصاد، مرکز آمار ایران و ستاد اقتصادی دولت خواهد رسید و در صورت لزوم به‌روزرسانی خواهد شد. علاوه براین، در تبصره ۳ همین ماده آمده است که ارقام و جدول فوق براساس بعد خانوار و متناسب با نرخ تورم اعلامی از سوی مراجع رسمی ذی‌ربط تعدیل می‌شود. در ماده ۳ نیز عنوان شده که چنانچه براساس بررسی وزارت کار و رفاه اجتماعی در هر مرحله از پایش، خانوار در یکی از دهک‌های مشمول دریافت بسته حمایت معیشتی قرار گیرد، نسبت به پرداخت بسته مذکور اقدام می‌شود. در ماده ۶ این آیین‌نامه نیز تاکید شده که وزارت کار و رفاه اجتماعی مکلف است به منظور توزیع عادلانه و جلوگیری از تبعیض میان خانوار دریافت‌کننده یا متقاضی یارانه نسبت به پایش و به‌روزرسانی وضعیت وسع خانوارها حداکثر در مقاطع زمانی ۶ ماهه اقدام کند.
برخی از دهک هشتم مشمول دریافت یارانه بنزین
نکته جالب توجه در این پیش‌نویس این است که گفته شده وزارت کار و تعاون مکلف است حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ وصول اعتراض خانوار‌های متقاضی دریافت بسته حمایت معیشتی نسبت به بررسی موضوع اقدام کنند و در صورتی که براساس نتیجه بررسی وزارت، خانوار متاقضی در دهک هشتم قرار گیرد، پس از اخد رضایت‌نامه الکترونیکی لازم از متقاضی نسبت به پرداخت بسته معیشتی اقدام شود. البته تاکید شده که اگر در اثر بررسی مجدد وزارتخانه مربوطه عدم شمول متقاضی محرز شود، پرداخت یارانه قطع خواهد شد. درواقع براساس مفاد این ماده، خانوار‌های متقاضی در دهک هشتم که طبق جدول اعلام‌شده توسط مرکز آمار کشور به‌طور متوسط ماهانه بین ۶ میلیون و ۸۰۰ تومان تا ۷ میلیون تومان (خانوار ۴ نفره) هزینه داشته باشند نیز مشمول دریافت یارانه بنزین خواهند بود. باید به این نکته توجه داشت که در دهک هشتم برای خانوار ۴ نفره، هزینه ماهانه بین ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تا ۸ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
اما در تبصره یک ماده ۲ این پیش‌نویس آماده است که در یک خانوار ۴ نفره که حداقل درآمد ماهانه ۷ میلیون تومان باشد مشمول دریافت بسته معیشتی نخواهند بود. در نتیجه تنها خانوار‌هایی از دهک هشتم مشمول دریافت این یارانه خواهند بود که حقوق آن‌ها در بعد ۴ نفری خانوار، کمتر از ۷ میلیون تومان باشد. البته اگرچه این موضوع در این پیش‌نویس دستورالعمل قانون تاکید شده است، اما پیش از این نیز با توجه به صحبت مسوولان قابل پیش‌بینی بود که برخی از خانوار‌های دهک هشتم نیز مشمول دریافت یارانه معیشتی بودند. این پیش‌نویس در کمیسیون اقتصادی هیات دولت درحال بررسی است و در صورت تصویب اجرایی خواهد شد.