سعید حجاریان، عباس سلیمی نمین و محسن امین زاده
فرارو- عباس سلیمی نمین فعال سیاسی اصولگرا به میدان بحث و مناظره‌های مکتوب با برخی چهره‌های سیاسی اصلاح طلب وارد شده است. سلیمی نمین به نقد مباحث مطرح شده از سوی سعید حجاریان و محسن امین زاده پرداخته است. او در نامه‌ای حجاریان را به مناظره دعوت کرده بود که با مخالفت حجاریان روبه رو شد. هر چند حجاریان به مناظره وارد نشد، اما در ادامه محسن امین زاده و سلیمی نمین جدالی مکتوب داشتند که ظاهرا همچنان هم ادامه دارد.
به گزارش فرارو، سعید حجاریان فعال سیاسی و از چهره‌های تئوریک جناح اصلاح‌طلب اوایل تیر امسال یادداشتی با عنوان «مقاومت در برابر ترامپ» در وب‌سایت مشق‌نو منتشر کرد، این یادداشت به دلیل نگاه خاص سعید حجاریان به مسائل کنونی کشور در منطقه و جهان بازتاب فراوانی داشت.
حجاریان یادداشت خود را اینگونه آغاز کرد "با توجه به فضای جهانی و رویکرد‌های موجود، به‌نظرم امروز بیش از هر زمانی باید درباره صلح و صلح‌طلبی سخن بگوییم. این مقوله دغدغه بسیاری از متفکران بوده است و حقیقتاً نمی‌توان نسبت به آن بی‌توجه بود."
این لُب مطلب حجاریان در آن یادداشت است.
او با انتقاد از سیاست‌های ترامپ و دولت آمریکا علیه ایران او را "ابرقدرت بی پروا" خواند. این نظریه پرداز اصلاح طلب در ادامه یادداشت خود تصریح کرد " «ابرمقاومت» ما در شرایط کنونی از معبر «صلح»، «اصلاح» و «بازگشت به مردم» می‌گذرد؛ اما عجالتا در شرایط کنونی باید اصلاحات را به صلح ترجمه کرد."
او از تشکیل «نیروی مقاومت صلح طلب» سخن گفت که "بنا نیست کارکرد «لابی»ها به معنای متعارف کلمه را داشته باشد. از این گذشته، حقوق بگیر نیست و از آن مهم تر، در پوشش صلح، به دنبال دلالی و کاسبی نخواهد رفت."
سعید حجاریان معتقد است: «احزاب و جریان‌ها می‌توانند به رغم همه اختلاف‌ها در حوزه سیاست داخلی، اقتصاد و… بر سر حفظ و توسعه ظرفی به نام ایران توافق کنند و من معتقدم این کار به معنای تعلیق سیاست نیست. زیرا هر چه پیش برویم، برخی التفات پیدا می‌کنند که بقای ایران نه تنها به صلح، بلکه به دموکراسی و تقویت مناسبات منطقه‌ای پیوند خورده است پس در جهت تعمیق دموکراسی و بهبود روابط کوشش خواهند کرد. «نیروی مقاومت صلح طلب» مانند بالشتک ضربه گیر است و درجه تخاصم را کم می‌کند و هر چه حول آن بسیج نیرو صورت بگیرد، مخاصمه دورتر خواهد شد. در مقابل، هر چه صدای صلح طلبان ضعیف‌تر شود امکان تخاصم و تصادم افزایش پیدا می‌کند.»
یادداشت حجاریان می‌توانست اهمیت زیادی پیدا کند، اما با توجه به کاهش اقبال مردم به جریان اصلاح طلب راهکار تئوری پرداز جریان اصلاح طلب نیز خیلی افکارعمومی را به خود مشغول نکرد.
اما مورد توجه برخی فعالان جریان اصولگرا از جمله عباس سلیمی نمین، مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران و مدیر مسئول سابق کیهان هوایی قرار گرفت.
شنبه ۱۵ تیر ۹۸
عباس سلیمی‌نمین به این یادداشت سعید حجاریان واکنش نشان داد. او یادداشتی نوشت و در آن گفت که هرچند مکتوب اخیر سعید حجاریان با عنوان «مقاومت در برابر ترامپ» را با انگیزه پررنگ انتخاباتی یافته است، امّا "از آن جا که می‌تواند زمینه تأمل در تجربیات تاریخی مبارزات ملت عزیزمان را فراهم آورد"، آن را مبنای بحثی دوسویه قرار می‌دهد.
سلیمی نمین در یادداشت خود از این منظر دیدگاه حجاریان را به چالش کشید که می‌خواهد بگوید سایه جنگ بر سر مردم قرار دارد و در حال حاضر اصلاح طلبان جریان صلح طلب هستند.
سلیمی نمین نوشت: «حتی اگر بپذیریم در شرایط کنونی کشور در آستانه جنگ قرار گرفته است هیچ یک از دلسوزان مطلع، به نیرو‌های نزدیک به شما برای رفع این تهدید اعتماد نخواهند کرد. متأسفانه با هدف بهره برداری سیاسی و خارج ساختن نیرو‌های تندرو اصلاحات از انزوا - چه درداخل و چه در خارج- گزینه جنگ که گاهی دشمن برای شکستن مقاومت ملت ایران به رخ می‌کشد را عامدانه جدی می‌گیرید، والا در شرایط کنونی حتی بخش اقتصاد که به‌سرعت حتی از رجز خوانی‌ها متأثر می‌شود پیام دیگری را به ما منعکس می‌سازد.»
او در ادامه تاکید کرد " فرض کنیم ترساندن مردم از جنگ مبتنی بر قراین و شواهد واقعی باشد. چگونه می‌توان پرچم امنیت بخشی به جامعه را به دوستان شما بسپارند که گاه در برابر گردن‌کشی‌های آمریکا مردم را به ذلت دعوت نموده و گاه بر طبل جنگ کوبیده‌اند."
رد درخواست مناظره
سلیمی‌نمین در یادداشتش از سعید حجاریان خواست که این مباحثات دوسویه درباره چنین موضوعات مهمی ادامه یابد. او خواستار مناظره با حجاریان شد.
حجاریان چند روز بعد (۱۸ تیر ۹۸) به این یادداشت سلیمی‌نمین و درخواست مناظره او پاسخ داد. امّا پاسخ او حاوی رد این پیشنهاد بود. او «اختلال تکلم» و «مجبور بودنش به خودسانسوری» را دو مانع اصلی‌اش برای مناظره عنوان کرد.
این پاسخ حجاریان هم با پاسخ دیگری از ناحیه
عباس سلیمی‌نمین روبه‌رو شد؛ او نوشت که مشخصاً مقصودش مناظره مکتوب و قلمی بوده و با توجه به «پرکاری» و «روانی» قلم آقای حجاریان، قاعدتاً نمی‌تواند مانعی برای این نحو مناظره وجود داشته باشد.
سلیمی‌نمین درباره مشکل دوم حجاریان، یعنی ماجرای خفیه‌نویسان هم معتقد بود که پیش‌کشیدن چنین معذوراتی بیش از آنکه مصداقی در واقعیت داشته باشد، برآمده از «عملیات روانی» آقای حجاریان است.
جنگ طلبی اصلاح طلبان به روایت سلیمی نمین و پاسخ امین زاده
پاسخ سلیمی نمین دیگر واکنشی از سوی حجاریان در پی نداشت. اما یکی دیگر از فعالان جریان اصلاح طلب یعنی محسن امین زاده که در دولت اصلاحات معاون وزارت خارجه بود به بخشی از ادعا‌های سلیمی نمین در نامه به حجاریان واکنش نشان داد.
سلیمی نمین در بخشی از یادداشتش در پاسخ به حجاریان تلاش کرد که نشان دهد اصلاح طلبان حداقل در گذشته جنگ طلب بوده اند. این پژوهشگر اصولگرا نمونه‌ای در این باره ذکر کرد.
او با اشاره به ماجرای حمله سال ۱۳۷۷ طالبان به دفتر کنسولگری ایران در مزار شریف و شهادت جمعی از دیپلمات‌های ایرانی و مسائل ایجاد شده پیرامون آن حمله گفت که وقتی او (سلیمی‌نمین) در نشریه تهران‌تایمز خبر مخالفت آیت‌الله خامنه‌ای با جنگ با طالبان را منتشر کرد "آقای محسن امین‌زاده ــ معاون وقت وزارت خارجه و از اعضای برجسته حزب مشارکت ــ طی تماس تلفنی با پرخاش و عصبانیت خواهان تکذیب خبر از سوی خود روزنامه شد. پاسخم این بود: "چگونه می‌توانم خبری را که خود شاهد آن بوده‌ام تکذیب کنم؟"
سلیمی نمین این خاطره را برای یادآوری نگاه جنگ محورانه امین زاده ذکر کرد. او تاکید کرد که آن سال "جناح تندرو دوم خرداد در شورای امنیت ملی کشور جنگ با طالبان را به تصویب رساند (که البته رهبری چنین مصوبه‌ای را تأیید و امضا نکردند.) "
ادعای سلیمی نمین با پاسخ محسن امین زاده معاون وقت وزارت خارجه روبه رو شد. امین زاده درباره ادعای سلیمی نمین نوشت " به‌صورت حیرت‌آوری تصویری کاملاً وارونه از این رویداد‌های تاریخی" ارائه کرده است.
امین زاده نوشت: «آنچه مورد مخالفت شدید دولت و وزارت امور خارجه بود و نهایتاً با مخالفت رهبری منتفی شد طرح ماجراجویانه افراطیون اصولگرا از جمله یکی از فعالترین آنها، به‌تعبیر من «وزیر جنگ» برای حمله به داخل افغانستان بود.»
او افزود: «استقرار ده‌ها هزار نفر نیروی مسلح در مرز افغانستان با آرایش آفندی تنها با تصمیم ستاد کل نیرو‌های مسلح و تصویب و دستور رهبری قابل انجام بوده و حتی به‌احتمال زیاد این تصمیم بدون مصوبه شورای عالی امنیت ملی توسط رهبری اتخاذ شده بود و در شورای امنیت ملی مراحل اجرای آن هماهنگ می‌شد.»
این مقام دولت اصلاحات تاکید کرد که وزارت خارجه آن زمان نگران و مخالف "طرح حمله نظامی به داخل خاک افغانستان به‌منظور اشغال شهر هرات بود." امین زاده مدعی شد: «این طرح برخلاف طرح استقرار نیروها، از سوی ستاد کل نیرو‌های مسلح با شورای عالی امنیت ملی پیشنهاد یا تصویب نشده بود، بلکه طرح فرماندهی وقت سپاه پاسداران برای حمله به غرب افغانستان و اشغال شهر هرات بود.»
امین زاده در ادامه نامه خود نوشت که "ترجیح می‌دهم که همچنان اسامی مقامات اصولگرا و ماجراجویان مشتاق حمله ایران به افغانستان و جزئیات طرح‌های آنان برای حمله به افغانستان را منتشر نکنم."
در ادامه سلیمی نمین به بحث‌های مطرح شده توسط امین زاده پاسخ داد. سلیمی نمین اصرار دارد، پیشنهاد حمله به افغانستان از سوی شورای عالی امنیت ملی مطرح شده است و نه فرمانده وقت سپاه پاسداران. سلیمی نمین می‌گوید بیشتر اعضای شورای عالی امنیت ملی اعضای دولت اصلاحات بودند. فرمانده سپاه هم اساسا در شورا حق رای نداشته و فقط رییس ستاد کل نیرو‌های مسلح حق رای داشته است. در نقطه مقابل امین زاده مدعی است که اصولگرایان و به ویژه فرماندهی سپاه تئوری حمله را مطرح می‌کردند.
اختلاف در دو روایت از این ماجرا در دو نامه دیگر هم وجود دارد.
سلیمی نمین برای اثبات ادعایش به خاطرات علی ربیعی که آن زمان از اعضای اصلی دبیر خانه شورای عالی امنیت ملی بود، ارجاع داده است، روایتی از ابلاغ پیشنهاد شورای عالی امنیت ملی درباره حمله به افغانستان و وتوی آن توسط رهبر انقلاب. براساس گفته ربیعی احمد شاه مسعود در آن مقطع به تهران آمده و گفته "اگر نیایید هرات، کل آن‌جا دست طالبان خواهد افتاد. هیچی باقی نمانده است."
ربیعی در ادامه گفته است در جلسه شورای عالی امنیت ملی «دیدگاه‌های مختلفی بود. یک دیدگاه این بود که باید به افغانستان کمک کنیم و به نیرو‌های احمد شاه مسعود یا جا‌های دیگر کمک کنیم که این‌ها بتوانند بازپس‌گیری کنند و لازمه این بود که بخش‌های حمایتی در داخل خاک هم صورت گیرد. ولی من یاد دارم که وقتی جمع‌بندی‌ها رفت تصمیم بسیار هوشمندانه‌ای بود که ابلاغ شد ما وارد این باتلاق نخواهیم شد. بله، من (ساعت ۱ یا ۲ نصف‌شب بود) جمع‌بندی را امضا کردم و فرستادم و صبح زود سر کار آمدم. نماز خواندم و به سر کار رفتم. ۷ صبح نامه روی میز کار من بود ظاهراً (ساعت) ۵ نوشته شده بود که ما وارد این دام نمی‌شویم.».
اما روایت امین زاده متفاوت است، او می گوید: «به‌دلیل مواضع شفافی که در مخالفت شدید با فعالیت‌های ماجراجویانه در منطقه و از جمله طرح حمله به هرات در افغانستان داشتم اینجانب هرگز به مذاکرات مرحوم احمد شاه مسعود و سپاه پاسداران و دیگران در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی برای بررسی طرح این حمله دعوت نشدم و اگر کسی به نام وزارت امور خارجه در این مذاکرات حضور داشته احتمالاً آقای بروجردی بوده است. ظاهراً طبق نقلی که ایشان (صاحب این قلم) از آقای ربیعی کرده‌اند مصوبه‌ای که به اطلاع مقام رهبری رسیده بود و ایشان نظر مخالفشان را روی آن ابلاغ کرده بودند، مربوط به این جلسات بوده است.»
البته سلیمی نمین این پاسخ امین زاده را "سرپوش گذاشتن" بر واقعیت و "جعل تاریخ" دانسته و به شدت به معاون وزارت خارجه در دوران اصلاحات انتقاد کرده است.
مباحثه سلیمی نمین با حجاریان و امین زاده جدای از نتایج آن بسیار جالب توجه و خواندنی است. اما به نظر می رسد این مباحثه در زمانی که گروه هایی سیاسی هیچ گفت و گویی با یکدیگر ندارند می تواند الگویی مناسب برای ادامه بحث هایی اینچنینی باشد. البته هیچ نشانه ای در این باره وجود ندارد که رقبای سیاسی به جای تخریب گسترده یکدیگر به پای میز بحث و گفت‌وگو باز گردند.