فرارو- آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به اعضا اعلام کرده است که ایران در حال نصب نسل‌های پیشرفته‌تری از دستگاه‌های سانتریفیوژ است.
خبرگزاری فرانسه نوشته است که «کورنل فروتا» سرپرست موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست امروز شورای حکام این نهاد تایید کرده است که ایران در حال نصب نسل‌های پیشرفته‌تر ماشین‌های سانتریفیوژ است.
نشست شورای حکام از دقایقی پیش در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز شده و قرار است فروتا ضمن قرائت بیانیه‌ای در مورد دستور کار آژانس از جمله وضعیت نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران، در نشست خبری هم در این مورد صحبت کند.
این خبر ساعاتی پس از آن منتشر می‌شود که خبرنگار نشریه «وال استریت ژورنال» از آغاز روند نصب زنجیره متشکل از ۱۶۴ سانتریفیوژ نسل دوم در ایران خبر داد.
«لارنس نورمن» در توییتر نوشته است: «به من گفته شده که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دولت‌های عضو گفته است که ایران کار نصب [زنجیره]۱۶۴ دستگاه IR۲m را آغاز کرده است.»
پیش از این «بهروز کمالوندی» معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی در مراسم اعلام گام سوم کاهش تعهد ایران به برجام گفته بود که راه‌اندازی زنجیره‌ای از ۱۶۴ دستگاه نسل دوم، یکی از اقداماتی است که به زودی در دستور کار ایران قرار می‌گیرد.
کمالوندی در این رابطه گفته بود: «در دو ماه آینده و قبل از پایان گام سوم سه کار مهم دیگر داریم که ارزش بسیار بالایی دارد، یکی راه‌اندازی و گازدهی زنجیره‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR۴ و راه‌اندازی زنجیره‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR۲m و همچنین گازدهی به زنجیره میانی سانتریفیوژ IR۵s.»
سانتریفیوژهای IR۲m اولین بار در سال ۲۰۱۳ در تأسیسات غنی‌سازی ایران نصب شد و تا پیش از حصول توافق هسته‌ای، ۱۰۴۴ دستگاه از این مدل در سایت نطنز وجود داشت. بر اساس برجام، ایران پذیرفت که استفاده از این سانتریفیوژها را که قدرت غنی‌سازی آن‌ها تا پنج برابر بیشتر از سانتریفیوژهای نسل نخست است، تا یک دهه بعد از روز اجرا، یعنی سال ۲۰۲۵، به تعویق بیاندازد.
«هنری رم» تحلیلگر مؤسسه «اوراسیا گروپ» راه‌اندازی این نسل از سانتریفیوژها را «نگران‌کننده‌ترین» اقدام ایران در جهت کاهش تعهد به توافق هسته‌ای توصیف کرده است.
جمهوری اسلامی ایران اردیبهشت ماه امسال در نخستین سالگرد خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای، اعلام کرد در پاسخ به بازگشت تحریم‌های آمریکا و عدم تحقق وعده‌های کشور‌های باقی مانده در توافق هسته‌ای برای جبران آثار منفی این تحریم‌ها، به مرور تعهد خود را به توافق هسته‌ای کاهش می‌دهد.
ایران در گام نخست، پایبندی به سقف‌های معین در برجام برای ذخایر اورانیوم با غنای پایین و آب سنگین را به حالت تعلیق درآورده و اعلام کرد که دیگر اورانیوم مازاد خود را به خارج از کشور صادر نخواهد کرد. دو ماه بعد، در گام دوم، تهران پایبندی به میزان خلوص غنی‌سازی اورانیوم را تعلیق کرده و میزان غنای اورانیوم تولیدی در سایت نطنز را از ۳.۶۷ درصد به ۴.۵ درصد ارتقاء داد.
در گام سوم که روز شنبه رسما اعلام شد، جمهوری اسلامی ایران تمام محدودیت‌های تعیین‌شده در برجام در خصوص فعالیت‌های تحقیق و توسعه را معلق کرد. بر اساس این تصمیم، تهران قصد دارد کار بر روی سانتریفیوژهای نسل‌های جدیدتر را شتاب بخشد. عملیاتی شدن نسل‌های تازه سانتریفیوژهای ایران، سرعت و میزان تولید مواد غنی‌شده را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد.
تهران با تأکید بر بازگشت‌پذیر بودن گام‌هایی که تاکنون برداشته، به کشور‌های باقی‌مانده در برجام اعلام کرده است که هر زمان که تعهدات خود در مورد عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران از جمله در زمینه فروش نفت و روابط بانکی را عملی کنند، ایران به پایبندی به برجام بازمی‌گردد. گام‌های سه‌گانه ایران بر اساس دو بند از توافق هسته‌ای برداشته شده که در آن‌ها جمهوری اسلامی اعلام کرده است که در صورت بازگشت تحریم‌ها، تهران خود را محق می‌داند تا اجرای کل یا بخشی از تعهداتش را متوقف کند.
مدیر کل موقت آژانس: ایران باید فورا به سؤالات آژانس پاسخ دهد
مدیر کل موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای که در ابتدای نشست شورای حکام قرائت کرد، گفت در دیدار با مقام‌های ایرانی تأکید کرده است که تهران باید بدون درنگ به سؤالات این نهاد درباره اعلامیه‌های پادمانی پاسخ دهد.
«کورنل فروتا» مدیر کل موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه گفت روند راستی‌آزمایی تعهدات برجامی ایران همچنان ادامه دارد و او در سفر به تهران در جریان فعالیت‌های ایران در زمینه تحقیق و توسعه قرار گرفته است.
متن کامل بخش مربوط به ایران از سخنرانی فروتا در ادامه آمده است:
خانم رئیس؛
گزارش من در مورد راستی‌آزمایی و پایش در جمهوری اسلامی ایران در سایه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد (۲۰۱۵) فعالیت‌های مربوطه آژانس در این کشور در چند ماه اخیر را پوشش می‌دهد.
دیروز، من برای گفت‌وگو با مقام‌های ارشد ایرانی به تهران سفر کردم. ما فعالیت‌های راستی‌آزمایی و پایش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ذیل برنامه جامع اقدام مشترک و همچنین اجرای پادمان‌ها در راستای توافقنامه پادمان‌های ایران و پروتکل الحاقی را مورد بحث قرار دادیم.
در ارتباط با برجام، آژانس در جریان آخرین فعالیت‌های مرتبط با تحقیق و توسعه سانتریفیوژ قرار گرفت. من دیروز در مورد راستی‌آزمایی آن فعالیت‌ها توسط آژانس، گزارشی صادر کردم.
آژانس به راستی‌آزمایی و پایش تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران ذیل برجام ادامه می‌دهد. من در زمان مناسب هرگونه تحول مرتبط را به شورای حکام گزارش می‌دهم.
آژانس به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌شده توسط ایران ذیل توافقنامه پادمان‌های این کشور، ادامه می‌دهد. ارزیابی مربوط به عدم وجود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران، ادامه دارد.
من در طول بحث‌هایم در تهران، در ارتباط با اجرای توافقنامه پادمان‌های ایران و پروتکل الحاقی، بر اهمیت همکاری کامل و به هنگام توسط ایران تأکید کردم. مهم است که تعاملات ما پیشرفت داشته باشد، از این رو من بر لزوم پاسخ فوری ایران به سؤالات آژانس در ارتباط با تکمیل اعلامیه‌های پادمانی ایران تأکید کردم. آژانس به تلاش‌هایش ادامه داده و همچنان فعالانه نقش‌آفرینی خواهد کرد. زمان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
فعالیت‌های آژانس در ارتباط با راستی‌آزمایی هسته‌ای همواره با مأموریت ما و دستور کار مقرر پادمان‌ها، همخوان است. این عملکرد، مستقل، بی‌طرفانه، مبتنی بر حقایق و حرفه‌ای است. ما به فعالیت به این شکل ادامه می‌دهیم، چراکه این امر برای حفظ اعتبار آژانس چه اکنون و چه در آینده، ضروری است.
تایید حرکت ایران به سوی نصب سانتریفیوژهای جدید
فروتا امروز گزارشی را نیز در اختیار اعضای شورای حکام قرار داده است که تأیید می‌کند ایران در حال نصب سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر است. در بخشی از این گزارش که هنوز به صورت عمومی منتشر نشده، آمده است: «این سانتریفیوژها یا نصب شده‌اند یا در حال نصب هستند: ۲۲ سانتریفیوژ IR-4، یک سانتریفیوژ IR-5، سی سانتریفیوژ IR-6 و سه سانتریفیوژ IR-6s.»
این گزارش می‌افزاید: ««ایران در نامه‌ای به تاریخ ۸ سپتامبر به آژانس اطلاع داد که لوله‌کشی‌های مربوط به دو خط تحقیق و توسعه برای نصب یک آبشار متشکل از ۱۶۴ سانتریفیوژ IR-4 و یک آبشار متشکل از ۱۶۴ سانتریفیوژ IR-2m را مجددا نصب می‌کند.»
به گفته آژانس، تمام سانتریفیوژهای نصب‌شده برای گازدهی آماده هستند، اما هنوز به آن‌ها گاز تزریق نشده است.
توضیح غریب آبادی درباره گزارش جدید آژانس
نماینده دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره گزارش جدید آژانس گفت: ایران ۱۷ شهریوربه آژانس اطلاع داد که لوله های سانتریفیوژها در دو خط تحقیق و توسعه را مجددا نصب خواهد کرد.
کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان های بین المللی در وین و نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد که بعد از اعلام رئیس جمهوری کشورمان مبنی بر کنار گذاشتن تمامی تعهدات ایران در زمینه تحقیق و توسعه هسته ای تحت برجام در پنجشنبه گذشته، روز گذشته مدیرکل موقت آژانس طی گزارشی به اعضای آژانس اعلام کرد که ایران در روز شنبه ١۵ شهریور به آژانس اطلاع داد که قصد دارد سانتریفیوژهای پیشرفته اضافی را در کارخانه غنی سازی سوخت نطنز نصب و آن ها را با اورانیوم طبیعی تست کند.
غریب آبادی افزود: برابر این گزارش، در همین روز نیز آژانس راستی آزمایی کرد که ٢٢ سانتریفیوژ IR4، یک سانتریفیوژ IR5، ٣٠ سانتریفیوژ IR6 و ٣ سانتریفیوژ IR6s، نصب شده یا در حال نصب هستند. این گزارش همچنین می افزاید که تمامی این سانتریفیوژها آماده تست با UF6 هستند.
نماینده دائم کشورمان همچنین اظهار داشت: ایران روز گذشته (١٧ شهریور) نیز به آژانس اطلاع داد که لوله های سانتریفیوژها در دو خط تحقیق و توسعه را مجددا نصب خواهد کرد تا یک زنجیره ١۶۴ تایی سانتریفیوژ IR4 و یک زنجیره ١۶۴ تایی IR2m را در خود جای دهد.