فرارو- یک کارشناس اقتصادی می گوید:«افزایش نقدینگی امری ثانویه بوده، چرا که در طول سال‌های گذشته نرخ رشد نقدینگی ثابت بوده، اما مسئله مهم این است که این نقدینگی را بتوان مدیریت کرد، به نحوی که این منابع باید صرف بخش مولد و ارزش آفرین اقتصاد کشور شود، نه اینکه به سمت بازار‌ها و فعالیت‌های غیر مولد سرازیر شوند.»
بانک مرکزی با گذشت بیش از پنج ماه از سال ۱۳۹۸ در نهایت آمار بخش پولی و بانکی کشور در پایان سه ماه نخست سال جاری را منتشر کرد که این آمار حاکی از افزایش ۲۵.۱ درصدی حجم
نقدینگی در پایان خرداد ماه سال جاری نسبت به ماه مشابه سال گذشته است.
حجم نقدینگی در پایان سه ماهه نخست سال گذشته ۱۵۸۲ هزار میلیارد تومان بود که خرداد ماه سال جاری به حدود ۱۹۸۰ هزار میلیارد تومان رسید. همچنین حجم نقدینگی نسبت به اسفند ماه سال گذشته که ۱۸۸۲ هزار میلیارد تومان بود رشد ۵.۲ درصدی را تجربه کرده است.
حجم پول در خرداد ماه سال جاری به ۳۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده و این در شرایطی است که حجم پول در خرداد سال گذشته حدود ۲۰۶ هزار میلیارد تومان بوده است.
از سوی دیگر، حجم شبه پول نیز از ۱۳۷۶ هزار میلیارد تومان در پایان خرداد ماه سال گذشته با افزایش ۲۱ درصدی به ۱۶۶۹ هزار میلیارد تومان رسیده است.
مسئله اصلی نرخ رشد نقدینگی نیست
علی دینی ترکمانی اقتصاددان در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه افزایش نقدینگی در ایران یک پدیده درون زاد است، گفت: «با توجه به اینکه حجم دولت در کشورمان بسیار بزرگ است و به تبع آن هزینه و خرج آن هم همواره رو به افزایش بوده، بنابراین در چنین شرایطی مواردی از قبیل: رشد خلق پول جدید و استقراض از بانک مرکزی از سوی دولت صورت می‌گیرد، که این امر به افزایش حجم نقدینگی سالانه در کشور منجر می‌شود.»
این پژوهشگر اقتصادی افزود: «همچنین نهاد‌ها و ارگان‌های زیادی از بودجه عمومی استفاده می‌کنند، این در حالیست که در تعریف کلاسیک موجود از دولت، بسیاری از دستگاه‌هایی که در ایران وجود دارد و از بودجه استفاده می‌کنند، در آن تعریف قرار ندارند، بنابراین در چنین شرایطی که حجم دولت بزرگ باشد و هزینه‌ها نیز فزاینده، نرخ رشد نقدیگی هم بالا است.»
دینی ترکمانی با تاکید بر اینکه مسئله اساسی در اقتصاد ایران از نظر بنده رشد میزان نقدینگی نیست، اظهار داشت: «طی سال‌های اخیر میانگین نرخ رشد نقدینگی همواره ۲۴ درصد بوده، اما در سال‌هایی نیزاین نرخ به ۳۰ درصد نیز رسیده، اما مسئله اساسی این است که ما این نقدنیگی ایجاد شده را به هیچ عنوان نتوانستیم به سمت بخش مولد اقتصادی خود گسیل کنیم.»
نقدینگی باید صرف فعالیت‌های مولد شود
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه اگر می‌خواهیم از این نقدینگی بهره درستی ببریم، باید این منابع به سمت فعالیت‌های توسعه‌ای سوق داده شوند، اضافه کرد: «اما ما شاهد هستیم طی این سال‌ها نقدینگی به سمت کارهای واسطه‌گری خدماتی دسته سوم و یا حتی چهارم و مستغلات، نه آن مستغلاتی که مولد باشد و بخش ساخت و ساز را به حرکت دربیاورد، بلکه به سوی سوداگری رفته، بنابراین نقدینگی در جای درستی که باید برود، نرفته است.»
وی بیان کرد: «بر همین اساس ساختار توزیع درآمد و ثروت نیز در کشورمان به هیچ وجه مناسب نیست، به بیان دیگر اگر این نقدینگی عادلانه توزیع شده باشد، به سمت فعالیت‌های تولیدی مولد حرکت خواهد کرد، اما اگر این توزیع درآمد و ثروت نابرابر توزیع شود، صرف واردات کالا‌های لوکس و تجملاتی که به نوعی سواداگرانه است می‌شود و با توجه به مصرف ارز بالا برای واردات محصولات لوکس، بازار ارز را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.»
بیشتر بخوانید:
دینی ترکمانی با تاکید بر اینکه ساختار نظام نهادی کشور باید تغیر کند، گفت: «بنده به این حالت دولت پارادوکسیکال می‌گویم، یعنی هم دولت کوچک است و هم بزرگ، به یک معنا اگر هزینه‌های مرتبط با مسائل رفاهی، آموزشی و به طور کل مباحث توسعه‌ای را به نسبت کل بودجه یا تولید ناخالص داخلی درنظربگیریم، دولت کوچک است.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «اما اگر حجم و ساختار دولت را نسبت به حجم کل بودجه و تولید ناخالص داخلی در نظر بگیریم، دولت بسیار بزرگ است، چرا که در این زمینه در چنین حالتی با افزایش هزینه‌ها، تورم نیز رشد کرده و در نهایت نیز نقدینگی هم افزایش پیدا میکند.»
بازگشت سرمایه فعالیت‌های مولد در ایران زیاد است
وی با اشاره به اینکه باید نقدینگی به سمت بخش‌های مولد اقتصادی هدایت شود، تا بتوان آن را کنترل و هدایت کرد، تصریح داشت: «در چنین صورتی‌است که نقدینگی نمی‌تواند برای اقتصاد مخرب باشد، اما در صورتی که نقدینگی کنترل نشود، به سمت فعالیت‌های سوداگرانه اقتصادی خواهد رفت.»
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه اگر قرار باشد ترکیب نقدینگی اصلاح شود، باید سه اقدام صورت گیرد، گفت: «اولا باید ریسک سرمایه‌گذاری‌های مولد در کشور کاهش یابد، با توجه به اینکه‌ریسک‌سرمایه‌گذاری دربازار‌هایی نظیر سکه، طلا و ارز بسیار پایین است، برای سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی نیز این ریسک باید کاهش یابد، تا سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های غیر مولد سوق داده نشود.»
دینی ترکمانی افزود: «دوما باید زمان بازگشت سرمایه در فعالیت‌های اقتصادی کاهش پیدا کند، در حال حاضر به دلیل اینکه انجام پروژه‌ها مدت زیادی طول می‌کشد، بازگشت سرمایه زمان بسیار زیادی را می‌برد، در چنین حالتی ممکن است بخشی از منابع و وام‌ها صرف فعالیت‌های تجاری مانند واردات و یا خرید مستغلات شود، همین امر باعث انحراف در سرمایه‌گذاری‌های مولد خواهد شد.»
وی اضافه کرد: «دست آخر نیز باید بازده تولید و فعالیت‌های مرتبط با آن افزایش پیدا کند، در حال بهره‌روری بخش تولیدی و صنعتی بسیار پایین است و اتلاف منابع و هزینه‌های بسیاری در اقتصاد ایران رخ می‌دهد، بنابراین باید بازدهی بخش تولید افزایش پیدا کند.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «افزایش نقدینگی امری ثانویه بوده، چرا که در طول سال‌های گذشته نرخ رشد نقدینگی ثابت بوده، اما مسئله مهم این است که این نقدینگی را بتوان مدیریت کرد، به نحوی که این منابع باید صرف بخش مولد و ارزش آفرین اقتصاد کشور شود، نه اینکه به سمت بازار‌ها و فعالیت‌های غیر مولد سرازیر شوند.»
مضاف بر اینکه این حجم نقدینگی همواره شکاف فقیر و غنی را بیشتر از پیش خواهد کرد
اما قشر متوسط فکر میکند رفته است.