صادرکنندگان قلابی سر بانک مرکزی کلاه گذاشتند. در شرایطی که قرار بود محصولات فولادی و پتروشیمی، ارز سامانه نیما را تأمین کنند، اما در مدت برقراری این سامانه تنها حدود نیمی از ارز حاصل از صادرات به کشور بازگشته است. حال براساس گفته‌های وحید یعقوبی، مدیر اجرائی انجمن فولاد، برخی از صادرکنندگان عراقی فولاد و واسطه‌ها برای دورزدن بخش‌نامه بانک مرکزی درباره بازگشت ارز صادراتی، از بند معافیت محموله‌های زیر یک میلیون یورو استفاده کردند و با استفاده از کارت بازرگانی یکبارمصرف، فولاد را به محموله‌های خرد تقسیم کرده و صادر کردند.
به گزارش شرق، البته تولیدکنندگان فولاد معتقدند که بیش از تحریم‌ها، برخی سیاست‌های دولت سبب شده است که صادرات آن‌ها با مشکل مواجه شود. به گفته حسین احمدی، مدیرعامل مجتمع فولاد خراسان، بخش‌نامه بانک مرکزی سبب شده است که صادرات ریالی این محصول به کشور‌های همسایه متوقف شود و در مقابل به گفته محمدحسن پارسا، معاون فروش و بازاریابی فولاد خراسان، کشور‌های همسایه هم تبانی کرده‌اند که فولاد را به صورت دلاری از ایران خریداری نکنند.
وحید یعقوبی، مدیر اجرائی انجمن فولاد نیز تأکید می‌کند که دولت در اعمال سیاست‌های خود برای تنظیم بازار داخل باید به مسائل تحریمی توجه کند. عدم توجه دولت به این مسائل سبب شده است که تولیدکنندگان فولاد طوماری برای اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور تهیه کنند.
او می‌گوید که دولت از یک‌سو با درنظرنگرفتن شرایط بازار فولاد خراسان، صادرات ریالی این مجموعه را دچار اشکال کرده است، اما از سوی دیگر با معاف‌کردن محموله‌های زیر یک میلیون یورو، سبب شده است که صادرکنندگان عراقی با استفاده از کارت‌های بازرگانی یکبارمصرف، تحویل ارز به سامانه نیما را دور بزنند.
تولید فولاد ایران هم تحت تأثیر تحریم‌های آمریکا با چالش‌هایی روبه‌رو است. البته بخشی از چالش‌های پیش‌روی تولیدکنندگان هم ناشی از قوانینی است که دولت وضع می‌کند. حسین احمدی، مدیرعامل مجتمع فولاد خراسان در جمع خبرنگاران اعزامی به این مجتمع بیان می‌کند: سال گذشته صادرات ما در دو بخش ریالی و دلاری انجام می‌شد. بر اساس بخش‌نامه بانک مرکزی صادرات ریالی متوقف شد، اما بخش ارزی صادرات ما در سال قبل ۴۰ میلیون دلار بوده است که در پنج ماه امسال به سقف ۵۰ میلیون دلار رسیده است.
محمدحسن پارسا، معاون فروش و بازاریابی فولاد خراسان نیز در جمع خبرنگاران با بیان اینکه صادرات فولاد در سال جاری نسبت به سال ۹۷ کاهش یافته است از اتحاد افغانستان، پاکستان و عراق بر علیه فولاد ایران خبر می‌دهد.
او می‌گوید: این کشور‌ها نمی‌خواهند با ارز خود از ایران خرید کنند. تا قبل از این، صادرات به‌صورت ریالی به این کشور‌ها انجام می‌شد. بعد از بخش‌نامه وزارت صمت درباره بازگرداندن ارز به سامانه نیما، به دلیل اینکه این کشور‌ها حاضر نیستند به‌صورت ارزی با ما مبادله کنند، صادرات متوقف شد. پارسا عنوان می‌کند: قیمت‌های دلاری و ریالی ما با یکدیگر تعادل ندارد، به همین دلیل این کشور‌ها حاضر به معامله ریالی با ما نیستند. آن‌ها حاضر نیستند با قیمت‌های جهانی شمش از ما خریداری کنند. قیمت جهانی شمش ۴۰۰ دلار است، اما این محصول را از ایران به قیمت بیشتر از ۳۷۵ دلار نمی‌خرند. این اثر تحریم‌هاست. از اواخر سال ۹۶ بحث تحریم‌ها اثر خود را گذاشت.
او ادامه می‌دهد: سال گذشته ۴۵ هزار تن میلگرد به‌صورت ریالی صادر کردیم. در‌حال‌حاضر با توجه به بخش‌نامه‌ای که آمده است، صادرات ریالی متوقف شده است. شمش و میلگرد شرایطی دارد که برای ما مقرون‌به‌صرفه نیست که آن‌ها را صادر کنیم. در سال ۹۷ کل صادرات شمش ۱۱۵ هزار تن بوده است.
نیاز به اصلاح قوانین
وحید یعقوبی، مدیر اجرائی انجمن فولاد در گفتگو با «شرق» با تأکید بر اینکه مشکل توقف صادرات ریالی جدی نیست، شرایط خاص فولاد خراسان را تشریح می‌کند.
او می‌گوید: این مجموعه یک‌سری بازار‌ها مثل افغانستان، ترکمنستان و پاکستان دارد. برای این کشور‌ها سخت است که با ارز خودشان با ایران کار کنند؛ باید حتما به این کشور‌ها ریالی یا دلاری صادرات کرد.
یعقوبی ادامه می‌دهد: در زمان وضع قوانین ارزی باید در نظر گرفته می‌شد که قوانین ارزی برای کشور‌های مختلف متفاوت باشد. ما در زمان تصویب قوانین، مزیت‌های صادراتی شرکت‌ها را لحاظ نکردهایم؛ اما به‌طور کلی در صنعت فولاد، توقف صادرات ریالی مسئله‌ای جدی نیست.
او یادآور می‌شود: ما باید قوانین را درست می‌نوشتیم. به دلیل در نظر گرفته‌نشدن شرایط، پرونده‌های همه فولادی‌ها اعم از خصوصی، خصولتی و... در بانک مرکزی باز است؛ زیرا در سال ۹۷ به صورت ریالی صادرات انجام داده‌اند.
محدودکردن صادرکنندگان بزرگ با قوانین
دبیر انجمن فولاد اضافه می‌کند: با قوانینی که می‌نویسیم، صادرکنندگان بزرگ را محدود می‌کنیم. یکی از این قوانین نامناسب، معافیت صادرات زیر یک میلیون یورو از تحویل ارز بود. با استفاده از همین قانون، تاجران عراقی یا یک واسطه، فولاد از ایران می‌خریدند و به دلیل اینکه کارت بازرگانی یکبارمصرف به وفور در اختیار داشتند، محموله را به چند محموله زیر یک میلیون یورویی می‌شکستند و از آوردن ارز آن به کشور هم معاف بودند.
او تأکید می‌کند: دلیل وضع این قوانین نامناسب، بی‌توجهی به نظر تشکل‌هاست. مجموعه‌های تخصصی به دلیل اینکه در ریز جریان بازار قرار دارند، می‌توانند به دولت کمک کنند.
یعقوبی از تدوین طوماری از سوی تولیدکنندگان فولاد برای ارسال به دفتر اسحاق جهانگیری، معاون‌اول رئیس‌جمهور خبر می‌دهد. تولیدکنندگان در این طومار به سیاست‌های تنظیم بازار دولت اعتراض کرده‌اند.
او می‌گوید: اگر این سیاست‌های تنظیم بازار ادامه یابد، به احتمال زیاد در یکی، دو ماه آینده شاهد کاهش تولید فولاد خواهیم بود. کارخانه‌های فولادی مجبور می‌شوند تولیدشان را پایین بیاورند. هزینه‌ها بالا رفته است و دولت سیاست قیمت دستوری را در بورس کالا دنبال می‌کند. این سیاست باعث می‌شود تولیدکننده مجبور شود تولیدات خود را به قیمت ارزان بفروشد و این به معنی ضرر و زیان است. در چنین شرایطی، تولیدکننده معمولی تولید را کاهش می‌دهد که منجر به کاهش اشتغال، درآمد کشور، تولید ناخالص داخلی و بقیه مسائل خواهد شد.
صادرات فولاد به‌جای صادرات انرژی
حسین احمدی، مدیرعامل مجتمع فولاد خراسان، می‌گوید یکی از سیاست‌های دولت، صادرات فولاد به‌جای صادرات انرژی است؛ زیرا در صادرات برق و گاز مشکل داریم و کشور‌های همسایه هم به‌طور مرتب در حال برداشت از منابع مشترک هستند. به همین دلیل دولت تصمیم گرفته است بخشی از این انرژی را تبدیل به فولاد کرده و در قالب محصول به خارج صادر کند. به گفته او در فولادسازی خراسان، استاندارد‌های تعریف‌شده رعایت می‌شود.
برای تولید هر تن آهن اسفنجی بر اساس استانداردها، باید ۳۲۰ مترمکعب گاز مصرف شود که در این مجموعه، در همین حدود از این حامل انرژی استفاده می‌شود.
او اضافه می‌کند: فولاد خراسان بالغ بر ۲۵۰ مگاوات مشترک برق است. در‌حالی‌که او تولید فولاد را سیاست دولت برای صادرات انرژی می‌داند، در پاسخ به سؤالی درباره تأمین گاز در فصل زمستان و تأمین برق در فصل تابستان، یعنی ایام اوج مصرف این دو حامل انرژی برای این واحد صنعتی با توجه به سیاست دولت که بخش خانگی را همواره در اولویت قرار می‌دهد، عنوان می‌کند: در زمستان میزان تولید آهن اسفنجی خود را کاهش می‌دهیم و در فصل تابستان نیز در مقاطعی برای همراهی با دولت و مسائل اجتماعی، میزان مصرف برق خود را به زیر ۲۰۰ مگاوات می‌رسانیم. این پاسخ نشان می‌دهد سیاست دولت برای صادرات فولاد به‌جای انرژی، سیاست کارآمدی نبوده است؛ زیرا اگر سیاست درستی بود، باید منابع پایدار برای بخش صنعت تأمین می‌شد تا تولیدکنندگان مجبور به تعطیلی در زمان اوج مصرف گاز و برق نباشند.