پنجشنبه، ۸ آگوست، مقامات روسیه بیانیه غافلگیرکننده‌ای منتشر کردند. هنگام آزمایش یک موتور موشک در نزدیکی شهر سورودونیسک، در امتداد ساحل روسیه در قطب شمال، نوعی حادثه رخ داد. دو نفر جان خود را از دست دادند و تشعشعات اندک بوده است. اندکی بعد از آن، در شبکه‌های اجتماعی تصاویر و ویدئو‌هایی منتشر شد که نشان‌دهنده افرادی با لباس‌های هزمت (ضد مواد گازی)، آمبولانس‌ها و هلیکوپتر‌هایی برای پرواز‌های اضطراری بود.
به گزارش شرق، ارجاع به تشعشعات رادیواکتیو قابل‌توجه بود؛ چراکه آزمایش‌های موتور‌های موشکی شامل تشعشعات این‌چنینی نیستند، ولی با یک استثنا؛ سال گذشته، روسیه اعلام کرد یک موشک کروز را با سوخت هسته‌ای آزمایش کرده است. روسیه این موشک را موشک کروز ۹M۷۳۰ می‌نامد، ولی ناتو از آن به‌عنوان موشک اسکای‌فال Sfall-X-۹ یاد می‌کند.
موشک کروز با سوخت هسته‌ای ایده‌ای شنیع و تکان‌دهنده است و ایالات‌متحده مدت‌ها پیش آن را به‌عنوان کابوسی محیط‌زیستی، استراتژیک و فنی در نظر گرفته و آن را رد کرده است. با‌این‌حال ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، نظر دیگری دارد. برخی از تحلیلگران و کارشناسان حوزه هسته‌ای بر این باورند که ممکن است این حادثه مربوط به موشک اسکای‌فال باشد و دلایلی هم برای این گمانه خود برشمرده‌اند.
جفری لوئیس یکی از کارشناسان انستیتوی مطالعات بین‌الملل میدلبری در گفتگو با فارن‌پالسی گفت که آن‌ها در اولین قدم به‌دنبال محل دقیق حادثه بودند. بسیاری از گزارش‌ها محل دقیق حادثه را مرکز آزمایش موشکی در نزدیکی ننوکسا اعلام کرده‌اند که در نزدیکی ساحل سورودونیسک قرار دارد. فرض این کارشناسان هم همین بود. اطلاعات این مرکز محرمانه نیست و در گزارش‌های اطلاعاتی فاش‌شده و حتی در پلتفرم‌هایی مثل ویکی‌پدیا هم موجود است. این مرکز آزمایش موشکی از دهه ۱۹۶۰ آنجا بوده است.
لوئیس می‌گوید وقتی با دقت بیشتری این مرکز را بررسی کردیم، متوجه اتفاق جدیدی شدیم، ولی برای شرح‌دادن این امر جدید باید ابتدا کمی درباره موشک اسکای‌فال توضیح داد.
وقتی روسیه از آغاز آزمایش یک موشک کروز با سوخت هسته‌ای خبر داد، پوتین ویدئوی کوتاهی پخش کرد که ظاهرا نشان‌دهنده این موشک در آسمان بود. در آن زمان، این کارشناسان از این ویدئو استفاده کردند تا محل جغرافیایی این مرکز را که در مجمع‌الجزایر نوایا زملیا در نزدیکی قطب شمال قرار داشت، شناسایی کنند. ولی هیچ ابزاری در دست نبود؛ چراکه پوشش ماهواره‌ای زیادی در آن منطقه دورافتاده قطب شمال وجود ندارد و نیمی از سال هم تقریبا هیچ نوری وجود ندارد که بتوان از این مرکز عکسی ثبت کرد و بیشتر اوقات هم این منطقه از ابر‌ها پوشیده شده است.
با‌این‌حال این کارشناسان در سال ۲۰۱۸ توانستند عکس‌هایی ثبت کنند و محل این مرکز آزمایش موشکی و اطراف آن را شناسایی کنند. این کارشناسان پس از یافتن این مرکز، به نظارت بر آن ادامه دادند. به گفته این کارشناسان، آن‌ها می‌خواستند مقدمات آزمایش بعدی موشک اسکای‌فال را قبل از پرتاب تشخیص دهند. ولی یک روز در تابستان ۲۰۱۸، روسیه ناگهان همه‌چیز را جمع کرد.
گزارش‌هایی مبنی بر این در رسانه‌ها منتشر شده بود که جامعه اطلاعاتی ایالات‌متحده معتقد است آزمایش‌های پاییز گذشته روسیه همگی شکست خورده‌اند و طولانی‌ترین زمان پرواز آن‌ها ۲۲ ثانیه بوده است. به گفته این کارشناسان آن‌ها نمی‌توانستند علت تعطیلی این مرکز را حدس بزنند، ولی بر این باور بودند که ممکن است روسیه بار دیگر با موشک‌های کروز خود به این حوالی بازگردد.
این همان اتفاقی است که اکنون رخ داده است. روسیه تقریبا هم‌زمان با جمع‌کردن مرکز آزمایش قدیمی در نوایا زملیا، این مرکز جدید را برای آزمایش اسکای‌فال ساخته بود. آن‌ها فقط محل این مرکز را به جنوب منتقل کرده بودند. تصویر این مرکز جدید هم در گوگل‌ارث وجود داشته، ولی کارشناسان آمریکایی متوجه آن نشده بودند. با این حساب این واقعیت که حادثه آزمایش موتور حاوی تشعشعات رادیواکتیو بوده، عجیب به نظر نمی‌رسد.
سپس این کارشناسان متوجه واقعیت دیگری شدند. وقتی آن‌ها در حال بررسی تصاویر ماهواره‌ای این مرکز بودند که در تاریخ هشتم آگوست گرفته شده بود، آن‌ها متوجه وجود چند کشتی در نزدیکی ساحلی شدند که در تیررس این موشک قرار داشتند و در منطقه‌ای بودند که حملونقل کشتی‌های تجاری محدود نبود.
لوئیس و تیمش همچنین به بررسی سیگنال‌های «سیستم شناسایی خودکار AIS که مربوط به کشتی‌های مستقر در ساحل منطقه در همان روز وقوع انفجار بود، پرداختند. آن‌ها یکی از این کشتی‌های باری را با نام کشتی «سربریانکا» شناسایی کردند.
آن‌طورکه لوئیس گفته است این کشتی متعلق به شرکت روس‌اتم است که یک شرکت دولتی روسی در زمینه انرژی اتمی به‌شمار می‌رود و برای حمل بار‌های رادیواکتیو مورد استفاده قرار می‌گیرد. این یک کشتی حملونقل با سوخت هسته‌ای است که آن‌ها سال گذشته رد آن را در منطقه نوایا زملیا گرفته بودند و در آن زمان این کشتی برای ردیابی موشک کروز با سوخت هسته‌ای که در اقیانوس افتاده بود، در آن محل حضور داشته است. او تصریح کرد سیگنال‌های مربوط به سیستم شناسایی خودکار نشان دادند کشتی سربریانکا در داخل یک منطقه انحصاری قرار داشته که یک ماه پیش از انجام این تست ایجاد شد تا از ورود کشتی‌های غیرمجاز به آنجا جلوگیری شود.
این کارشناس گفت: چیزی که مهم است، این است که کشتی سربریانکا در این منطقه انحصاری قرار داشته است و حضور این کشتی در آنجا تصادفی نیست و احتمالا آن‌ها آنجا بودند تا یک موتور پیشران موشک را از کف اقیانوس بردارند. این شواهد حاکی از رخ‌دادن حادثه در هنگام آزمایش یک موشک اسکای‌فال یا نوع دیگری از موشک‌های با سوخت هسته‌ای است. چندروز پیش هم شرکت روس‌اتم تأیید کرد پنج نفر از کارکنانش در یک حادثه کشته شده‌اند. به نظر می‌رسد ایالات متحده و روسیه در حال حرکت به‌سوی رقابت‌های تسلیحاتی جدید هستند.
سند راهبردی هسته‌ای دولت ترامپ با عنوان «بررسی وضعیت هسته‌ای» در سال ۲۰۱۸ از بازگشت رقابت قدرت‌های بزرگ می‌گوید و خواستار مدرن‌سازی گسترده زرادخانه‌های هسته‌ای ایالات‌متحده می‌شود. اگرچه مقامات آمریکایی حرفی از این انفجار در روز پنجشنبه نزده‌اند، اما آن‌ها احتمال می‌دهند که این انفجار هسته‌ای یکی از بدترین حوادث هسته‌ای از زمان چرنوبیل در روسیه باشد.
روسیه میلیارد‌ها روبل برای مدرن‌سازی موشک‌های هسته‌ای خود خرج می‌کند و سلاح‌های زیادی در دست توسعه دارد تا سیستم دفاع موشکی ایالات‌متحده را شکست دهد. اما آن بیرون، در دنیای واقعی انسان‌هایی وجود دارند که هزینه این مسابقه تسلیحاتی را متحمل می‌شوند. پنج نفر از آن‌ها این هفته در روسیه کشته شدند؛ پنج نفری که والدین، همسر و فرزندانشان دیگر آن‌ها را نمی‌بینند. آیا این تسلیحات ارزش جان این انسان‌ها را دارد؟