فرارو- برخی محافل تندروی واشنگتن با استفاده از اجرای گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، تلاش می‌کنند کاخ سفید را به لغو معافیت‌های هسته‌ای ایران متقاعد کنند و بدین ترتیب آخرین ضربه را به توافق هسته‌ای وارد کنند.
به گزارش فرارو، مقامات دولت دونالد ترامپ اعلام کردند رئیس‌جمهور آمریکا برای تشدید تحریم‌ها بر ایران از طریق لغو معافیت‌های برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز آماده می‌شود. این معافیت‌ها در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۵ به ایران داده شده بود و به سایر کشور‌ها اجازه می‌دهد با فعالیت‌های غنی‌سازی هسته‌ای صلح‌آمیز ایران همکاری کنند.
یک مقام بلندپایه دولت آمریکا به وبگاه واشنگتن اگزمینر گفت: «فکر نمی‌کنیم ایران حق غنی سازی در هیچ سطحی داشته است. بنابراین، ما قطعا از حذف هرگونه معافیت که از آن مقوله (غنی‌سازی) پشتیبانی کند، حمایت می‌کنیم. ما نیاز داریم که الآن و تا جای ممکن قاطعانه، به تحریکات ایران پاسخ دهیم.»
این اظهارات ممکن است نشانه‌ای از مرگ نهایی توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ باشد. خصوصا که ایران اجرای برخی تعهدات هسته‌ای را متوقف کرده است. این اقدام، تندرو‌ها در دولت آمریکا را جسور کرده تا تلاش‌هایشان برای لغو معافیت‌های باقیمانده هسته‌ای را افزایش دهند. چندی پیش، آن‌ها توانستند کاخ سفید را به لغو برخی معافیت‌های مرتبط با صادرات اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین ایران متقاعد کنند. با لغو این دو معافیت، ایران در برابر دو راه قرار گرفت: یا غنی‌سازی را تعطیل کند یا اینکه غنی‌سازی را ادامه دهد و نهایتا از محدودیت تعیین‌شده در برجام (۳۰۰ کیلوگرم) فراتر رود که ایران راه دوم را انتخاب کرد.
اکنون اگر معافیت‌های باقیمانده، که با بازطراحی راکتور اراک و سایر پروژه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای مرتبط هستند، لغو شوند برجام آسیب جدی خواهد دید و شاید دیگر نتوان آن را زنده نگه داشت. چون همکاری سایر اعضای این توافق با برنامه هسته‌ای ایران از لغو معافیت‌ها تاثیر خواهد پذیرفت. ممکن است اعضای یادشده دیگر نتوانند در پروژه‌هایی مانند بازطراحی راکتور اراک مشارکت کنند. از همه مهمتر، احتمالا فعالیت‌های نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران نیز مختل شود، امری که اگر اتفاق بیافتد، راه را برای طرح ادعا‌ها درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران هموار خواهد کرد. همین الآن که اقدامات هسته‌ای ایران کاملا در هماهنگی با آژانس انجام می‌شود، ترامپ در توئیتی ادعا کرده است که ایران مخفیانه مشغول غنی‌سازی بوده است.
او در توئیتی نوشت: «ایران از دیرباز به طور مخفیانه مشغول غنی سازی بوده که در نقض کامل توافق ۱۵۰ میلیارد دلاری است که جان کری و دولت اوباما امضا کرده بودند.»
مخالفان برجام در واشنگتن در تنش هسته‌ای میان ایران اروپا، فرصتی برای نابودی کامل برجام می‌بینند. به همین دلیل، سعی می‌کنند از با متهم کردن ایران به نقض برجام، معافیت‌های هسته‌ای را لغو کنند. مقام بلندپایه دولت ترامپ گفت: «ما نمی‌توانیم بیکار بشنیم و منتظر بمانیم به امید اینکه آن‌ها (اروپایی‌ها) سازوکار حل اختلاف را فعال کنند. سازوکاری که اجرای واقعی آن، زمان قابل‌توجی خواهد برد.»
سازوکار حل اختلاف، یکی از فرآیند‌های مندرج در برجام است که از آن برای حل مسائل مرتبط با عدم پایبندی یکی از طرف‌های توافق استفاده می‌شود.
معافیت‌های هسته‌ای ایران در ماه آگوست منقضی می‌شوند. آلمان، فرانسه و بریتانیا از آمریکا خواسته‌اند که این معافیت‌ها تمدید شوند. اگر تمدید نشوند همکاری سه کشور اروپایی و چین و روسیه با پروژه‌های هسته‌ای ایران مختل خواهد شد. اروپایی‌ها معتقدند که در صورت لغو معافیت‌ها، ایران در کنار روسیه و چین، آمریکا را مقصر فروپاشی توافق هسته‌ای معرفی خواهند کرد. اما ظاهرا مقامات دولت ترامپ از این امر نگران نیستند.
یک مقام بلندپایه دیگر دولت آمریکا به واشنگتن‌اگزمینر گفت: «قطعا استدلال ایرانیان، اروپایی‌ها، روس‌ها و چینی‌ها برای (تمدید) معافیت‌ها، بار دیگر توسط اقدامات ایران به شکل چشمگیری تضعیف شده است. اقداماتی که در وهله اول منطق کلی این معافیت‌ها را زیر سوال می‌برد.»
این اظهارات مورد استقبال برخی سناتور‌های تندرو مثل تد کروز، مارکو روبیو و تام کاتن قرار گرفته است. این سه سناتور دولت ترامپ را برای لغو معافیت‌های هسته‌ای تحت فشار قرار داده‌اند و اکنون برای استفاده از مکانیسم بازگشت سریع تحریم‌ها (snapback) در شورای امنیت سازمان ملل تلاش می‌کنند.
سناتور تد کروز در نشست اخیر «مسیحیان متحد برای اسرائیل» با تاکید بر لزوم استفاده از مکانیسم یادشده، گفت: «این امر سایر جهان را به اعمال تحریم (علیه ایران) مجبور خواهد کرد. من الآن به شما خواهم گفت که اروپایی‌ها نمی‌خواهند این کار را بکنند... اروپا معتقد است که می‌تواند از طریق دادوستد با ایران پول‌های زیادی درآورد.»
پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای، صلاحیت این کشور برای درخواست استفاده از مکانیسم snapback زیر سوال رفته است. با این حال، برخی محافل در واشنگتن معتقدند که آمریکا به رغم خروج از برجام می‌تواند از این مکانیسم استفاده کند. اما در این زمینه تردید دارند، زیرا چنین درخواستی احتمالا با مخالفت سایر طرف‌ها مواجه خواهد شد.
در نتیجه، این وضعیت ممکن است دولت ترامپ را به سمت لغو معافیت‌های هسته‌ای و اعمال تحریم‌های یکجانبه هدایت کند. خصوصا که دولت ترامپ بر این باور است که هنوز می‌تواند تحریم‌ها علیه ایران را بیش از پیش تشدید کند.