جزئیات حذف چهار صفر از پول ملی

فرارو- خسته شدیم از بس درباره حذف چهار صفر از پول ملی حرف زدیم. با این حال مثل اینکه این بار قضیه خیلی جدی‌تر شده و کار به هیئت دولت کشیده است. طوری که پایگاه اطلاع رسانی هیئت دولت خبر داده که حذف چهار صفر از پول ملی همین الان در حال بررسی در کمیسیون اقتصادی است و طرح آن را بانک مرکزی پیشنهاد داده. قضیه از این قرار است که تومان می‌خواهد به واحد پول رسمی تبدیل شود.

 

البته نه آن تومانی که الان داریم، بلکه هر ۱۰ هزار ریال فعلی معادل هزار تومان فعلی، به یک تومان جدید تبدیل خواهد شد. ساده بگویم، هر دلار می‌شود ۱۳ تومان. از طرفی قرار نیست ریال به کلی حذف شود. ریال جدید می‌خواهد همچنان به عنوان واحد پول خرد در کنار تومان بماند. اما این بار به جای هر ۱۰ ریال، هر ۱۰۰ ریال معادل یک تومان خواهد بود. به عبارتی هر ریال جدید معادل ۱۳ سنت آمریکا خواهد شد.

طرح حذف چهار صفر از پول ملی از کجا آمده؟
بانک مرکزی بالاخره طرح حذف چهار صفر از پول ملی را نهایی کرد و حالا این طرح در حال بررسی در کمیسیون اقتصاد هیئت دولت است. بالا رفتن تورم و کاهش ارزش پول ملی مشکلات زیادی در انتقال پول به وجود آورده. نمونه آن حجم زیاد اسکناس‌های در گرد و استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات روزمره و سختی محاسبه آنهاست. حالا دیگر سکه‌ها کمتر به درد می‌خورند و به طور کلی از جریان تبادل پول حذف شده‌اند. شاید باورتان نشود، ولی ما یک واحد پول خرد داریم که شاید اسمش هم در ایران به گوشتان نخورده باشد. آن هم دینار ایران است که به کلی کنار گذاشته شده و یاد و خاطره آن هم باقی نمانده است.

 

استفاده نکردن از واحد پول رسمی ریال در صحبت‌های مردم و جایگزین شدن آن با واحد غیررسمی تومان، همه و همه بخشی از مشکلاتی است که یقه ریال را گرفته و ول کن نیست. تازه می‌توانیم به این‌ها بالا بودن استهلاک اسکناس به خاطر نگهداری آن در حجم بالا، هزینه بالای چاپ و حذف اسکناس و همچنین استهلاک بالای دستگاه‌های خودپرداز و پول‌شمار را هم به عنوان دیگر پیامد‌های منفی کاهش ارزش واحد پول ملی شناخت.

اگر نگاهی به شاخص قیمت‌ها بیاندازیم می‌بینیم در سال ۵۰ شاخص بهای کالا‌ها و خدمات مصرفی تنها ۰.۰۵۶ بود و حالا در سال ۹۷ به ۱۵۳.۶ رسیده. یعنی چیزی حدود دو هزار و ۷۰۰ برابر. این در حالی است که بزرگ‌ترین اسکناس ما با احتساب ایران‌چک ۵۰ هزار تومانی، در این مدت از هزار تومان به ۵۰ هزار تومان رسیده است که صرفا ۵۰ برابر رشد داشته. همین موضوع در مجموع باعث شده کمتر کسی برای مبادلات بزرگ از اسکناس پول ملی استفاده کند. همه این‌ها تک به تک دلیلی شده تا طرح حذف چهار صفر از پول ملی جدی‌تر از قبل پیگیری شود.

تومان واحد پول جدید خواهد بود
آنچه تا اینجای کار در مورد طرح حذف چهار صفر از پولی ملی می‌دانیم این است که واحد پول جدیدمان اسم آنچنان متفاوتی نخواهد داشت و تحت عنوان تومان تعریف می‌شود. طوری که هر تومان جدید معادل ۱۰ هزار ریال فعلی خواهد بود. البته حذف چهار صفر از پول ملی به این معنی نیست که کلا ریال را بی‌خیال شویم. هر کشوری در کنار واحد پول اصلی خود، یک واحد پول خرد هم دارد. مثل هر دلار که معادل ۱۰۰ سنت است. تومان جدید هم برابر با ۱۰۰ ریال جدید خواهد بود تا همچنان بتوانیم از ریال به عنوان واحد پول خرد استفاده کنیم.

بیاید برای روشن شدن موضوع یک مثال بزنیم. اسکناس سبز ۱۰ هزار تومانی را در نظر بگیرید با اسکناس قهوه‌ای رنگ ۱۰۰ تومانی. در واحد پول جدید، هر کدام از اسکناس‌های سبز معادل ۱۰ تومان جدید و هر کدام از اسکناس‌های قهوه‌ای رنگ معادل یک ریال جدید ارزش خواهند داشت.

هر موقع که حذف چهار صفر از پول ملی اجرایی شده و تومان رواج قانونی پیدا کند، در کل قوانین و مصوبه‌ها تومان به عنوان واحد پول رسمی جایگزین ریال خواهد شد. همچنین همه اعداد و ارقامی که در تعهدات، اسناد، دفاتر و قرارداد‌ها درج می‌شود بر حسب تومان خواهد بود.

در فرآیند حذف چهار صفر از پول ملی، چگونگی انجام عملیات حسابداری، مالی، مالیاتی، محاسباتی، آماری، تهیه و تنظیم صورت‌های مالی، داده‌های تاریخی، ثبت اطلاعات، اصلاح دفاتر و حساب‌ها و گرد کردن اعداد بر اساس یک آئین‌نامه تعیین می‌شود که تا شش ماه بعد از تصویب قانون توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی تهیه و تدوین خواهد شود.

حذف چهار صفر از پول ملی چقدر زمان می‌برد؟
مشکل بزرگ تغییر واحد پول، جمع‌آوری حجم انبوه اسکناس‌های قدیمی از بازار و تزریق اسکناس‌های تازه چاپ شده با واحد پول جدید در بازار است. بانک مرکزی تخمین می‌زند که دوره گذار از ریال به تومان تقریبا ۲۴ ماه طول بکشد و در این مدت زمان اسکناس‌ها و سکه‌های قدیمی جمع‌آوری و جایگزین می‌شود.

آثار احتمالی حذف چهار صفر از پول ملی
اگر شنیدید که کاهش چهار صفر از پول ملی تورم را کم می‌کند، بدانید که این جمله اشتباه است. چراکه خود بانک مرکزی در بررسی آثار احتمالی حذف چهار صفر از پول ملی می‌گوید این کار هیچ تاثیری بر شاخص تورم نخواهد گذاشت و صرفا واحد سنجش ارزش پول تغییر پیدا می‌کند. به علاوه اینکه یک ملاحظه مهم باید در مورد حذف چهار صفر از پول ملی داشته باشیم. آن هم اینکه وقتی صفر‌ها از کنار پول حذف شوند، ممکن است فروشنده‌ها قیمت‌ها را رو به بالا گرد کنند. برای همین خود بانک مرکزی می‌گوید باید در این زمینه نظارت شدیدی از طرف نهاد‌ها انجام شود.

به گزارش فرارو، حذف چهار صفر از پول ملی روی سپرده‌های بانکی هم تاثیر نخواهد گذاشت. چراکه ارقام سپرده‌ها به یک نسبت کوچک می‌شود و تغییر مقیاس پیدا می‌کند. در این زمینه همه بانک‌ها باید میزان سپرده‌های بانکی را با واحد پول جدید تطبیق دهند.

حذف چهار صفر از پول ملی حتی روی قدرت خرید پول ملی هم تاثیر ندارد. چراکه ارزش پول ملی در داخل، تحت تاثیر میزان نقدینگی در مقایسه با رشد اقتصادی است. از نظر خارجی هم نرخ ارز تحت تاثیر صادرات، واردات و ورود و خروج سرمایه از کشور است. برای همین حذف چهار صفر از پول ملی صرفا حیثیت ظاهری پول ملی را در مقایسه با بقیه ارز‌ها بهتر می‌کند.

حذف صفر پول ملی در دیگر کشور‌ها
از سال ۱۹۲۳ یعنی حدود ۹۵ سال پیش تا حالا بیش از ۵۰ کشور دنیا تصمیم گرفته‌اند که واحد پولشان را با حذف صفر تقویت کنند. فرقی نمی‌کند کشور ضعیف و قوی، همه جور کشور‌ها تجربه حذف صفر از واحد پول ملی را دارند. تا ابتدای دهه ۱۹۴۰ حذف صفر از پول ملی تنها در منطقه اروپا اجرا شد. از ابتدای دهه ۱۹۷۰ تا ابتدای دهه ۱۹۹۰، کشور‌های آمریکای جنوبی از نظر دفعات و تعداد حذف صفر، از همه پیش‌روتر بودند، اما در دهه ۱۹۹۰ این سیاست در سایر مناطق جهان نیز اجرا شد که به لحاظ دفعات اجرا جهاش قابل توجهی نسبت به دور‌ه‌های قبل داشته است.

 

رکورددار حذف صفر از پول ملی کشور زیمباوه است که یک بار در سال ۲۰۰۸ میلادی ۱۰ صفر از پول ملی خود را حذف کرد. هر چند این طرح نتیجه‌ای در کنترل تورم نداشت و این کشور مجبور شد سال بعد یعنی ۲۰۰۹ دوباره ۱۲ صفر دیگر از واحد پول ملی خود را حذف کند. آخرین کشوری که صفر‌های پول ملی خود را حذف کرده بلاروس واقع در شرق اروپا است که در سال ۲۰۱۶ حذف چهار صفر از پول ملی را در دستور کار قرار داد.