مصاحبه با محسن نظری، رییس اتحادیه قهوه خانه داران استان تهران کار ساده‌ای نبود. به رغم برخورد خوشش، برابر هر سئوال دلایل متعددی را اعلام میکرد تا پاسخ دهد چرا پاسخ نمی‌دهد.
به گزارش خبرآنلاین، او بر صندلی ریاست اتحادیه‌ای تکیه زده است که مخاطبان فراوان دارد. موافقانش خود را در قامت مشتری نمایان می‌کنند و مخالفانش با ابزار قانون و عرف به مقابله برمی‌خیزند. "قلیان"، آن چیزی است که میان موافقان و مخالفان جا خوش کرده است. همین حساسیت‌ها کار پیش بردن مصاحبه را دشوار کرده، اما نتیجه قابل قبول بود.
مصاحبه با این پرسش آغاز شد، چرا قهوه خانه؟ چند درصد مشتریان شما درخواست قهوه می‌کنند که نامتان را از قهوه گرفته‌اید؟ گفت: منظورتان این است چرا اسم اتحادیه را عوض نمی‌کنیم؟
پیش از آنکه وارد چرایی این نامگذاری شود توضیح داد: تغییر اسم این صنف با تغییر حدود و ثغور قانونی روبرو می‌شود و تداخل صنفی ممکن است رخ بدهد از این رو ترجیح، ادامه کار با همین عنوان است.
وی تاکید کرد: قدمت قهوه خانه‌ها در ایران به دوره صفویه می‌رسد، زمانی که واقعا قهوه ارائه می‌شد. بعد‌ها در دوره قاجار قهوه‌خانه‌ها فراگیرتر شد و حالا هم آن‌ها که از مظاهر مدرنیسم خسته‌اند ترجیح می‌دهند لختی در این قهوه‌خانه‌های سنتی آرامش بگیرند.
او به وجه گردشگری قهوه‌خانه‌ها اشاره کرد و گفت: سرمایه‌گذاری بر فضا‌هایی از این دست رونق گردشگری داخلی و خارجی را در پی خواهد داشت.
او که با حضور در کافه خبر به سئوالات متعدد ما پاسخ گفت، درباره تعداد قهوه خانه‌های فعال در تهران گفت: ما پنج هزار واحد فعال قهوه‌خانه و قهوه‌خانه سنتی داریم، اما از این تعداد تنها دو هزار واحد جواز کسب دارند و بقیه در دست اقدام هستند.
هم نماینده مجلس قهوه‌خانه دارد هم سلبریتی
او با تاکید بر اینکه جامعیت حضور مردم در قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی در هیچ صنف دیگری وجود ندارد، گفت: ما همه جور مشتری داریم، اتفاقا در میان دارندگان جواز کسب هم همه جور آدم به چشم می‌خورد؛ از دکتر بگیرید تا نماینده مجلس و سلبریتی‌ها و اتفاقا همکاران تلویزیونی شما.
وی ادامه داد: وکیل و مهندس و ... نیز در میان جوازداران وجود دارند؛ با این حال برابر اصرار ما برای اعلام جزییات تاکید کرد این‌ها اطلاعات محرمانه صنفی است و طبیعتا اگر من نام افرادی که همه می‌شناسند را ببرم، ممکن است مشکلاتی پیش بیاید. وی تنها به ذکر آماری در این حوزه بسنده کرد و گفت: از خانواده‌های محترم شهدا و جانبازان، حدود ۶۰۰ نفر جواز کسب دارند. او در پاسخ به این پرسش که بیشتر چه کسانی برای دریافت مجوز به شما رجوع می‌کنند، گفت: همه جور آدم داریم حتی نظامیان بازنشسته و دیگر بازنشستگان. وی در پاسخ به این پرسش که آیا خانم‌ها نیز مجوز دارند؟ گفت: ۱۰ درصد از مجوز‌های ما حدودا مربوط به خانم‌هاست، حتی خانم‌هایی داریم مجوز قهوه خانه مردانه دارند، اما باید به ما مباشر معرفی کنند.
پای قلیان در میان است
مصاحبه با رییس اتحادیه قهوه خانه داران بدون گریز به ماجرای قلیان بی تردید چندان موضوعیت نداشت، وقتی پای قلیان به میان آمد مکث‌های وی برای پاسخگویی بیشتر و بیشتر شد. سئوالات متعدد بود و در نتیجه از میان انبوه پرسش‌ها، توضیحاتی در این زمینه داد.
وی با اشاره به اینکه استعمال دخانیات طبق قانون اصلا برای خانم‌ها ممنوع نیست، گفت: طبق قانون ما باید از ارائه خدمات در این حوزه به افراد زیر هجده سال خودداری کنیم که این قانون رعایت می‌شود.
نظری، اما خبر خوشی برای همکاران صنفی‌اش داشت، و در این خصوص گفت: در سال ۱۳۸۵ با توجه به قانون مبارزه با دخانیات مصوب در تبصره ذیل ماده سیزده گفتند در اماکن عمومی استعمال دخانیات ممنوع است. از آن زمان پیگیری قانونی انجام نشده، اما از سه سال قبل شروع به پیگیری قانونی برای رفع مشکل کردیم. بررسی‌ها منجر شد به ارائه طرح استفساریه در مجلس. کلیات و جزییات مصوب شده و الحمدالله هیات دولت هم اخیرا با استفساریه موافقت خود را اعلام کرده است.
در حال حاضر منتظریم رای گیری نهایی انجام شود تا قلیان در قهوه‌خانه‌ها از ذیل تبصره ماده سیزده خارج شود. در این صورت قهوه خانه‌ها و قهوه خانه‌های سنتی و مکان‌های استعمال دخانیات در فرودگاه‌ها و پایانه‌ها از این تبصره و این قانون مستثنی می‌شوند و در حکم اماکن عمومی خاص تلقی خواهند شد.
او در پاسخ به این سئوال که آیا انبوه مشکلات سبب شده مجوز تاسیس قهوه خانه‌های بی قلیان صادر کنید؟ نیز سری به نشانه تایید تکان داد و ابزار امیدواری کرد با حل مشکل، قهوه خانه‌ها دیگر از ارائه قلیان منع نشوند.
وقتی پای سلامت به میان آمد، اما گفت: فکر می‌کنید اگر ارائه قلیان در قهوه‌خانه‌ها منع شود، چه اتفاقی می‌افتد؟ طبیعی است که قهوه‌خانه‌های زیرزمینی پا می‌گیرد و این خودش یک تهدید برای جامعه خواهد بود چرا که دیگر هیچ نظارتی بر آن‌ها صورت نخواهد گرفت.
سئوالات، اما وقتی بر بار مالی و وجه اقتصادی قلیان متمرکز شد نیز توضیح داد صراحتا بگویم بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از درآمد قهوه‌خانه‌های سنتی به قلیان بر می‌گردد، اما ۷۰ درصد از درآمد قهوه‌خانه‌های معمولی یا مردانه از قلیان تامین می‌شود. اصلا مگر می‌شود بگوییم، چون ضرر داد نباشد، آیا ممکن است قانون بگذارند که، چون سوسیس و کالباس ضرر دارد، در فست فود‌ها ارائه نشود؟
نظری در پاسخ به این سئوال که آیا نظارت خاصی بر تنباکوی ارائه شده در قهوه‌خانه‌ها صورت می‌گیرد؟ گفت: به همه اعضای صنف اعلام کرده‌ایم که حتما از تنباکو‌های دارای هلوگرام دخانیات استفاده کنند، در ضمن رعایت بهداشت در این قهوه‌خانه‌ها الزامی است، کسی بخواهد مجوز قهوه خانه بگیرد با حساسیت بالای اداره بهداشت روبرو می‌شود، اصلا فرد، مکان قهوه خانه و وضعیت بهداشتی در این پروسه بیش از پیش اهمیت دارد.
اینجا هم پای زن‌ها در میان است
نظری در جواب این سئوال که پای خانم‌ها از چه زمانی به قهوه خانه باز شد؟ گفت: اول بگویم که ما دو نوع قهوه خانه داریم. یکی قهوه خانه‌های معمولی و مردانه که خانم‌ها حق ورود به ان را ندارند و یکی قهوه‌خانه‌های سنتی که خانواده و خانم‌ها در آن حضور پیدا می‌کنند.
به گفته وی از اواخر دهه هفتاد، این دست قهوه‌خانه‌ها تشکیل شد و طبیعتا تاثیر ورودشان به این فضا افزایش درآمد و رشد تعداد مشتری‌ها بود، اما در همه این سال‌ها حرف و حدیث بر سر مصرف قلیان وجود دارد در حالی که قانون در هیچ کجا ما را از ارائه سرویس قلیان به خانم‌ها منع نمی‌کند.
پول پارو می‌کنید؟
درامد قهوه‌خانه‌ها همیشه محل اختلاف است، مشتریان قهوه خانه‌ها معتقدند درآمد‌ها افسانه‌ای است، اما نظری، رییس اتحادیه که خودش ۱۲ سالی است یک قهوه خانه معمولی و مردانه را در شرق تهران اداره می‌کند، نظری دیگر دارد.
وی برای توضیح در این زمینه از ضرب‌المثلی بهره می‌گیرد تا شرایط را توصیف کند، می‌گوید "توی ما خودمان را کشته و بیرونمان مردم رو". کدام درآمد افسانه‌ای؟ کدام پول پارو کردن. همین الان آمار انصرافی‌ها در سال جاری را نشان بدهم می‌بینید چه می‌گذرد.
وی ادامه داد: از خرداد تا کنون که موج تورم دوباره از راه رسیده، ۲۷۰ واحد صنفی درخواست جمع‌آوری واحدهایشان را داشته‌اند، درآمد اعضای ما به جرات می‌گویم نصف شده است، تازه بخش عمده‌ای از مشتریان ما را مجرد‌ها و جوانان تشکیل می‌دهند، اما با این حال افزایش قیمت مواد اولیه و رشد بی رویه تورم کسب و کارمان را کساد کرده است.
او ادامه داد: شاید ۱۰ تا ۲۰ درصد قهوه خانه‌های لاکچری درآمد‌های خیلی بالا داشته باشند، اما بقیه اعضای صنف شرایطی معمولی دارند.
او گفت: همین ذهنیت پول پارو کردن قهوه خانه‌ها سبب شده در ماه بیش از هفتاد تقاضای تاسیس قهوه خانه به اتحادیه ارائه شود، اما فقط ۱۰ ردصد واجد شرایط از منظر دریافت مجوز‌های لازم هستند.
وقتی با این سئوال روبرو شد که مجوز سیار هم می‌دهید یا خیر؟ گفت: قطعا خیر، مجوز سیار اصلا وجود ندارد و کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند قصد کلاه‌برداری دارند.
قهوه‌خانه‌ها پاتوق چه کسانی هستند؟
نظری می‌گوید قهوه خانه‌ها پاتوق همه طیف آدم هستند، از هنرمند و ورزشکار بگیر تا اداری و بازاری و جوان و پیر.
در جواب این سئوال که قدیم‌تر‌ها پاتوقی برای رد و بدل اطلاعات و اخبار و بحث سیاسی و اجتماعی بود، امروز در چه وضعیتی است، با مکث ادامه داد: امروز محلی برای گذران اوقات فراغت و تفریح است، اما باز هم می‌گویم همه جور آدم مشتری ما هستند، البته می‌خواهیم فضای نقالی را در قهوه‌خانه‌ها احیا کنیم، در صددیم کافه کتاب‌هایی را در قهوه‌خانه‌ها راه بیندازیم تا افراد زمان حضور در این قهوه‌خانه‌ها امکان استفاده داشته باشند، بالاخره این مکان زمانی پاتوق شاعران و هنرمندان بوده و بحث‌های ادبی در این پاتوق‌ها جایگاه داشته است.
مشتریان قهوه‌خانه‌ها بدانند
وی همچنین در بخشی از سخنانش تاکید کرد: مشتریان ما بدانند هیچ قهوه‌خانه‌ای حق دریافت ورودی، حتی برای تماشای مسابقات فوتبال و ... را ندارد، در ضمن صنف ما مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیست و کسی حق دریافت آن را نخواهد داشت. به گفته وی سفره‌خانه داران مشمول این قانون هستند، اما مکاتباتی با سازمان امور مالیاتی انجام شده تا آن‌ها نیز از شمول قانون خارج شوند.
او گفت: در ضمن ما قیمت مصوب نداریم، اما باید نرخ خدمات و اقلام در معرض دید مشتری باشد. وی ابراز امیدواری کرد با توجه به کاهش شدید درامد این صنف در سال جاری همراهی سازمان امور مالیاتی در دریافت مالیات عینیت یابد.
حدود صنفی را برگردانید
او از ارائه پیشنهادی برای بازگشت حدود صنفی قهوه‌خانه داران خبر داد و اضافه کرد: در برخی نقاط قهوه‌خانه‌ها حتی دیوار به دیوار هم هستند، این اشکال ایجاد می‌کند، فرد هزینه می‌کند، قهوه‌خانه می‌زند، اما بعد ناگهان کسی دیگر در طبقه بالا یا دیوار به دیوار او قهوه خانه راه می‌اندازد و مشتری‌هایش کم می‌شود. ما پیشنهاد داده‌ایم حدود صنفی که ابتدای انقلاب اسلامی برداشته شده، برای صنف ما احیا شود تا از فاصله ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ متر نزدیکتر راه اندازی قهوه‌خانه ممکن نباشد.
کافی شاپ هم می‌روم
وی همچنین در پاسخ به این سئوال که راه اندازی کافی‌شاپ‌ها از تعداد مشتریان شما نکاسته است؟ گفت: به هیچ وجه. افزایش کافی‌شاپ‌ها شمار مشتری‌های ما را کم نکرده، این دو فضا متفاوت است، خود من هم کافی‌شاپ می‌روم، البته اگر کافی‌شاپ‌ها بخواهند قلیان بدهند با اقلامی که متعلق به ماست، طبیعتا برخورد می‌کنیم.