ماخونیک نام روستایی است در خراسان جنوبی که به دلیل معماری ویژه خانه هایش و افراد ساکن این مجموعه روستا، شهرتی جهانی پیدا کرده است.
به گزارش خبرآنلاین، خراسان جنوبی، ۳۵۶۰ آبادی دارد که این روز‌ها نیمی از آن به دلیل خشکسالی خالی از سکنه شده است؛ جوان‌های روستا به حاشیه شهر‌ها رفته اند و مهاجرت، پیرمردان و پیرزالان را داغدار کرده است.
به روایت ساکنان هر روستا و آبادی که گوش دهید، گلایه است و داد از بی آبی؛ و البته یادآوری سال‌های نه چندان دور که باران هنوز این گونه قهرش نگرفته بود.
خراسان جنوبی از سال ۱۳۷۷ تاکنون باخشکسالی مواجه بوده است و این خشکسالی دو دهه است که زیست این منطقه را تحت تاثیر خودش قرار داده است.
اما جدا از خشکسالی که «چه دست‌ها که ز دست او بر آسمان است»، معماری ویژه و باشکوه آبادی‌های استان، شهرت جهانی دارند و گردشگران بسیاری را هر سال میهمان مردمان کویر نشین خراسان جنوبی می‌کنند؛ از چنشت هزار رنگ تا لانو که مدل کویری ماسوله است و بیشه با آن مسیر پیچاپیچ و خانه‌های تو در تو و. ماخونیک، روستایی اعجاب انگیز با شهره جهانی.
سرزمین لی لی پوتی‌ها
از سربیشه که جاده فرسوده و باریک را به سمت درح پیش بگیرید، در میان کوه‌های کم ارتفاع و غبار گرفته که حجم جاده را محصور کرده اند، تابلویی هویدا می‌شود: ماخونیک: ۱۵ کیلومتر.
از این جا باید مسیر را تغییر دهید؛ از جاده خارج شوید و راه کوه‌ها را پیش بگیرید؛ روستا‌هایی در دل کوه.
آن چه بیش از همه جلب توجه می‌کند، خانه‌هایی است با در‌های ورودی نیم متری. اینجا ماخونیک است؛ روستای آدم کوتوله‌ها.
قد‌هایی که بلند شده است
خانه‌ها آن قدر در‌های کوچکی دارد که برای ورود به خیلی از آن‌ها باید دراز بکشید و بخزید!
اما چفتِ قفل‌های آهنی حکایت از آن دارد که مدت هاست کسی ساکن این خانه‌ها نیست.
کمی بعد، میهمان یکی از همین خانه‌ها می‌شویم؛ جدا از دشواری ورود به خانه، اولین چیزی که جلب توجه می‌کند، فقر است؛ همه چیز رنگ تهی دستی اغراق شده‌ای دارد.
پیرزن با چشمان بی سو، ساکن خانه‌ای است که حتی کفِ آن هموار نیست؛ خانه را در دل کوه تراشیده اند و پستی و بلندی‌های آن راه رفتن را دشوار می‌کند، چه برسد به خوابیدن.
یک اجاق کوچک برای گرما وسط خانه دود می‌کند و پیرزن کوتاه قد، انگار به آن چسبیده است از زور سرما.
او از معدود لی لی پوتی‌هایی است که باقی مانده اند، ماخونیکی ها، قد بلند شده اند.
تغذیه بد و کوتاهی قد
در ادامه، محمد مزدور، یکی از ساکنان ماخونیک، راهنمایمان می‌شود، مردی میان سال با قد و قامتی نه بلند، نه کوتاه. می‌گوید: دو سه دهه قبل به دلیل نبود راه ارتباطی مناسب، کول بری و تغذیه بد، مردم این منطقه به شدت کوتاه قد بودند.
وی اضافه می‌کند: شلغم، بَنه و چغندر که معمولا به شکل آب پز یا آش درست می‌شد، اصلی‌ترین غذای ساکنان این روستا بود، اما بعد از اینکه جاده به روستا رسید و ماخونیک از بن بست خارج شد، تغذیه مناسب و شرایط کار مطلوب‌تر باعث شد مردان ماخونیک به شکل طبیعی رشد کنند.
حالا ماخونیکی‌ها به سمت دیگر روستا نقل مکان کرده اند و بافت جدیدی تشکیل شد که هیچ شباهتی به ماخونیک قدیمی ندارد.
ماخونیک با مردمانی میان قامت
روستای ماخونیک جزء روستا‌های ویژه مردم شناسی است که در بخش‌های مختلف ویژگی‌های خاصی دارد و به لحاظ میراث معنوی مردم شناسی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
رضا سلم آبادی مدیرکل کمیته امداد خراسان جنوبی نیز درباره ماخونیک می‌گوید: مردم ماخونیک به دلیل تغذیه مناسب و همچنین پیوند زناشویی با روستا‌های مجاور، دیگر مانند سابق کوتاه قد نیستند.
وی ادامه می‌دهد: قبلا عمده غذای این مردم شلغم بود و حتی آن را خشک می‌کردند و در زمستان شلغم خشک شده می‌خوردند. اما اکنون با اصلاح شیوه زندگی، نسل آن‌ها هم تغییر کرده است.
سلم آبادی می‌گوید: با این حال ماخونیک مردمان فقیری دارد که کمیته امداد آن‌ها را تحت پوشش قرار داده و تلاش کرده است زمینه‌ای فراهم شود تا محرومیت در این روستا نیز مانند دیگر روستا‌ها به حداقل برسد.
وی در خاتمه می‌گوید: اکنون اگر چه متوسط قد مردمان ماخونیک کوتاه‌تر از میانگین خراسان جنوبی است، اما دیگر ماخونیک سرزمین لی لی پوتی‌ها محسوب نمی‌شود.