سه روز است حرکت قطار‌های سریع‌السیر شرکت رجا متوقف شده است. توقفی که به نظر می‌رسد چندان برای مسئولان امر مهمی نبوده، چون آن‌طور که مدیرعامل شرکت رجا می‌گوید، این توقف حداقل تا زمانی که دولت تصمیمی برای کمک به این شرکت بگیرد ادامه خواهد داشت.
به گزارش شرق، شرکت رجا که در جریان رد دیون دولت به سازمان تأمین اجتماعی به این صندوق بازنشستگی واگذار شده وضعیت عجیبی دارد. از یک سو در حال انجام وظایفی است که دولت بر گردنش گذاشته و نرخ مصرف‌کننده آن را تعیین می‌کند، از سوی دیگر به عنوان شرکت خصوصی نه قراردادی با دولت دارد، نه یارانه‌ای از دولت دریافت می‌کند. وضعیت عجیبی که شرکت رجا را به شرکتی با هزارو ۱۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته و انبار‌های خالی روبه‌رو کرده است.
در ادامه گفت‌وگوی ما را با محمد رجبی، مدیرعامل شرکت رجا می‌خوانید:
حرکت قطار‌های سریع‌السیر رجا چند روز است که متوقف شده و شما در مصاحبه‌ای علت آن را مشکلات جدی شرکت و عدم انجام وظایف توسط دولت عنوان کرده‌اید. چرا پیش‌بینی لازم در این زمینه صورت نگرفته بود؟
پیش‌بینی‌های لازم صورت گرفته بود و ما در ۳۰ ماه گذشته در حال تلاش هستیم تا این مشکلات را مطرح کنیم و راه‌حلی برای آن یافت شود. لازم است بگویم هزینه تجهیزاتی که در بخش ریلی استفاده می‌شوند بیشتر از قیمت بلیت است و مخاطبان شما باید بدانند سرمایه‌گذاری ما هم بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌شود. از سوی دیگر بار‌های تکلیفی دولت هم که از دوره دولتی‌بودن شرکت رجا به این شرکت تکلیف شده، در حال حاضر به ما فشار می‌آورند. مثلا قطار‌های حومه‌ای وجود دارند که ما به عنوان شرکت رجا وظیفه انتقال مسافرانش را انجام می‌دهیم، اما دولت حمایتی از این بخش نمی‌کند. یعنی مهم‌ترین حمایتی را که باید انجام دهد و بابت این وظیفه‌ای که روی دوش ماست یارانه بدهد، بعد از واگذاری این شرکت به تأمین اجتماعی قطع کرده است. ما مکاتبات متعددی با مسئولان دولت انجام داده‌ایم، اما با وجود وعده‌ها هیچ پرداختی صورت نگرفته است. قانون صریحا می‌گوید اگر دولت خدمات یا کاری را به شرکتی بار کرد و هزینه این خدمات و وظایف مابه‌التفاوتی با درآمد آن داشت، دولت باید این مابه‌التفاوت را جبران کند.
اگر درست متوجه شده باشم، دولت رجا را به تأمین اجتماعی واگذار کرده، اما رجا همچنان مشغول انجام وظایفی است که دولت می‌خواهد، درحالی‌که دولت حاضر نیست هزینه‌اش را پرداخت کند؟
دقیقا همین‌طور است. شرکت رجا در حال حاضر زیان‌ده است و مشغول انجام وظایفی است که دولت بر گردنش گذاشته است. واقعا انصاف و منطق حکم نمی‌کند شرکتی که متعلق به کارگران تأمین اجتماعی است و این همه مشکلات دارد، این همه تکالیف بر گردنش گذاشته شود و حمایتی هم انجام نشود. ما دوست نداریم خدماتمان را متوقف کنیم و حرکت قطار‌ها متوقف شود، اما وقتی بیش از ۴۰۰ مکاتبه ما با مسئولان بی‌نتیجه می‌ماند و عملا دیگر پولی برای انجام کار‌ها نمی‌ماند، خود به خود فعالیت‌ها متوقف می‌شود. ما به تمامی مسئولان مرتبط نامه زده‌ایم، حرف ما هم روشن است؛ ما می‌گوییم مترو برای مسافری که به طور متوسط پنج کیلومتر مسیر را جابه‌جا می‌شود، از دولت یارانه می‌گیرد، اما قطار‌های حومه‌ای ما که به طور متوسط ۱۰۶ کیلومتر مسافران را جابه‌جا می‌کنند، هیچ یارانه‌ای از دولت نمی‌گیرند. هر گیربکس قطار‌های ترنست ما ۴۰۰ هزار یورو قیمت دارد.
عذرخواهی می‌کنم. لطفا درباره معنی این ترنست و فرقش با بقیه قطار‌ها هم توضیح بدهید؛ چون من و خیلی از مخاطبان نمی‌دانیم.
قطاری که نیازمند لوکوموتیو نیست و هر واگن خودش انرژی لازم برای حرکت خودش را تأمین می‌کند و به عبارت بهتر خودکشش است، اصطلاحا قطار ترنست می‌نامیم که قطار سریع‌السیر ماست. همان‌طور که گفتم هر گیربکس این قطار ۴۰۰ هزار یورو قیمت دارد. یک قطار ترنست چهارواگنه ۱۰۰ میلیارد تومان ارزش دارد. با وجود تأکید پیاپی ما که انبار‌های ما در حال خالی‌شدن هستند، هیچ‌کس جوابگوی ما نشد. از زمان مرحوم دادمان تا همین امروز شرکت رجا تکنولوژی‌های خوب با استاندارد‌های قابل قبول خریده است و هر روز انبوهی از مسافران را جابه‌جا می‌کند، اما این کار هزینه دارد و همه این هزینه را نمی‌شود به مردم تحمیل کرد. همه جای دنیا دولت‌ها به دلیل فواید بسیار زیاد حملونقل عمومی به آن یارانه می‌دهند. هزینه تمام‌شده مسیر تهران- مشهد برای ما ۷۲ یورو می‌شود. اگر این قیمت را از مردم بگیریم که نمی‌توانند از قطار استفاده کنند.
به موجودی انبارهایتان اشاره کردید. از نظر لجستیک الان چه وضعیتی دارید؟
ما در هفت، هشت سال گذشته خرید‌هایی انجام داده‌ایم که در این مدت استفاده کرده‌ایم. در‌حال‌حاضر ۱۲۰ میلیارد تومان سفارش کالا داریم که پولش نیست. باید چه‌کار کنیم؟ از جیب کارگران تأمین اجتماعی برویم وام ۲۰ درصد بگیریم و لوازم و هزینه‌های کاری را تأمین کنیم که وظیفه تحمیلی دولت است؟ شرکت رجا در‌حال‌حاضر هزارو ۱۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته دارد. میانگین قیمت مسیر‌های حومه‌ای ما سه‌هزار تومان است، درحالی‌که قیمت تمام‌شده آن ۳۸ هزار تومان است. مشخص است که دولت باید یارانه این خدمت را بپردازد. در دهه ۸۰ هم این‌ها پرداخت می‌شده است، اما الان می‌گویند رجا دولتی نیست و پرداخت نمی‌کنیم. ما روزانه بیش از ۶۸ قطار حومه‌ای داریم، تهران به‌تن‌هایی ۵۴ قطار حومه‌ای دارد که اگر وضع همین‌طور ادامه پیدا کند، آن‌ها هم متوقف می‌شوند.
چه تعداد قطار سریع‌السیر دارید؟
۲۰ قطار ترنست داشتیم که در این مدت هرکدام که نیازمند تعمیر بودند، به دلیل نبود قطعه و پول از خط خارج شدند و ۱۵ تا ۱۶ قطار سالم برایمان ماند که حرکت آن‌ها نیز از شنبه متوقف شد. شرکت هم عملا توان مالی برای تحمل این هزینه را ندارد.
خواسته شما به‌طور مشخص از دولت چیست؟
سه خواسته داریم. قیمت بلیت‌ها را تا آنجا که بازار کشش دارد، افزایش بدهیم.
چرا افزایش نمی‌دهید؟
چون موقع حرف‌زدن درباره یارانه، شرکت ما خصوصی محسوب می‌شود، اما موقع انجام وظیفه قیمت تکلیفی است و دولت نمی‌گذارد قیمت بلیت‌ها را افزایش بدهیم. خواسته دوم ما این است که ارز موردنیاز برای تعمیر و خرید خدمات ما به قیمت پایه دولتی، یعنی دلار چهارهزارو ۲۰۰ تومانی در نظر گرفته شود. خواسته سوم هم این است که بابت امور تکلیفی مثل قطار‌های حومه‌ای دولت یارانه پرداخت کند. در واقع این سه خواسته نیاز‌هایی است که برای حفظ و نگهداری این مجموعه لازم است نه توسعه آن.
تصور می‌کنید چه میزان ارز دولتی نیاز دارید؟
کل ناوگان ریلی مسافری کشور که رجا هم جزئی از آن است جمعا نیازمند ۴۰ میلیون یورو است.
در مقایسه با ارزهای پرداختی در ماه‌های گذشته و حجم فعالیت‌های شما رقم بزرگی به نظر نمی‌رسد.
حرف ما هم دقیقا همین است.
با این وضعیت تکلیف خطوط ریلی جدیدی که افتتاح می‌شوند، چیست؟ اگر شما نتوانید در آنجا مسافر جابه‌جا کنید که نمی‌شود.
ما برنامه‌هایی برای خرید ناوگان جدید داریم. تأمین اجتماعی هم هزینه آن را قبول کرده و می‌گوید بابت سرمایه‌گذاری جدید پول می‌دهم، اما بابت هزینه جاری و تحمل زیان وظایف تحمیلی خیر. به همین دلیل ۱۲۰ میلیارد تومان ازسوی تأمین اجتماعی برای خرید واگن‌های جدید پرداخت شده است.
تعدادشان را هم بگویید.
۳۳ واگن از واگن پارس تحویل می‌گیریم. ۲۶ واگن تاکنون تحویل داده شده و بقیه هم تا ماه بعد تحویل داده می‌شود. از شرکت واگن‌سازی کرمان امسال تا آخر سال هشت واگن تحویل می‌گیریم. در طول دو سال اخیر هم ۱۶ واگن تحویل گرفته‌ایم؛ یعنی روی نوسازی و بازسازی هم کار کرده‌ایم.
شرکت راه‌آهن کمکی به شما نکرده است؟
بیش از ۴۳۰ میلیارد تومان به راه‌آهن ایران بدهکاریم که به دلیل مشکلات اقتصادی فعلا از ما مطالبه نمی‌کنند. این کمک راه‌آهن به ما بوده است.
درباره مکاتباتی که با دولت داشته‌اید و واکنش آن‌ها توضیح می‌دهید؟
وزیر راه و وزیر کار و رفاه هر دو با معاون رئیس‌جمهوری مکاتبه کرده‌اند. آقای جهانگیری گفتند در بودجه سال ۹۶ دیده خواهد شد، اما عمل نشد. بعد گفتند در بودجه ۹۷ خواهیم دید. اتفاق نیفتاد. امسال گفتند در بودجه ۹۸ دیده خواهد شد که باز هم نشد و می‌گویند، چون شرکت خصوصی است، نمی‌توانیم به آن کمک کنیم.
اگر دولت نیازمند ارائه خدمتی است چرا به عنوان شرکت خصوصی با دولت قرارداد نمی‌بندید؟
موضوع از همین‌جا شروع می‌شود. ما هر وقت حرکت قطار را متوقف می‌کنیم و می‌گوییم قرارداد نداریم فشار سیاسی می‌آورند و نماینده‌ها ورود می‌کنند و درخواست می‌کنند لطفا فعلا شروع کنید تا مشکل حل شود، اما بعد انگار‌نه‌انگار. این تصمیم وجود داشت که شرکت دولتی به اسم قطار‌های حومه‌ای تأسیس شود که این شرکت به عنوان نماینده دولت متولی یارانه‌های قطار‌های حومه‌ای شود و ما هم به عنوان پیمانکار با آن کار کنیم. ۱۸ ماه است که این پروسه ادامه دارد، اما هنوز شرکت شکل نگرفته است.
دقیقا حرکت چه قطار‌هایی متوقف شده است؟
از شنبه قطار‌های سریع‌السیر تهران-یزد و تهران-مشهد متوقف شده‌اند. مردم هم اعتراض دارند، چون قطار سریع‌السیر تفاوت زیادی با قطار معمولی دارد و متأسفانه این اتفاق باعث نارضایتی شده است. اما چاره‌ای نیست، چون وقتی پول نیست، هیچ‌کس نمی‌تواند مسئولیت راه‌افتادن قطاری را که از ایمنی‌اش مطمئن نیستیم، قبول کند و طبیعی است که خط متوقف می‌شود.