واکنشهای مربوط به انتشار فیلم درگیری لفظی نماینده سراوان با یک مامور گمرک که در روزهای گذشته منتشر شد، موجب شد تا خانه ملتیها دومین جلسه غیر علنی را برای بررسی بیشتر این موضوع تشکیل دهند. جلسه اول مجلس که آن هم به صورت غیر علنی برگزار شد، انتشار ویدیوی آن به بیرون موجب شد تا اتفاق رخ داده همچنان داغ بماند.
به گزارش شهروند، در همین جلسه «محمد باسط درازهی» پشت تریبون مجلس میرود و میگوید که «یقین بدانید اگر بنده کوتاه بیایم، فردا نوبت شما خواهد رسید! علی لاریجانی که ریاست جلسه را بر عهده دارد، میگوید: «این فیلم را چه کسی بیرون داده؟ اگر آن را حراست بیرون داده وزیر اقتصاد باید برخورد جدی کند! چون شوخی نیست! حتما باید معلوم بشود چه کسی این فیلم را بیرون داده است! ما حتما پیگیری میکنیم.»
نماینده سراوان در ادامه میگوید که «اگر وزیر استیضاح نشود و رئیس گمرک و کارمند هتاک! عزل نشوند، من همین امروز استعفایم را خواهم داد و گچ و تخته دانشگاه منتظر من است!» انتشار این فیلم در فضای مجازی واکنشهایی در پی داشت که در آن بسیاری از کاربران هشتگ «نماینده سراوان استعفا» را به راه انداختند. ابعاد و واکنشها به این موضوع تنها محدود به فضای مجازی نبود، بلکه دیروز جمعی از دانشجویان عدالتخواه و مردم تهران نیز بعد از نماز جمعه در اعتراض به برخورد حاشیهساز نماینده سراوان با امضای طوماری خواستار استعفای او شدند.
فارغ از راهاندازی «هشتگ استعفا» در فضای مجازی و مطالبه استعفا از سوی نمازگزاران تهرانی به دنبال این مسأله رفتهایم که با توسل به حادثه پیشآمده، چه اندازه استعفای این نماینده قانونی و مهم است؟ در سایر جوامع دنیا با رویداد مشابه چگونه برخوردی خواهند داشت؟ یک نماینده مجلس تا کجا میتواند از شأن نمایندگی خود بهره گیرد و مصونیت او در چنین مواردی تا کجاست؟ ا
احمد حکیمی پور نماینده ادوار مجلس و شورای شهر به این سوالات جواب داده است.
حادثه پیشآمده در مورد نماینده سراوان و همه اتفاقات حول محور این موضوع را چگونه ارزیابی میکنید؟ با در نظر گرفتن همه حواشی و اتفاقاتی که رخ داد، تا چه اندازه این نماینده مجلس را مستحق این میدانید که استعفادهد؟
این مسأله را باید از دو منظر تحلیل و تفسیر کرد؛ نخست اینکه این نماینده براساس تصمیم شخصی یعنی به وجدان و اخلاق خود رجوع کند و تصمیم مناسب با حادثه رخداده را بگیرد. دوم اینکه مجلس بر اساس قانون در مورد این نماینده تصمیم بگیرد. این مسأله باید مشخص شود که وضع فعلی به مجلس مربوط است یا نه.
موضوع استعفای نماینده سراوان را به این سو بکشانیم و این مسأله را مطرح کنیم که جایگاه و شأن یک نماینده مجلس در تقابل با پدیدهها و مناسبات خارج از پارلمان تا کجاست؟ به طور مشخص میخواهم به این پرسش پاسخ دهید که مصونیت پارلمانی این نماینده میتواند سدی در راه مطالبه شهروندان مبنی بر استعفای او باشد یا نه؟
این مطالبه و خواست سیاسی و اجتماعی شهروندان که از طریق فضای مجازی به وجود آمده، اثری بر استعفای او ندارد. به دلیل اینکه نظام انتخاباتی ما در حوزه نمایندگی مجلس با سازوکار قومیتی و طایفهای همراه است. طبیعی است که در چنین فرآیندی، خواستهها و مطالباتی این چنینی ظهور میکند، نمیتواند اثری داشته باشد؛ این مسأله در شرایطی رخ میدهد که مطالبات سیاسی و اجتماعی تبدیل به یک خواست جمعی شوند.
در مورد مصونیت مقام نمایندگی مجلس توضیح دهید. الان شما مورد نماینده سراوان را در نظر بگیرید؛ برای او مقام نمایندگی مجلس میتواند مصونیت پارلمانی ایجاد کند تا در اثر آن فرآیند استعفا که از طرف نیروها و عناصر خارج از پارلمان داده میشود را بیاثر کند؟
قطعا پاسخ منفی است؛ اگر هم چنین مصونیتی برای او ایجاد شود، متأثر از لابیگری و نفوذ در لایههایی است که قدرت حفظ او را در مقام نمایندگی مجلس داشته باشد. در غیر این صورت نماینده سراوان یا هر نماینده دیگر در برابر قانونی که قانون شهروندان است، مساوی است؛ مصونیت پارلمانی کاربرد دارد، اما نه در برابر هر خواست، مطالبه یا هر اتفاقی. نماینده به اعتبار مردم نماینده شده است؛ قدرت اصلی از آن مردم است نه نمایندهای که با رأی مردم وکیل آنها شده است.
در درون خود مجلس در قبال همین اتفاق مربوط به نماینده سراوان ما با برخوردی دوگانه مواجه بودیم؛ یک عده از نمایندگان معتقد بودند که به ساحت نمایندگی مجلس خدشه وارد شده است (خود نماینده سراوان همچنین عقیدهای داشت) و برخی دیگر خواستار برخورد با این نماینده شدند و معتقد به این مسأله بودند که نماینده سراوان از جایگاه خود سوءاستفاده کرده است. نظر شما به کدام طرف غش میکند؟
ببینید! نمایندگی مجلس شأنی موقت است نه دایم. حتی اگر دایمی هم باشد نمیتواند از حوزه اختیارات خود تعدی کند. نماینده مجلس حقوق نمیگیرد بلکه حقالزحمه خدمت به مردم را میگیرد. این گزاره به این معناست که نماینده مجلس شأنی بالاتر از مردم ندارد بلکه اتفاقا شأن او اگر شأنی والا در نظر گرفته شود، به واسطه خود مردم است.
مسأله نماینده سراوان به عنوان نماینده مجلس اگر در کشور دیگری اتفاق میافتاد، چه برخوردی با او صورت میگرفت؟
در خیلی از جوامع ما با هرم وارونه قدرت مواجه هستیم؛ یعنی آنان که در رأس هرم هستند به مراتب شأنی پایینتر از مردم دارند. درواقع این مردم هستند که اگر چه در پایین هرم قرار دارند، اما شأنی بالاتر از آنان دارند که در رأس هستند؛ بنابراین نماینده سراوان نمیتواند شأن نمایندگی مجلس را پتک کند و بر سر اربابرجوع بکوبد. ساحت اجتماعی بالاتر از مردم عادی نیست و همه در برابر قانون مساوی هستند.