در اين کنگره که به گفته روابط عمومي حزب اعتدال و توسعه با حضور اعضاي شوراي مرکزي قبلي، دبيران، رؤسا و اعضاي کانون‌ها و استان‌هاي اين حزب و با نظارت نماينده وزارت کشور برگزار شد، اساسنامه جديد اين حزب منطبق با قانون جديد احزاب و دستورالعمل کميسيون ماده 10 احزاب، پس از بحث و بررسي مورد تصويب حاضران قرار گرفت.
همچنين دستور کار ديگر اين کنگره، برگزاري انتخابات شوراي مرکزي بوده که بر همين اساس شرکت‌کنندگان از ميان نامزدها، افراد زير را به عنوان اعضاي سومين دوره شوراي مرکزي اين حزب برگزيدند:
محمدباقر نوبخت، محمود واعظي، مجتبي زيني‌وند، مرتضي بانک، فاطمه هاشمي، علي جنتي، مسعود شفيعي، اکبر ترکان، حميد رشيدي، سيدهدايت اکبري، سيدعلي آقازاده، اميرمسعود هراتيان، رمضانعلي سبحاني‌فر، اصغر نورالله‌زاده، اردشير خدايي، پروين دادانديش، رضا رحماني، حامد قادرمرزي، زهرا اربابي، فريبرز سعيدي‌کيا، اقبال عباسي، امير افسردير، مهدي قاسمي، غلامعلي دهقان، سيدميراعظم هاشمي، مرتضي براري، مسعود الماسي، ليلا شکوه‌فر، فريده حقيقي، مصطفي شفيعي و سروش راسخ.
تخلف در کنگره اعتدال و توسعه
اين فهرست در حالي برنده انتخابات شوراي مرکزي شده‌‌اند که يکي از اعضاي اين شورا که خواست نامش عنوان نشود به «شرق» گفت: نشست اول کنگره براي اصلاح اساسنامه برگزار شده بود که پس از خواندن اصلاحات، بلافاصله رأي‌گيري به عمل آمد و مانع از آن شدند تا نظرات اعضاي شوراي مرکزي درباره اصلاحات مدنظر وزارت کشور شنيده شود. او ادامه داد: در‌عين‌حال در نشست نوبت دوم که مربوط به انتخابات اعضاي شوراي مرکزي بود، فهرست نامزدها که از طريق مانيتور به نمايش درآمد، نام تعدادي از اعضا را بزرگ و پررنگ به نمايش درآورده و مابقي را کوچک‌تر نشان مي‌داد. همچنين اين فهرست بايد براساس حرف الفبا به نمايش درمي‌آمد که اين موضوع هم ناديده گرفته شده بود. اين عضو شوراي مرکزي همچنين گفت که برخلاف روال عادي کنگره‌ها که نامزدهاي شوراي مرکزي موظف هستند معرفي مختصري از خود براي سايرين داشته باشند، فرايند معرفي نامزدها طي نشد و ما تقريبا نيمي از نامزدها را نمي‌شناختيم.
او ادامه داد: روند برگزاري کنگره به‌شدت بي‌نظم و شلوغ بود و حتي گفته شد که تعرفه رأي‌گيري کم آمده در حالي كه بيش از 500 نفر در آن نشست حاضر نشده بودند.
اين عضو همچنين از توزيع فهرستي با عنوان فهرست منسوب به محمود واعظي در جريان کنگره گلايه کرد. اصالتا توزيع هرگونه فهرست نامزدها در جريان برگزاري انتخابات اعضاي شوراي مرکزي خلاف مقررات است. در اين فهرست که توسط احمدرضا دادانديش، برادر همسر واعظي يعني پروين دادانديش توزيع شده، علاوه بر نام واعظي و پروين دادانديش، نام اين چهره‌ها به چشم مي‌خورد: محمود واعظي، محمدباقر نوبخت، پروين دادانديش، علي جنتي، مرتضي زيني‌وند، اکبر ترکان، فاطمه هاشمي، سيدعلي آقازاده، اصغر نورالله‌زاده، رضا رحماني، اميرافسر‌دير، اقبال عباسي، امير خاکي، رمضانعلي سبحاني‌فر، ابراهيم حسيني، صلاح‌الدين دلشاد، محمد دهستاني، ساکي، زهرا اربابي و ميرغلام هاشمي.
تأسيس اعتدال و توسعه
حزب در اسفند سال ٧٨ و با نظر و تأييد آيت‌الله هاشمي تشکيل شد. ديداري كه سيدحسين موسويان به آن اشاره دارد، در پاييز آن سال انجام شده بود. در نهايت در آستانه برگزاري انتخابات مجلس ششم - اسفند ١٣٧٨- اعتدال و توسعه رسما تشکيل و محمدباقر نوبخت به عنوان دبير کل آن انتخاب شد. اعضاي هيئت مؤسس را اين چهره‌ها تشکيل مي‌دادند: محمدباقر نوبخت‌حقيقي، محمود واعظي‌جزه، اکبر ترکان، محمدرضا نعمت‌زاده، مرتضي محمدخان، سيدحسين موسويان، محمدحسن تولايي، سيداحمد زرهاني، ابوالفضل اجاره‌دار، مجيد قاسمي، محمدجواد ايرواني، عليرضا شيخ‌عطار، فاطمه هاشمي‌بهرماني و زهرا پيشگاهي‌فرد.
اگرچه حسن روحاني عضويت رسمي در حزب ندارد، اما در کنار آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني پدر معنوي اعتدال و توسعه به شمار مي‌رود. همان‌طور‌که موسويان اشاره کرده بود، سايت حزب دراين‌باره مي‌نويسد: «دکتر حسن روحاني از همان ابتداي تشکيل حزب در نقش رهبر، همراهي زيادي با بنيان‌گذاران آن داشت».
نخستین کنگره در سال 82
نخستین کنگره اين حزب در سال ٨٢ برگزار شد. حزب همچنين به سال 85 و 86 به گواه مطالبي که در سايت خود منتشر کرده، کنگره‌هايي را برگزار کرده است. حزب در انتخابات رياست‌جمهوري هشتم در قالب بيانيه‌اي از سيدمحمد خاتمي حمايت مي‌کند و در سال ٨٤ از ابتدا از نامزدي هاشمي‌رفسنجاني حمايت کرد و نوبخت سخنگوي ستاد انتخاباتي او شد. با وجود شکست هاشمي از احمدي‌نژاد در سال ٨٤ به گواه سايت اين حزب، جلسات شوراي مرکزي در اين سال‌ها به‌طور مستمر برگزار شده است.
حزب در سال ٨٨ از ميرحسين موسوي اعلام حمايت کرد. موسويان درباره سال ٨٨ چنين مي‌نويسد: «آيت‌الله رفسنجاني براي انتخابات رياست‌جمهوري سال ۱۳۸۸ چهار گزينه ميانه‌رو پيشنهاد داد: علي‌اکبر ناطق‌نوري، حسن روحاني، علي‌اکبر ولايتي و علي لاريجاني. رهبران جريان اصلاح‌طلب يعني مهدي کروبي (رئيس سابق مجلس) و محمدخاتمي تصميم گرفتند از علي‌اکبر ناطق‌نوري، چهره اصيل و معتدل اصولگرايان حمايت کنند. آنها با ناطق‌نوري در منزل شخصي‌اش ملاقات کردند و پيشنهاد دادند درصورتي‌که کانديدا شود، آنها از کانديداتوري صرف‌نظر و از او حمايت خواهند کرد؛ اما تلاش براي انتقال فضاي سياسي به اعتدال در سال ۱۳۸۸ شکست خورد؛ چرا‌که ناطق‌نوري نسبت‌به اقبال يک نامزد معتدل براي پيروزي در انتخابات بدبين بود». فعاليت‌هاي حزب از سال ٨٨ به محاق رفت. حزب از سال ٩١ مجددا فعال شد و سخنگوي اين حزب از همان سال از نامزدي حسن روحاني در انتخابات سال ٩٢ سخن گفت. حضور حسن روحاني که در انتخابات جدي شد، اعضاي اين حزب هم مسئوليت‌هايی کليدي را در ستادهاي روحاني بر عهده گرفتند و بعد هم در کابينه او جاي گرفتند. از نوبخت به عنوان سخنگو تا واعظي به عنوان وزير ارتباطات، بانک در نهاد رياست‌جمهوري و اکبر ترکان در نقش مشاور اقتصادي.
در انتخابات 96 هم اعتدال و توسعه در کنار اصلاح‌طلبان که تمام‌قد وارد عرصه انتخابات رياست‌جمهوري و در حمايت از روحاني وارد شده بودند، وارد عرصه رقابت‌ها شد. با‌اين‌حال، بعد از انتخابات رياست‌جمهوري برخي از چهره‌هاي آن نظير نوبخت و واعظي و جنتي به افراد نزديک حسن روحاني تبديل شدند؛ به‌طوري‌که در خيلي از تغييرات و عزل‌و‌نصب‌ها ردپاي اين افراد ديده شده و نقدهاي زيادي را البته به دليل اين نقش‌آفريني شنيده‌اند.
يک‌بار علي شکوري‌راد، دبيرکل اتحاد ملت گفته بود: «من در سال ۹۲ يکي از فعالان سياسي حامي روحاني بودم. تا زماني که ما از روحاني حمايت کرديم، اقرار مي‌کنم خبر نداشتيم که او عضو حزب اعتدال و توسعه است. حزب اعتدال و توسعه را هم نمي‌شناختم. پس از اينکه روحاني به عنوان رئيس‌جمهور انتخاب شد، ديديم که يک حزبي هم به او وصل است. اين حزب خودش را پيروز انتخابات هم تلقي کرد و انتخابات را به نفع خودش مصادره کرد. حزب اعتدال و توسعه نبود که رئيس‌جمهوری را معرفي کرد و جامعه به او رأي داده باشد، بلکه فرايندهاي خارج از حزب منجر به انتخاب روحاني شد».
به‌هرحال از قدرت‌گرفتن بلامنازع اعتدال و توسعه انتقادهاي زيادي تا به حال طرح شده است. اين انتقادها البته صرفا بيروني هم نبوده است؛ به‌طوري‌که خيلي از جوانان اين حزب از اينکه نتوانسته‌‌اند از کيک قدرت سهمي داشته باشند، از بزرگان خود گلايه دارند؛ گلايه‌اي که گويا به‌حق هم هست. اعتدال و توسعه تاکنون به چهره‌هايي مثل واعظي، نوبخت، ترکان و علي جنتي خلاصه شده است.