فرارو- مشکلات ارزی کشور همچنان عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی دینی کشور را تحت تاثیر قرار داده است. راهپیمایی اربعین امسال در کنار ناهماهنگی‌های که تاحدودی هم طبیعی است با یک معضل عجیب در روز‌های اخیر دست و پنجه نرم کرده است. ناهماهنگی در پرداخت ارز زائران باعث خلق تصاویر و تشکیل صف‌های نامناسب زائران ایرانی در عراق شده است.
به گزارش فرارو، در روز‌های اخیر انتشار تصاویر و ویدئو‌هایی از کمبود ارز برای زائران ایرانی اربعین بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشته است. این تصاویر صف‌های طولانی ایرانیها در شهر‌های نجف، کربلا، کاظمین را نشان می‌دهد که منتظر دریافت ارز دینار با نرخ دولتی هستند.
این وضعیت از انتخاب روند نامناسب برای پرداخت ارز از سوی ایران و ناهماهنگی با دولت عراق ناشی می‌شود.
اما این نابه سامانی از کجا آغاز شد؟
پیش از آغاز سفر زائران اربعین به عراق بانک مرکزی و دولت سازوکار جدیدی را برای پرداخت دینار با نرخ پایین‌تر از نرخ بازار برای زائران در نظر گرفت. در این روند از متقاضیان ارز اربعین خواسته شد پیام رسانه "بله" را در گوشی‌های خود نصب کنند و سپس از طریق یک بات برای دریافت ارز ثبت نام نمایند. در ازای پرداخت معادله ریالی ۱۰۰۰ دینار به متقاضیان شناسه و رسید داده شد. در این روند از متقاضیان خواسته شد که دینار خود را از بانک ملی در داخل کشور و یا از کارگزاری های این بانک در شهر‌های نجف، کربلا و کاظمین دریافت نمایند. توصیه این بود که زائران دینار خود را در داخل کشور دریافت کنند امابسیاری از آنها این کار را به ادامه سفر خود در عراق موکول کردند.
اما در روز‌های اخیر پس از سفر زائران به عراق ضعف این سیستم نمودار شده است. پرداخت ارز زائران به کندی صورت گرفت و صف‌های طولانی و ازدحام برای دریافت ارز ایجاد شد.
پیشتر اعلام شده بود یک میلیون و ۷۸۰ هزار نفر در سامانه سماح [ساماندهی مشتاقان ایام حضور در اعتاب مقدسه]ثبت نام کرده‌اند و یک میلیون و ۶۸۰ هزار نفر نیز روادید دریافت کرده‌اند.
روایت رسمی این است که بانک مرکزی عراق همکاری لازم را نداشته است. حتی برخی مقامات از لفظ "کارشکنی" در این باره استفاده کرده اند. از ابتدا پیشنهاد ایران این بوده که دولت عراق در ازای بدهی‌هایی که به ایران داشته ارز مورد نیاز زائران را به ایران تحویل دهد تا ایران به روش خود آن را به زائران پرداخت کند، اما ظاهرا این روش مورد قبول قرار نگرفته است.
براساس گزارش روابط عمومی بانک مرکزی "ذخایر دیناری بانک مرکزی که تا چند روز پیش در بانک عراقی توسط بانک مرکزی عراق مسدود شده بود، بلافاصله بعد از آزاد شدن منابع، قصد انتقال اسکناس به داخل کشور بود که به دلیل مقررات بانک مرکزی عراق، انتقال آن مقدور نشد؛ بنابراین تنها راه باقیمانده تحویل دینار در داخل عراق بود که بانک ملی ایران مسئولیت توزیع آن را به عهده گرفت."
در کنار این موضوع گفته شد "قطع پی در پی اینترنت و برق در عراق" نیز در ایجاد این شرایط موثر بوده است.
همچنین دولت عراق برخلاف توافقات تعداد زیادی از محل‌های پرداخت ارز را جمع کرده و فقط ۵۰ باجه در مرز و چند شهر عراق اجازه پرداخت دینار به ایرانیان را دارند.
از سوی دیگر در حالی که انتظار می‌رفت ساعت کار این باجه‌ها ۲۴ ساعته باشد با مخالفت دولت عراق ساعت کار آنها ۱۲ساعت در نظر گرفته شد.
مجموع این عوامل باعث شد که وضعیت پرداخت دینار زائران به مشکل بخورد. با این حال پس از انتشار اخبار و تصاویر مربوطه به این مشکل بانک مرکزی فعهالیت‌های خود را برای جمع کردن ماجرا آغاز کرد. بانک مرکزی و بانک ملی جلسه‌ای مشترک در این رابطه تشکیل دادند.
روابط عمومی بانک مرکزی همچنین با اشاره به "جلسه اضطراری" این بانک و مسئولان بانک ملی در دفتر عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، از اتخاذ "تصمیمات مهم و ضربتی" و صدور "دستورات ویژه‌ای برای بسیج امکانات و نیرو‌ها و اعزام شبانه آنها به عراق و اتخاذ روش‌های متفاوت برای تأیید و پرداخت ارز" خبر داده است.
در این میان انتشار فیلمی در رابطه با معضل زائران ایرانی در نجف عراق برای تأمین ارز جنجال آفریده است. این فیلم نشان می‌دهد که زائران پس از ایستادن طولانی‌مدت در صف دریافت ارز، نهایتا دینار خود را از سوراخ‌های تعبیه شده در یک دیوار دریافت می‌کنند.
خبرگزاری فارس در رابطه با شکل تهیه دینار در یکی از مکان‌هایی که در نجف به این کار اختصاص داده شده، نوشته است: «زائرانی که در ایران برای تبدیل ریال به دینار به حساب بانک ملی پول واریز کرده بودند، در این مکان شلوغ باید از یکی از افراد فرمی را دریافت کنند و پس از تکمیل فرم آن را به شخص دیگری بدهند. یکی از این زائران ایرانی می‌گوید من بیش از یک ساعت است فرمم را تحویل دادم، ولی کسی هنوز اسمم را صدا نکرده است. پس از اینکه اسم افراد خوانده می‌شود آنها باید بیرون از حیاط بیایند و وارد یک صف دیگر شوند.» فارس ادامه می‌دهد: «اما شاید بدترین قسمت کار آن جاست که افراد داخل صف باید از این سوراخ توی دیوار دینار را دریافت کنند.»
شکل دریافت دینار عراق توسط زائران ایرانی چنان عجیب بوده که بانک ملی مجبور به توضیح شده است. روابط عمومی این بانک در همین رابطه اعلام کردکه در روز‌های اخیر تحویل ارز به زائران ایرانی در نجف "به دلیل عدم همکاری طرف عراقی" دچار مشکل شده و این بانک "با ارسال نیرو‌ها و تجهیزات جهت رفع مشکلات" اقدام کرده است.
طبق توضیح بانک ملی، بر اساس "مذاکرات قبلی" قرار بوده تحویل ارز در نجف از طریق فرودگاه این شهر، سه باجه در هتل‌های نجف و شعبه بانک ملی انجام شود که "متاسفانه مقامات عراقی به دلیل مسایل امنیتی، تمامی باجه‌ها غیر از شعبه بانک را تعطیل کردند."
بانک ملی به گفته خود "رایزنی‌های متعددی" را در همین رابطه با مقام‌های عراقی انجام داده و "باجه‌های متعدد و مناسبی" را هم اجاره کرده، اما در ادامه اظهار داشت: «متاسفانه مسئولان عراقی آنها را هم تعطیل کردند و در نهایت ساختمان مورد اشاره در فیلم که در شأن مردم عزیزمان نیست، تحویل بانک ملی ایران شد و بانک مجبور شد به خاطر مصالح زائران از حداقل امکانات برای ارایه خدمات استفاده کند و در صورت عدم تحویل ارز توسط بانک در این شرایط، زائران دچار مشکلات دیگری می‌شدند.»
واکنش‌های شدید با وجود توضیحات بانک مرکزی و بانک ملی وتلاش‌های صورت گرفته برای حل مسئله، اما این اتفاق با واکنش‌های منفی فراوانی از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه رو شد. بسیاری از آنها این وضعیت را مایه "آبروریزی" و نشانه ناکارآمدی دولت روحانی دانستند. برخی هم آن را ناشی از "توطئه دولتی" برای کاستن از میزان زائران اربعین تفسیر کردند.
کاربری به نام مجید نوشته است: «کسی میدونه چرا ارز اربعین رو اونطرف مرز میدن، اما ارز سفرهای آنتالیا، ترکیه، مالزی و ... به راحتی داخل کشور بدون ازدحام و معطلی میشه تهیه کرد؟»
یا کاربری دیگری فریده معتقد است: «نحوه توزیع ارز در شهر مقدس کربلا ناکارآمدی و بی تدبیری‌های دولت لیبرال تمامی ندارد.زائران خسته ازحضور درصف‌های طولانی و فقط یک صرافی موظف به توزیع ارز میباشد. تمام این رفتار‌ها در جهت آزار زوّار و کمرنگ کردن حضور عاشقان اربعین است»
یا یکی دیگر از کاربران کل ماجرا را اینگونه خلاصه کرده است: «کل داستان این بود که ذخایر دیناری ایران در بانک‌های عراق آزاد شده بود، اما امکان انتقالش وجود نداشت. دوستان بانک مرکزی نبوغ به خرج دادند و روغن ریخته را نذر امامزاده کردند و آبروی زائر ایرانی را فدای بی‌خردی خود کردند.»
کاربری به نام حسین هم در توئیتی نوشته است: "ارز دلاری مسافران تایلند و ترکیه و هزار ناکجا آباد دیگه رو به قیمت دلارجهانگیری چطور ۴ - ۵ ماه در سال ۹۷ دادید؟ می‌مردید ارز اربعین زائران حضرت حسین علیه السّلام رو عین آدم بهشون می‌دادید."
خیلی سخت بود با مهر کردن ئاسئورت ارز طرف را آبرومندانه میدادند بهش؟!
یا با یک بانک عراقی قرار میگذاشتند و از عابر بانکهاب عراقی قابل برداشت میشد؟!
اینها مدیر نیستند، باید با چارپایان بسته شوند
تدبیر
حالا امید بماند