فرارو- در دو هفته اخیر تلاش سازمان محیط زیست برای تکثیر گورخر‌های ایرانی در کویر با حاشیه‌های عجیب و غریبی روبه‌رو شده است. در ابتدا که زنده گیری پرتلفات ۱۰ گورخر بازتاب وسیعی در رسانه‌ها داشت و پس از آن شایعات درباره فرار پنج گورخر زنده گیری شده مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
به گزارش فرارو، روز گذشته خبرگزاری مهر به نقل از یک منبع مطلع در حوزه حیات وحش اعلام کرد ۵ گورخری که از حملونقل مرگبار جان سالم به در برده و به منظور رهاسازی در کویر، در قرطینه‌ای واقع در کویر مستقر شده بودند، روز گذشته فرار کرده اند.
انتشار این خبر بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و افکار عمومی داشت و رسانه‌ها پروژه تکثیر گور خر‌ها را یک "رسوایی" تلقی کردند.
پس از انتشار این خبر روایت‌های مختلفی در این باره بیان شد، برخی از فرار و پس از آن بازگرداندن این ۵ گور به قرنطینه سخن گفتند. برخی رسانه‌ها به نقل از فعالان محیط زیست نحوه نگهداری گور‌ها در قرنطینه را اسفناک توصیف کردند و حتی از احتمال خرابکاری در این زمینه سخن گفتند.
اما سازمان محیط زیست اساسا فرار آن‌ها را رد می‌کند.
عباسعلی دامنگیر، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان در این باره گفت: «پنج گورخر بازمانده از انتقال پرحادثه پارک ملی توران به پارک ملی کویر، با موفقیت دوران قرنطینه را به پایان رساندند و وارد فاز اول مرحله رها سازی شدند.»
به گفته او "پس از انتقال این گونه ارزشمند و گذراندن مراحل نگهداری در قرنطینه، آزمایش‌های نهایی و اطمینان از وضعیت سلامت این گورخرها با حضور دامپزشکان سازمان محیط زیست انجام گرفت و کارشناسان آن‌ها را در مسیر مشخصی از پارک ملی رها سازی کردند. "
او ادامه داد: "برای جلوگیری از وارد شدن استرس به این گونه ارزشمند، تصمیم بر این شد که درب سایت باز گذاشته شود تا گورخرها به خواست خود از سایت خارج شوند. طبق مشاهدات و فیلم‌های موجود گورخرها به دلیل عادت، دیشب مجددا به محل سایت برای تغذیه بازگشتند. "
دامنگیر با رد موضوع مطرح شده مبنی بر فرار این گورخرها گفت: «هدف از این طرح از ابتدا رها سازی این گونه بود. همچنین باید در نظر گرفت که این گونه وحشی است و بیش از مدت دو هفته نمی‌توان آن‌ها را در قرنطینه نگه داشت، زیرا دچار مشکل می‌شوند.»
همچنین در این رابطه ویدئویی منتشر شده است که نشان می‌دهد ۵ گور در پارک کویر صحیح و سلامت هستند و شایعه فرار آن‌ها را تکذیب می‌کند. با این وجود خبر فرار گور‌ها بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشت و تکذیبیه آن آنقدر مورد توجه قرار نگرفت.
جنجال زنده گیری حدود دو هفته پیش در جریان زنده گیری ۱۰ گورخر ایرانی در منطقه حفاظت شده خارتوران در حوالی شاهرود ۵ گور تلف شدند. این عملیات توسط سازمان محیط زیست و برای انتقال گور‌ها به پارک ملی کویر صورت گرفت. اما تلف شدن ۵ گور آن را زیر سوال برد.
اهمال و خطای فنی در فرآیند زنده گیری و انتقال این گور‌ها به عنوان عامل مرگ آن‌ها اعلام شده است. دو گورخر در جریان حمل و ونقل و به دلیل اینکه در جعبه مناسبی نگهداری نشده بودند و هنگام انتقال نکات ایمنی رعایت نشده بود تلف شدند. یک گور نیز برگشتی کامل از بیهوشی نداشت و در فرآیند انتقال جان داد. اما مرگ دو گور مشکوک گزارش شده بود با این حال اخیرا اعلام شد که آن‌ها هم به دلیل ضربات وارده در حین انتقال تلف شده اند. به این ترتیب ناهمواری مسیر، قفس‌های تنگ، عدم دقت در انتقال و همچنین حساسیت گور‌ها به ماده بیهوشی به عنوان دلایل اصلی این حادثه ذکر شد.
عملیات زنده گیری تبدیل به یک رسوایی برای سازمان محیط زیست شد. این رسوایی موجب گردید که معاون طبیعی اداره کل محیط زیست استان سمنان از کار برکنار شود. سازمان محیط زیست نیز در این رابطه از مردم و دوستداران محیط زیست عذرخواهی کرد و قرار شد با رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان نیز برخورد شود.
انتقال ۱۵ گور آسیایی به پارک ملی کویربا وجود اینکه انتقال ۱۰ گور ۵ تلفات به دنبال داشت حالا سازمان محیط زیست اعلام کرده است که به زودی ۱۵ گور دیگر به پارک ملی کویر انتقال داده می‌شود.
عباسعلی دامنگیر روز چهارشنبه در گفتگو با ایرنا افزود: "پیش بینی می‌شود با تکمیل تحقیقات و پژوهش ظرف مدت یک ماه آینده، این ۱۵ گورخر به پارک ملی کویر مرکزی در شهرستان گرمسار در استان سمنان منتقل شوند."
وی ادامه داد: «۱۲ گورخر از استان کرمان و سه گورخر از استان یزد به پارک ملی کویر مرکزی در استان سمنان منتقل می‌شوند و احتمال انتقال پنج گور خر از استان فارس نیز وجود دارد.».
دامنگیر اظهار کرد: "کارشناسان به منظور انتقال گورخرها در شرایط سلامت کامل به استان سمنان، در حال بررسی تمام جوانب کار هستند تا از تکرار حادثه تلخ تلف شدن نیمی از ۱۰ راس گورخر آسیایی در نوزدهم مهر ماه امسال حین انتقال از پارک ملی توران شاهرود به پارک ملی کویر مرکزی در گرمسار جلوگیری شود."
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان، انتقال گورخرها به پارک ملی کویر مرکزی در گرمسار را یک طرح ملی به منظور معرفی و بازگشت این گونه به زیستگاه قبلی خود عنوان کرد.
گور خر ایرانی زیرگونه‌ای از گورخر آسیایی است که به شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد و تنها حدود ۶۰۰ رأس از آن در حیات وحش باقی مانده‌است. گورخر آسیایی در گذشته جمعیت فراوانی در خاورمیانه، آسیای میانه و چین داشت، اما اکنون نسل آن در اغلب مناطق منقرض شده و از زیرگونه ایرانی تنها دو جمعیت کوچک در منطقه خارتوران شاهرود و بهرام گور شهرستان نی ریز استان فارس باقی مانده‌است.
در تیرماه سال ۹۲ تعداد ۵۳۳ راس گور در منطقه حفاظت شده بهرام گور نی ریز و پارک ملی قطرویه نی ریز سرشماری شده که از این تعداد ۴۸۳ راس بالغ و ۵۰ راس کرّه بوده‌اند. در سال ۹۱ این تعداد ۴۳۳ راس بوده‌است.
گوراز الاغ کمی بزرگ‌تر است، در حدود ۲۹۰ کیلو وزن دارد و طول بدن و سر حدوداً ۲٫۱ متر است و نسبت به الاغ شباهت بیشتری به اسب دارد.
این جانور نسبت به اسب، پا‌های کوتاه‌تری دارد و رنگش در خلال فصل‌ها تغییر می‌کند؛ در تابستان رنگش قهوه‌ای مایل به سرخ و در زمستان قهوه‌ای مایل به زرد است و بر پشتش نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده، قرار دارد.
گور‌ها حدود ۴۰ سال عمر می‌کنند. نسل گور ایرانی در معرض انقراض قرار دارد و در سال ۱۳۹۳ تنها در دو استان سمنان و فارس دیده شده‌است. شکارگر طبیعی گور پلنگ و گرگ است. در سال ۱۳۸۴ در ایران موردی از شکار گور توسط پلنگ در پارک ملی توران دیده شد.