فرارو- شورای نگهبان و آیت‌الله احمد جنتی آنقدر با هم عجین شده است که نمی‌توان هرکدام از آنها را بدون دیگری در نظر گرفت. شورای نگهبان در سال ۵۹ شروع به کار کرد و آیت الله احمد جنتی که در اولین دوره شورا ۵۳ ساله بود، تا چهار دهه بعد پای ثابت شورا ماند. در بین دوازده عضو کنونی شورای نگهبان او تنها کسی است که رویداد‌های کشور در این سال‌ها را از ساختمان شورای نگهبان دیده است. شاید همین موضوع است که سبب شده است همه تصمیمات شورای نگهبان به پای مرد اولش نوشته شود. مهمترین تصمیم‌گیری شورای نگهبان بررسی صلاحیت نامزد‌های انتخاباتی است که اداره کشور را تا سال‌های سال تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
جنتی: یک دوازدهم شورای نگهبان هستم
شورای نگهبان به جز جنتی همیشه با یازده عضو دیگر نیز اداره شده است. اما برخی معتقدند که دبیر شورای نگهبان در این شورا بیشتر از یک نفر است. البته آیت الله جنتی اخیرا در گفت و گویی این موضوع را نفی کرده و آنجا که درباره ردصلاحیت‌ها از او سوال شده گفته: می‌خواهند کاسه و کوزه‌ها را سر من بشکنند. در شورا ۱۲ نفر هستند و من یک‌دوازدهم هستم. اما چون می‌خواهند با من تسویه‌حسابی کرده باشند، همه را به حساب من می‌گذارند. درباره تأیید یا رد صلاحیت‌ها خیلی‌وقت‌ها من با دوستان حرفم شده است.
بیشتر بخوانید: آیت الله جنتی: کاسه و کوزه‌ها را سر من می‌شکنند
اینکه بررسی صلاحیت در دستان دوازده نگهبان نظام قرار دارد، باعث شده کمتر سیاستمداری مستقیم به انتقاد از شورای نگهبان بپردازد. معمولا کسانی زبان به انتقاد از این شورا باز می‌کنند که شورای نگهبان آنها را در پشت فیلتر‌های خود نگه داشته است. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام که خود از ردصلاحیت‌شده‌های انتخابات به حساب می‌آمد در واکنش به ردصلاحیت نوه بنیان‌گذار جمهوری اسلامی به تندی به شورای نگهبان انتقاد کرد و گفت: "شما‌ها خودتان صلاحیت خودتان را از کجا آورده‌اید؟ چه کسی به شما صلاحیت داده است، چه کسی به شما اجازه قضاوت داده است، چه کسی به شما اختیارات، اسلحه، تریبون، تریبون نماز جمعه و صدا و سیما داده است؟ اگر امام نبود، اگر آن نهضت نبود، اگر آن اراده مردمی نبود شما‌ها هم نبودید."
عنصر تصمیم‌گیر در شورا آقای جنتی هستند
علی مطهری که نشان داده سیاست ورزی متفاوتی را دنبال می‌کند، اما ابایی از انتقاد به شورای نگهبان ندارد. مطهری در پاسخ به اینکه «انتقاد شما به آیت‌الله جنتی است یا شورای نگهبان و ساختار آن؟»، گفت: «اصل نهاد شورای نگهبان نهاد لازمی است و حافظ اسلامی‌بودن جمهوری اسلامی است، ولی نگاه برخی اعضای آن به مسائل اجتماعی و سیاسی و مقوله حفظ نظام و اصل ولایت فقیه دچار کاستی‌هایی است. به همین جهت گاهی می‌خواهند به نظام خدمت کنند، ولی به آن ضربه می‌زنند.»
نایب‌رئیس مجلس این سؤال را که «آیا آیت‌الله جنتی را به‌مثابه شورای نگهبان می‌دانید، درحالی‌که شورا متشکل از ۱۲ عضو دارای حق رأی است و آیت‌الله جنتی یکی از آنها؟»، این‌گونه پاسخ داد: «عنصر تصمیم‌گیر در شورا آقای جنتی هستند و بقیه معمولا به احترام ایشان اظهارنظر نمی‌کنند؛ مثلا چند نفر از اعضای شورای نگهبان به خود من گفتند که ما با تصمیم آقای جنتی درباره موضوع خانم مینو خالقی که بعد از تأیید صلاحیت در حوزه اصفهان رأی آورده بود و آنگاه ردصلاحیت، مخالف بودیم، ولی به‌خاطر حفظ احترام ایشان مخالفت نکردیم. البته آنها کار اشتباهی کردند. درمجموع، اعضای شورای نگهبان، مخصوصا فق‌های آن باید افراد روشن‌بین‌تری باشند».
محسن غرویان، استاد حوزه علمیه در گفتگو با فرارو می‌گوید: آیت الله جنتی یک نفر از دوازده عضو شورای نگهبان هستند، اما این یک دوازدهم از نظر فیزیکی است. نظر، دیدگاه و جایگاه ایشان امری نیست. نفوذ کلام و تاثیر رای ایشان قابل بیان کمی نیست. دیدگاه آقای جنتی بر سایر افراد تاثیرگذار است و غلبه دارد. او در پاسخ به اینکه آیا این نفوذ کلام به خاطر جایگاه فقهی، سن و سال یا سابقه عضویت در شورای نگهبان است می‌گوید: جنبه‌های فقهی تنها عامل نفوذ کلام و غلبه نظرات ایشان نیست. در این گونه مسائل نمی‌توان یک عامل را دخیل دانست. بلکه ترکیبی از همه این صفات و خصوصیات باعث تاثیرگذاری آیت الله جنتی می‌شود. غرویان به این سوال که تمکین دیگر اعضای شورای نگهبان به نظرات آقای جنتی به این خاطر است که او را اعلم از خود می‌دانند؟ پاسخ می‌دهد: واقعیت این است که آقاسید محمود هاشمی شاهرودی صاحب رساله، مرجعیت و فتوا هستند. آثار فقهی و اصولی آقاسید محمود هاشمی شاهرودی، سوابق تدریس ایشان و تربیت شاگردان زیاد بیشتر است.
بیشتر بخوانید: انتقادهای تند از آیت‌الله جنتی
قرائت اصولگرایی جنتی در شورای نگهبان حاکم استاین استاد حوزه در ارتباط با زاویه بعضی جریانات سیاسی با احمد جنتی می‌گوید: عمده محور اختلاف نظر‌ها با آیت الله جنتی در همین مسائل سیاسی و ردصلاحیت هاست. اما اختلاف اصلاح طلبان و اصولگرایان به دو نوع قرائت و دیدگاه از دین و مسائل اسلامی برمی گردد. یکی از قرائت‌ها، قرائت کاربردی عینی واقع گراست که راجع به مسائل عینی جهان امروز نگاه می‌کند. دیدگاه دیگر دیدگاه آرمانی و ماورایی است. ما در گذشته امثال شهید بهشتی و شهید مطهری را داشتیم. آنها هم عامل دین بودند و نگاهی به مسائل جهان، سیاست و اجتماع داشتند. عده‌ای با آنها مخالف بودند. قرائت آیت الله جنتی هم قرائت سنتی و نزدیک به اصولگرایان است. این قرائت در مدیریت ایشان در شورای نگهبان هم حاکم است و ما از ایشان مدیریتی اصولگرایانه دیده ایم. موضع گیری‌های ایشان بر اساس همان نگاه سنتی آنهاست. البته ما برای آقای جنتی احترام قائلیم و این بحث‌ها یک سری بحث‌های طلبگی است که ایشان از این نقد و انتقادات خوشحال می‌شود.
جنتی تندترین مواضع شورای نگهبان را می‌گیرد
محمدعلی ابطحی، عضو جامعه روحانیت مبارز هم در پاسخ به این پرسش فرارو که آیت الله جنتی در شورای نگهبان چند نفر است؟ می‌گوید: من از داخل شورای نگهبان اطلاع ندارم. طبیعتا ایشان از نظر حقوقی باید یک نفر باشند. اما در بین اعضای شورای نگهبان آقای جنتی تنها کسی است که از تندترین مسائلی که به شورای نگهبان انتساب داده می‌شود دفاع می‌کنند. در مواردی مثل ردصلاحیت‌ها آقای جنتی شخصا تندترین مواضع را می‌گیرند. وقتی یک نفر از چنین مواضعی دفاع می‌کند و تریبون دارد، طبیعیتا تصمیمات شورای نگهبان به پای او نوشته می‌شود. ما از دیگر اعضای شورای نگهبان ندیده ایم که درباره مسائل شورای نگهبان اظهار نظر کنند. به خصوص آنکه آقای جنتی سخنگوی شورای نگهبان هم نیستند. ایشان حتی اگر در داخل یک نفر باشند جامعه حق دارد ایشان را عملا همه شورای نگهبان بداند.
خاتمی و کروبی با رهبری توافق کرده بودند، اما شورای نگهبان ...
ابطحی در واکنش به صحبت‌های علی مطهری که " عنصر تصمیم‌گیر در شورا آقای جنتی هستند و بقیه معمولا به احترام ایشان اظهارنظر نمی‌کنند" می‌گوید: من نمی‌دانم بقیه اعضا در برابر آقای جنتی سکوت می‌کنند یا نه، اما حتی اگر این حرف درست باشد مسئولیت حقوقی دیگران از روی دوش آنها برداشته نمی‌شود. همه اعضای شورای نگهبان در مورد تصمیمات این شورا در پیشگاه خدا و مردم مسئولند. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ارتباط با گفتگوی جریان سیاسی خود با شورای نگهبان نیز می‌گوید: گفتگو‌های اصلاح طلبان با شورای نگهبان هیچ وقت به سرانجام نرسیده است. عمده‌ترین این گفتگو‌ها در انتخابات مجلس هفتم بود. آقای خاتمی به عنوان رئیس جمهور و آقای کروبی به عنوان رئیس مجلس وقت با رهبری توافق کرده بودند که با شورای نگهبان بنشینند لیست‌ها ردصلاحیت شدگان را بررسی کنند. با این حال قبل از آنکه جلسه گفتگو تشکیل شود، شورای نگهبان ردصلاحیت‌ها را اعلام کرد به این ترتیب حتی در جایی که مورد توصیه رهبری بود گفتگو با این شورا به سرانجامی نرسید.