فرارو- اظهارات مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا و اعلام سیاست تازه این کشور در قبال ایران، واکنش‌ها گسترده‌ای را در ایران و جهان برانگیخته است. بیشتر واکنش‌ها حول این موضوع قرار دارد که سخنان وزیر خارجه آمریکا بیان آرزو‌ها و نوعی "رویا پردازی" است.
به گزارش فرارو، روز گذشته مایک پومپئو ضمن طرح ۱۲ شرط آمریکا برای دستیابی به توافق جدید با ایران از وضع «قوی ترین» تحریم‌های تاریخ علیه تهران سخن گفت.
۱۲ شرط آمریکا را در اینجا بخوانید.
به گفته وزیر خارجه آمریکا تحریم‌ها علیه تهران تنها پس از تغییر "محسوس" در سیاست‌های ایران برداشته خواهد شد.
مایک پومپئو در سخنرانی روز دوشنبه خود از متحدان واشنگتن خواست که با کشورش همراهی کنند.
وزیر خارجه آمریکا در پاسخ به پرسشی در مورد تجارت کشور‌های دیگر با تهران گفت: «همه کشور‌ها باید دریابند که ما نمی‌توانیم به قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران کمک مالی کنیم.»
شب گذشته ایران واکنش کوبنده به سخنان پمپئو داشت. ابتدا حسن روحانی، رییس جمهور اعلام کرد که سخنان مایک پومپئو پذیرفتنی نیست.
روحانی گفت: «اینکه یک آقایی که سال‌ها در یک مرکز جاسوسی مشغول فعالیت بوده، حالا بخواهد از جایگاه وزیر خارجه آمریکا برای ایران و دیگر کشور‌ها تعیین تکلیف کند به هیچ وجه پذیرفتنی نیست. شما چه کاره‌اید که می‌خواهید برای ایران و جهان تصمیم بگیرد و بگویید ایران در زمینه فناوری هسته‌ای چه بکند و چه نکند.»
رئیس جمهوری افزود: «امروز در آمریکا حکومتی روی کار آمده که یک شبه این کشور را به حدود ۱۵ سال قبل بازگردانده و حرف‌های سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ را تکرار می‌کنند... آمریکایی‌ها حرف‌هایی که در دوران بوش پسر زده می‌شد را تجربه کرده و به اشتباه بودن آن پی برده بودند و قدم‌هایی برای اصلاح آن برداشته بودند، اما دوباره عده‌ای آمده‌اند و آن حرف‌ها را تکرار می‌کنند. مگر دنیا می‌پذیرد که آمریکا بخواهد برای همه کشور‌ها تصمیم بگیرد.»
حسن روحانی خاطرنشان کرد: «همه کشور‌های دنیا خواهان استقلال در تصمیم هستند و شاید آمریکایی‌ها بتوانند با فشار در بعضی جا‌ها کاری به پیش ببرند، اما منطق نمی‌پذیرد که آن‌ها بخواهند برای دنیا تصمیم بگیرند.»
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه نیز عصر دوشنبه در پیامی توییتری نوشت: «دیپلماسی ریاکارانه آمریکا صرفا بازگشتی به عادات قدیمی است. زندانی شده در توهمات و سیاست‌های شکست خورده که از سوی گروه‌هایی با منافع خاص دیکته شده است. آمریکا همان انتخاب‌های اشتباه را دوباره تکرار می‌کند و به این ترتیب به همان شکل نیز متضرر می‌شود. با این حال ایران با شرکایش دربارۀ راهکار‌های برجام پس از خروج آمریکا همکاری خواهد کرد.»
اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور هم در شبکه‌های اجتماعی با بیان این که "پمپئو ۴۰ سال از زمان عقب است"، گفت که دولت آمریکا درنهایت به این درک خواهد رسید که باید با ملت ایران با زبان ادب و منطق صحبت کند و نه تهدید.
محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت هم امروز گفت: «آمریکا از سال ۹۰ تحریم‌های فلج کننده‌ای را علیه ایران اعمال کرد. با این حال آیا اراده آمریکا در صنعت هسته‌ای تحمیل شده است؟ آیا آن‌ها توانستند اقتصاد ایران را فلج کنند؟ آزموده را آزمودن خطاست. آن‌ها به توانایی‌های ملت ایران وقوف ندارند. آقای بولتون فکر می‌کند می‌تواند قبل از جشن ۴۰ سالگی انقلاب به تهران بیاید. آن‌ها ظاهرا به توان منافقین تکیه کردند که با چه خفتی از کشور فرار کردند.»
او در ادامه اعلام می‌کند: «ترامپ از قبل مایل به مذاکره با ما بود. اما با کی مذاکره کنیم؟ با کسانی که زیر توافق‌های رسمی مورد تایید شورای امنیت می‌زنند، مذاکره کنیم؟ خیر. آمریکایی‌ها شایستگی نشستن پای میز مذاکره با نمایندگان ایرانی را ندارند.»
وزارت امور خارجه نیز روز دوشنبه با انتشار بیانیه‌ای به سخنان مایک پومپئو واکنش نشان داد.
وزارت خارجه در این بیانیه اظهارات پومپئو درباره توافق هسته‌ای، سیاست‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران را "سخیف"، "وقیحانه"، مداخله جویانه" و "بی‌مایه" خواند و آن را تلاش مذبوحانه برای انحراف افکار جهانی از نقض عهد آمریکا ارزیابی کرد.
در بخش دیگری از این بیانیه آمده است که سخنان پومپئو بیانگر «عقب ماندگی تحلیلی» است و نشان می‌دهد که "جریانات تندرو و جنگ طلب در آمریکا نه تاریخ میدانند و نه قادرند از آن درس بگیرند. "
وزارت امور خارجه به آمریکا نسبت به هرگونه اقدام "ایذائی" و "زورمندان" علیه ایران هشدار داد و تاکید کرد مسئولیت چنین اقداماتی بر عهده دولت ایالات متحده است.
متن کامل بیانیه وزارت خارجه را در اینجا بخوانید.رسانه‌های ایران نیز واکنش‌های تندی به سخنان پمپئو داشته اند. این واکنش‌ها هم از سوی رسانه‌های اصلاح طلب بوده و هم از سوی رسانه‌های اصولگرا. روزنامه اصلاح طلب اعتماد امروز سخنان پمپئو را "هذیان گویی" تفسیر کرد. روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران هم ادعا‌های وزیر خارجه آمریکا را "هارت و پورت" خواند.
واکنش‌های بین المللی در کنار خشم تهران از سیاست تازه آمریکا علیه ایران، اتحادیه اروپا و برخی کشور‌های دیگر نیز سخنان پمپئو را مورد انتقاد قرار دادند.
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در سخنرانی روز دوشنبه خود نشان نداده است که ترک برجام (توافق اتمی ایران و قدرت ها) چگونه باعث افزایش امنیت منطقه از خطر اشاعه تسلیحات اتمی می‌شود.
موگرینی افزود: «در سخنرانی وزیر خارجه (آمریکا) معلوم نشد که ترک برجام چطور منطقه را در برابر خطر گسترش تسلیحات اتمی ایمن‌تر کرده یا می‌کند یا چطور ما را برای تاثیر گذاشتن بر رفتار ایران در مسائلی غیر از برجام در موقعیت بهتری قرار می‌دهد.»
بوریس جانسون وزیر خارجه بریتانیا نیز برنامه جدید آمریکا برای مقابله با ایران کارساز ندانست و گفت: «از نظر من طرح وزیر پمپئو برای یک مذاکره همه جانبه با ایران شکست خورده است. من فکر می‌کنم که آمریکا در نهایت برای حصول یک نسخه گسترده‌تر از توافق هسته‌ای کنونی به مذاکرات باز خواهد گشت، اما این مسئله زمان می‌برد.»
رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه هم یک روز پس از اظهارات پمپئو به دفاع از ایران پرداخت.
او گفت: «چرا کشور‌هایی که سلاح هسته‌ای دارند دیگران را تهدید می‌کنند؟ اگر منصف باشیم و رویکرد منصفانه‌ای داشته باشیم باید بگوییم کشور‌هایی که سلاح هسته‌ای دارند و از سلاح هسته‌ای بعنوان تهدید استفاده می‌کنند هیچ اعتباری در جامعه بین المللی ندارند.»
اردوغان تاکید کرد "کسانی که بیش از ۱۵ هزار کلاهک هسته‌ای دارند، تهدیدی برای جهان هستند. "
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم معتقد است: «اظهارات وزیر خارجه آمریکا درباره ایران بی معنا است... این غیرممکن است که بتوان درباره همه مسائل بر اساس یک مبنای واحد توافق کرد.»
این دیپلمات روس با اشاره به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران گفت: «این اقدام واشنگتن نوعی خرابکاری سیاسی بوده است.»
وزیر خارجه آلمان در آستانه سفر به واشنگتن و در واکنش به تهدیدات همتای آمریکایی خود علیه ایران با تاکید بر اینکه در حال حاضر هیچ جایگزین بهتری برای برجام وجود ندارد گفت که اروپا و آلمان می‌خواهند همچنان به آن پایبند باشند.
هایکوماس گفت: «گفت که سخنرانی همتای آمریکایی اش دولت آلمان را غافلگیر نکرده و حاوی نکات زیادی بود که در اظهارات سابق رئیس جمهور آمریکا هم آمده بود.».
اما سخنان پمپئو حامیانی هم داشت. شب گذشته بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی به سرعت از سخنان وزیر خارجه آمریکا دفاع کرد.
او گفت: «معتقدیم که این، سیاست درست است. باور داریم که این تنها سیاستی است که می‌تواند امنیت در خاورمیانه و صلح در منطقه را تضمین کند. ما تمام کشور‌ها را به پیروی از آمریکا فرا می‌خوانیم، چرا که ایران یک قدرت مهاجم است.»
واکنش‌ها در آمریکااما نگاه‌ها به سخنان پمپئو در آمریکا نیز خوشبینانه نیست. برخی تحلیلگران اظهارات او را "رویاپردازی" تفسیر کرده اند.
نشریه آمریکایی فارن پالیسی طرح ۱۲ ماده‌ای مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا را درباره ایران صرفا فهرستی از آرزو‌های مبتنی بر توهم خواند و افزود، این طرح نشان داد تیم رئیس جمهوری دونالد ترامپ بی تجربه است و راهبردی برای دوره پسابرجام ندارد.
فارین پالیسی تاکید کرد "با این فهرست آرزو‌های پمپئو، ایران همچنان به عنوان مشکل باقی می‌ماند، آمریکا منزویتر می‌شود و روز به روز از اعتماد کشور‌های جهان به واشنگتن کمتر می‌شود. "
روزنامه وشنگتن پست هم در تحلیلی درباره سخنرانی وزیر خارجه آمریکا علیه ایران نوشت درخواست‌های دولت آمریکا از ایران غیرواقع بینانه است.
واشنگتن پست ادامه داد: "برخی این استدلال را مطرح می‌کنند که رویکرد ترامپ به ایران با سبک مذاکره‌ای او که «تشدید تنش به قصد تنش‌زدایی» است مطابقت دارد. او در این روش، فشار‌ها و تنش‌ها را افزایش می‌دهد تا به بهترین توافق برسد."
این روزنامه یادآوری کرده که این رویکرد ترامپ در مذاکره با کره شمالی، ثمر بخش بوده، اما مشکل اینجا است که ایران، کره شمالی نیست. تحلیلگر این روزنامه نوشت: «برخی به مسئله کره شمالی به عنوان موردی اشاره می‌کنند که این رویکرد ثمر داده است. این تئوری دو مشکل دارد، هنوز ضمانتی برای موفق شدن مذاکرات با کره شمالی وجود ندارد، ضمن آنکه ایران کره شمالی نیست. بر خلاف کره شمالی، ایران را به راحتی نمی‌توان منزوی کرد و متحدان و شریکان ایالات متحده با این راهبرد آمریکا همراهی نمی‌کنند.».
تحلیل‌های بیشتر را در اینجا بخوانید. اما تحلیلگران دیگری نیز درباره سخنان پمپئو اظهار نظر کردند. ریچارد نفیو، مقام ارشد دولت پیشین آمریکا و فردی که به معمار تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران مشهور است در توییتر خود نوشت: «این‌ها اهداف یک توافق نیستند، این‌ها شروط دولت برای تسلیم شدن ایران هستند و متحدان ما و شرکای پیشین ما در مذاکرات هم این شروط را به همین شکل می‌بینند. این سخنرانی ماموریت همراه کردن شرکای‌مان برای پیوستن به تحریم‌ها را از سخت به غیرممکن بدل می‌کند.»
استفان والت تحلیلگر برجسته آمریکایی و استاد دانشگاه هاروارد نیز امروز در توئیتر خود به کنایه نوشت: «من هنوز در عجبم که پمپئو از ایران نخواست با افتتاح یک باشگاه #گلفِ ترامپ درتهران وپرداخت پول برای دیوار مکزیک موافقت کند.»
سوزان ملونی، تحلیلگر مسائل ایران و امریکا نیز در این باره نوشت: «مایک پمپئو از استراتژی رونمایی نکرد بلکه تنها بسته‌ای از آرزوهایش را مطرح کرد که تنها می‌توان آن‌ها را به تمایل برای تغییر نظام در ایران تعبیر کرد.»