فرارو- بازار ارز طی ماه‌های اخیر از موضوعات مهم و چالش برانگیز در حوزه اقتصاد است که نوسانات افسارگسیخته ان با وجود اظهارات مقامات دولتی و وعده‌های آنها نه تنها مانع از نگرانی‌های عمومی نشده است بلکه تاثیری هم در ایجاد ثبات در این بازار نداشته است.
به گزارش فرارو؛ در واپسین ماه‌های سال گذشته ناگهان قیمت ارز به شکل کم سابقه‌ای سیر صعودی به خود گرفت. با این وجود رئیس جمهور و چهره‌های اقتصادی دولت تاکید داشتند که این نوسانات زودگذر است و بازار ارز دوباره به حالت قبل باز می‌گردد. اما نه تنها این اتفاق رخ نداد بلکه در سال جدید نیز این روند صعودی ادامه پیدا کرد.
البته مقامات کشوری تدابیری هم برای آن اندیشیدند که سودبخش نبود. یکی از این اقدامات ورود نیروی انتظامی به بازار برای بازداشت دلالان بازار ارز بود. اما این هم نتوانست جلوی پیش‌روی قیمت ارز را بگیرد. لذا این موضوع تبدیل به سوال از رئیس جمهور در نشست خبری و مصاحبه تلویزیونی وی شد.
او در پاسخ به چرایی افزایش قیمت دلار گفت: وعده دولت به مردم این بود که ارز مورد نیاز کشور را تامین کند. اما تا پایان امسال ما حدود ۹۰ میلیارد دلار درامد داریم؛ نفتی و غیرنفتی. مخارجی که داریم اعم از واردات و حتی واردات قاچاق و خدماتی و …، حدود ۷۰ تا ۷۵ میلیارد دلار می شود. حتی مخارجی که باید انجام بشود، اما هست مثل ۱۲ میلیارد قاچاق. اما درباره ارز؛ مردم باید بدانند درامد ارزی کشور در کل مخارج بیشتر است و سال آینده هم بیشتر می شود ایراداتی از قبل برای ما باقی مانده؛ از جمله ارتباط با بانک های دیگر است. ما به مردم به صراحت می گوییم تمامی نیازمندی های کشور را دولت تامین می کند و نرخ ارز و نوساناتی که دارد، بلندمدت نیست. و مقامات بانک مرکزی در این زمینه تلاش می کنند و این نوسانات بلند مدت نیست.
با اینحال همانطور که در ابتدا اشاره شد نوسانات بازار ارز همچنان ادامه دارد. در این میان اکبر ترکان مشاور عالی رئیس‌جمهور در تازه ترین اظهارات خود نسبت به افزایش قیمت دلار واکنش نشان داده و گفت: «اینکه قیمت دلار بالا رفت کار خوبی بود چاره ای نبود چون آن موقع مصنوعی قیمت دلار را پایین نگاه داشته بودند، وقتی سطح عمومی قیمت ها بالا می رود دلار هم بالا می رود .نمی شود تقاضای عمومی قیمت ها بالا رود اما دلار بالا نرود چرا که این موجب شکست اقتصاد می شود. دلار ارزان بماند ولی تورم باعث می شود که کالای داخلی گران شود.»
وی با بیان اینکه دولت کوشش عبثی می کرد که جلوی افزایش قیمت دلار را بگیرد میلیادرها دلار هم پول تزریق کرد ولی نشد، تصریح کرد: «دولت خلاف جریان حرکت اقتصاد حرکت می کرد، وقتی تورم وجود دارد سطح عمومی قیمت ها بالا می رود یعنی کالای ایرانی سال به سال به اندازه تورم افزایش قیمت پیدا می کنند و وقتی که دلار ثابت باشد کالا های وارداتی هم دارای قیمت ثابت هستند.»
البته او تنها فردی نیست که با افزایش نرخ دلار موافق است. با اینحال اما به عقیده کارشناسان اقتصادی افزایش و کاهش نرخ ارز ملزومات خاص خود را دارد و نمی‌توان به واسطه حل برخی مشکلات قیمت دلار را افزایش یا کاهش داد. اما این نوسانات از کجا نشات می‌گیرد و چه تبعاتی دارد؟
وی ادامه داد: «دلیل این آشفتگی چیست؟ یکی از دلایل تزریق دلار به بازار است که عرضه کننده در تلاش است بازار را در همین حالت فعلی نگه دارد. بزرگترین دارنده ارز، دولت است. زیرا با توجه به اینکه ارز ناشی از فروش نفت و گاز میعانات به خزانه دولت واریز می‌شود که مبلغ قابل توجهی هم هست؛ بنابراین دولت می‌تواند به عنوان بزرگترین دارنده ارز در بازار ارز ورود کند و تاثیرگذار باشد و نرخ تعیین کند. وقتی دولت با قیمت ۴۸۰۰ تومان دلار مداخله‌ای وارد بازار می‌کند تا بتواند بازار را تثبیت کند، پس قطعا توان تاثیرگذاری بر بازار را دارد.»
او با اشاره به اظهارات ترکان گفت: «من هم با آقای ترکان موافقم که قیمت ارز باید بالا برود، اما چگونگی آن بسیار مهم است. باید دقت کرد که چه زمانی بالا برود و چه مقدار افزایش پیدا کند. این‌ها بحث‌های کاملا علمی، فنی و تخصصی است که باید مدنظر قرار بگیرد. در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی یک تصمیمی گرفته شد مبنی بر اینکه هرسال قیمت دلار بر مبنای تفاوت میان تورم داخلی و تورم بین‌المللی افزایش پیدا کند تا قدرت خرید ارز وجود داشته باشد آثار افزایش قیمت دلار خود را در اقتصاد نشان دهد.»
این اقتصاددان تصریح کرد: «وقتی قیمت دلار بالا می‌رود، دو اتفاق رخ می‌دهد. یکی اینکه قیمت مواد اولیه برای تولید افزایش پیدا می‌کند و دوم با افزایش قیمت کالای تمام شده، مواجه می‌شویم. اینکه قیمت کالای تمام شده افزایش پیدا می‌کند به سود تولیدکننده داخلی است، اما افزایش قیمت مواد اولیه به ضررشان است. البته اگر فاصله میان این‌ها کم باشد می‌توان با سیاست‌های مختلف آن را حل کرد.»
وی افزود: «ولی مشکل اینجا است که ما چندین سال این کار را انجام ندادیم و نرخ دلار افزایش پیدا نکرد و در یک محدوده‌ای باقی ماند تا دوره آقای احمدی نژاد. در آن زمان متوجه شدند که فاصله مورد بحث زیاد شده و تولید داخلی در حال نابودی است و بیکاری افزایش پیدا کرده؛ لذا تصمیم گرفتند یک شبه نرخ دلار را بالا ببرند و به ۳۰۰۰ تومان برسانند. با چنین تصمیمی بخشی از مشکلات حل شد، اما باز هم ما یک سیاست مناسب در قبال ارز در دستور کارمان قرار ندادیم.»
دانشمند گفت: «یعنی مدتی برای اینکه به واردات در باغ سبز نشان دهیم، قیمت ارز را پایین نگه می‌داریم. بعد دوباره می‌بینیم اشتغال کاهش پیدا کرده، نرخ دلار را بالا می‌بریم. همین بازی‌ها موجب شد ما امروز شاهد این بازار آشفته باشیم که نه تولیدکننده داخلی از آن سود می‌برد و نه وارد کننده توانسته خودش را با این نرخ ارز تطبیق دهد.»
این تحلیلگر مسائل اقتصادی در خصوص اینکه برای تعین قیمت دلار طبق استاندارد‌های جهانی چه مواردی باید مد نظر قرار بگیرد، اظهار کرد: «باید براساس قدرت خرید داخلی اقدام شود. علاوه بر این قدرت خرید داخلی خودش را در مقوله رقابتی با دلار در بازار نشان می‌دهد. ما نه رقابتی بازار داریم و نه قدرت خرید دلار را در بازار داریم. قدرت خرید دلار یعنی اینکه ما بررسی می‌کنیم که یک سبد از کالا‌های مصرفی به عنوان مثال در فرانکفورت چقدر است و همان سبد در تهران چقدر است. از این طریق می‌توانیم نسبت یورو به دلار و دلار به ریال را می‌توانیم به دست بیاوریم. یعنی اینگونه می‌توانیم نسبت دلار با دیگر ارزهای رایج دنیا را به دست بیاوریم. به عبارت ساده‌تر وقتی یک دلار پنج‌هزار تومان است باید بتوانیم همان کاری را با آن انجام دهیم که به عنوان مثال در انگلستان انجام می‌دهیم.»
وی تصریح کرد: «اما ما از این شرایط تبعیت نکردیم و از سوی دیگر شرایط رقابتی در بازار هم مدنظر قرار نگرفته است در نتیجه به این بازار آشفته امروز رسیدیم که یکی موافق افزایش نرخ دلار است و دیگر مخالف. اما باید به افرادی که موافق افزایش قیمت دلار هست بگوییم که ما فرض می‌گیریم قیمت دلار افزایش پیدا کرد و به عنوان مثال به ۱۰ هزارتومان رسید. چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ اولین اتفاق این است که تمام تولیدکنندگان که باید موارد اولیه وارد کنند، دچار مشکل می‌شوند. از طرف دیگر واردکننده‌ها هم با مشکل مواجه می‌شوند و در ادامه قدرت خرید داخلی هم کاهش پیدا می‌کند.»
او گفت: «حالا اگر دلار را ارزان کنیم چه اتفاقی رخ می‌دهد. فرض کنید که دولت اعلام کند که قیمت دلار هزارتومان است. در چنین موقعیتی درست است که مواد اولیه ارزان می‌شود، اما در مقابل کالای وارداتی هم ارزان می‌شود و با توجه به اینکه برای تولید مقوله‌هایی مانند دستمزد کارگری و هزینه‌های ایمنی مشخص است، قیمت کالای تمام شده داخلی بالا می‌رود و تولیدکننده داخلی نمی‌تواند با کالای وارداتی رقابت کند؛ لذا تولید داخلی از بین می‌رود. البته برخی هم هستند که معتقدند در چنین شرایطی بهتر است دلار ارزان شود و برای واردات تعرفه بالا تعیین شود. مثلا اگر تعرفه واردات کالای لوازم خانگی ۱۵ درصد است بشود صددرصد. خب در چنین شرایطی مشکلات دیگری ایجاد می‌شود. به عنوان مثال میزان قاچاق افزایش پیدا می‌کند. اصلا یکی از راه‌های از بین بردن قاچاق این است که تعرفه واردات معقول و پایین باشد تا انگیزه قاچاق از بین برود.»
دانشمند در پایان تاکید کرد: «در مجموع به عقیده من باید بانک مرکزی به عنوان مدیر بازار پولی کشور، براساس این داده‌ها و متغیر‌ها که در بازار وجود دارد، یک برنامه سه ساله برای قیمت دلار تدوین کند که بتواند همه مقوله‌ها از جمله تولید داخلی، اشتغال و واردات همخوانی داشته باشد و اجازه کاهش یا نابودی به هیچکدام ندهد. نباید بانک مرکزی به دنبال نوسانات بازار نباشد و خودش راه حل و مدیر بازار باشد. البته طی شش سال گذشته تمام تلاش دولت آقای روحانی هم همین تک نرخی کردن و تثبیت بازار ارز بوده، اما به دلیل همین متغییر‌ها موفق به انجامشان نشده است؛ لذا بهتر است به جای اینکه به دنبال آرامش‌های مقطعی در بازار باشند به دنبال یک راهکار بلند مدت باشد که این هم نیازمند یک برنامه ریزی چندساله است.»
مردمی که چشم بسته رای میدهند همین است سزایشان
یعنی فقط پول ایران داره بی ارزش میشه ؟